Không chỉ bảo hộ kết quả sáng tạo, tạo động lực đầu tư R&D, sở hữu trí tuệ còn tạo cầu nối để chuyển giao công nghệ từ phòng thí nghiệm ra thị trường, biến tri thức thành hàng hóa thông qua việc thương mại hóa tài sản trí tuệ.
Sáng 3/10, tại Hà Nội, Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương phối hợp cùng Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Khung khổ pháp lý và chính sách thương mại hóa quyền sở hữu trí tuệ - Động lực tăng trưởng kinh tế mới”.
Phát biểu khai mạc, Phó Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Phạm Đại Dương cho biết, Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Kế hoạch số 01 về hành động chiến lược triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW đã nhấn mạnh đến vấn đề quyền sở hữu trí tuệ. Sáng kiến đột phá số 7 nêu trong Kế hoạch số 01 liên quan trực tiếp đến Hệ sinh thái sở hữu trí tuệ và chuyển giao tri thức, công nghệ đã khẳng định cần tạo lập môi trường thuận lợi và cơ chế hiệu quả cho việc bảo hộ, khai thác, thương mại hóa tài sản trí tuệ, thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động chuyển giao công nghệ giữa các viện nghiên cứu, trường và doanh nghiệp.
Ngày 1/10 vừa qua, phát biểu chỉ đạo tại Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia 2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định: Quốc gia nào đi trước một bước về khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo sẽ nắm lợi thế cạnh tranh chiến lược và tiến nhanh, tiến xa; ai chậm đổi mới sẽ bị bỏ lại phía sau. Không một quốc gia nào có thể “cất cánh” với nền khoa học - công nghệ thấp kém, hoạt động đổi mới sáng tạo chậm chạp.
Phó Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương nhấn mạnh, trong đổi mới sáng tạo, vấn đề sở hữu trí tuệ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Không chỉ bảo hộ kết quả sáng tạo, tạo động lực đầu tư R&D (nghiên cứu và phát triển), sở hữu trí tuệ còn tạo cầu nối để chuyển giao công nghệ từ phòng thí nghiệm ra thị trường, biến tri thức thành hàng hóa thông qua việc thương mại hóa tài sản trí tuệ.
Phó Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Phạm Đại Dương mong muốn các đại biểu tập trung thảo luận các vấn đề như: Làm thế nào để khung khổ pháp lý và chính sách của Việt Nam bắt kịp xu thế thương mại hóa tài sản trí tuệ toàn cầu? Cần tháo gỡ ra sao các điểm nghẽn về ghi nhận, định giá, kế toán, tín dụng, thuế và ưu đãi tài chính đối với thương mại hóa tài sản trí tuệ?
Cùng với đó, làm rõ mô hình nào về sàn giao dịch tài sản trí tuệ, sandbox tài chính, quỹ đầu tư chuyên biệt phù hợp với điều kiện Việt Nam. Các chủ thể - từ Nhà nước, nhà trường, doanh nghiệp, đến ngân hàng, quỹ đầu tư, tổ chức trung gian… cần tham gia, phối hợp như thế nào để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ trở thành động lực thực sự của nền kinh tế?
Phát biểu đề dẫn hội thảo, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh cho biết, ngày 8/5/2025, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 124/NQ-CP; một trong các nhiệm vụ giao Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì là khẩn trương rà soát các quy định về sở hữu trí tuệ, kịp thời nghiên cứu, đề xuất phương án sửa đổi, bổ sung quy định của Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành. Trên cơ sở đó, Bộ Khoa học và Công nghệ đã phối hợp với các bộ, ngành triển khai dự án xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ. Một trong các chính sách được đề xuất trong sửa đổi lần này là chính sách Hỗ trợ tạo ra và khai thác thương mại các đối tượng quyền sở hữu trí tuệ nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo.
Theo Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ của Việt Nam được xây dựng và phát triển liên tục trong gần hai thập kỷ qua, tạo khung pháp lý quan trọng cho hoạt động bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, thúc đẩy nghiên cứu và đổi mới sáng tạo. Số lượng đơn sáng chế và giải pháp hữu ích của người Việt tăng trung bình 11,7% mỗi năm trong giai đoạn 2014 - 2024. Tuy nhiên, thực tế cho thấy hoạt động thương mại hóa còn rất hạn chế, lý do từ nhiều khía cạnh khác nhau, trong đó khung pháp lý hiện hành, dù đã tạo nền tảng bảo hộ, nhưng chưa đủ mạnh để thúc đẩy ứng dụng và khai thác thương mại.
Xuất phát từ những yêu cầu đó, Bộ Khoa học và Công nghệ với vai trò cơ quan chủ trì đã phối hợp với các bộ, ngành, cơ quan hữu quan tiến hành rà soát các quy định pháp luật sở hữu trí tuệ. Quá trình rà soát cho thấy, nhiều quy định về xác lập, khai thác, định giá và chuyển giao tài sản trí tuệ chưa theo kịp yêu cầu của thực tiễn, còn phân tán, thiếu tính đồng bộ với các luật khác. Từ những bất cập này, ban soạn thảo đã đề xuất các chính sách sửa đổi, bổ sung theo hướng mở rộng quyền định đoạt của chủ sở hữu tài sản trí tuệ, thiết lập cơ chế minh bạch cho hoạt động góp vốn, chuyển nhượng, định giá và thế chấp, đồng thời khuyến khích hình thành và phát triển các tổ chức trung gian như sàn giao dịch, văn phòng chuyển giao công nghệ, tổ chức định giá tài sản trí tuệ.
Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) Lưu Hoàng Long cho biết, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ tập trung vào 5 nhóm chính sách gồm: Hỗ trợ tạo ra và khai thác thương mại các đối tượng quyền sở hữu trí tuệ nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo; Đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho việc đăng ký, xác lập quyền sở hữu trí tuệ; Nâng cao hiệu quả của hoạt động bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ; Bảo đảm thi hành đầy đủ cam kết quốc tế của Việt Nam về bảo hộ sở hữu trí tuệ trong quá trình hội nhập; Cập nhật các vấn đề mới trong bảo hộ sở hữu trí tuệ trên thế giới phù hợp với chính sách và trình độ phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam.
Trong đó, chính sách 1 đề cập đến hỗ trợ tạo ra và khai thác thương mại các đối tượng quyền sở hữu trí tuệ nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, dự án Luật sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan theo 3 nhóm chính. Đó là tạo ra và xác lập quyền sở hữu trí tuệ; tài chính dựa trên quyền sở hữu trí tuệ; thúc đẩy phát triển thị trường cho quyền sở hữu trí tuệ.
Tại hội thảo, các đại biểu đã thảo luận, phân tích xu hướng quốc tế và các yêu cầu hoàn thiện pháp luật sở hữu trí tuệ Việt Nam để thúc đẩy thương mại hóa; đồng thời chia sẻ góc nhìn thực tiễn từ thị trường công nghệ về hoạt động thương mại hóa sáng chế. Các đại biểu cũng thảo luận sâu về các đề xuất, thử nghiệm chính sách tài chính dựa trên quyền sở hữu trí tuệ, bao gồm: Cơ chế Chính phủ cung cấp bảo lãnh vay vốn thế chấp bằng quyền sở hữu trí tuệ; quy định dư nợ tín dụng tối thiểu mà các ngân hàng thương mại cần cấp dựa trên quyền sở hữu trí tuệ; xây dựng mạng lưới tổ chức, chuyên gia đủ điều kiện định giá quyền sở hữu trí tuệ; hoàn thiện hệ thống dữ liệu liên thông phục vụ hoạt động cấp tín dụng dựa trên sở hữu trí tuệ.../.
