Các bên không để chủ thể nhà nước nào đi ngược với Hiến chương Liên hợp quốc và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển, xâm phạm chủ quyền của các quốc gia khác.
Giải quyết tranh chấp hòa bình, không sử dụng hay đe dọa vũ lực trên Biển Đông là vấn đề nhận được sự quan tâm của nhiều đại biểu, học giả tham dự Hội thảo quốc tế về Biển Đông diễn ra ngày 23 - 24/10, tại thành phố Hạ Long (Quảng Ninh).
Trong kỷ nguyên mới, Biển Đông sẽ là cầu nối của Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, một trung tâm năng động đối với tăng trưởng, thịnh vượng toàn cầu. Biển Đông là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, giao điểm văn hóa nơi các nền văn minh giao thoa, cầu nối giữa các trung tâm quyền lực của thế giới. Vì vậy, giữ vững ổn định, hòa bình trên Biển Đông được nhiều quốc gia quan tâm.
Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đỗ Hùng Việt cho rằng, Hội thảo được tổ chức vào dịp kỷ niệm 30 năm Ngày Hiến chương Liên hợp quốc và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển có hiệu lực. Cột mốc quan trọng góp phần tái khẳng định tầm quan trọng của Công ước - một khuôn khổ pháp lý toàn diện, mọi hoạt động trên biển và đại dương phải tuân thủ. Đây là cơ sở cho hành động và hợp tác quốc gia, khu vực, toàn cầu trên không gian biển. Tính toàn vẹn của Công ước cần được duy trì.
Ông Sidharto Reza Suryodipuro, Tổng Vụ trưởng Hợp tác ASEAN, Bộ Ngoại giao Indonesia, Trưởng SOM ASEAN Indonesia cho biết, Biển Đông là ưu tiên hàng đầu của Indonesia; đồng thời nhấn mạnh vai trò trung tâm, quan trọng của ASEAN sẽ đảm bảo Biển Đông là vùng biển hòa bình, ổn định, thịnh vượng.
Nghị sĩ Tim Watts, đồng Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Australia khẳng định, Australia ủng hộ một khu vực hòa bình, ổn định và thịnh vượng, tuân thủ luật pháp quốc tế, đảm bảo các tuyến hàng hải tự do, không bị ngăn trở. Đồng thời mong muốn tăng cường hợp tác với các đối tác, mở rộng hợp tác biển, bảo vệ nguồn tài nguyên và môi trường biển trong khu vực.
Bà Catherine West, Quốc vụ khanh phụ trách khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, Bộ Ngoại giao Vương quốc Anh chia sẻ, lập trường của Anh là duy trì khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do, rộng mở và an toàn, mong muốn hợp tác với các đối tác trong lĩnh vực biển.
Đánh giá về ASEAN, nhiều ý kiến cho rằng, dù ASEAN gặp nhiều thách thức song cần mạnh mẽ khẳng định vai trò, đóng góp cho hòa bình, ổn định, giúp các bên cùng tồn tại hòa bình. Nhiều ý kiến kêu gọi ASEAN phát huy hơn nữa tinh thần Hiệp ước Thân thiện và hợp tác để kiểm soát xung đột khu vực... ASEAN cần duy trì tính “trung tâm” và đoàn kết, đồng thời phát huy ngoại giao đa phương và dựa trên luật pháp quốc tế, thông qua việc đổi mới cách tiếp cận, điều chỉnh chính sách phù hợp, cải thiện cơ chế, tăng cường, đa dạng hóa các đối tác quốc tế.
Theo Tiến sỹ Hoo Chiew Ping, Nghiên cứu viên cấp cao, Nhóm Quan hệ quốc tế Đông Á (EAIR), Malaysia, về phương thức nhằm đảm bảo ổn định ở Biển Đông, các quốc gia cần cố gắng giảm căng thẳng ở vùng biển nhiều tranh chấp. Tình hình "vùng xám" có thể chưa nghiêm trọng nhưng có thể dẫn đến chiến tranh nóng bất cứ lúc nào. Vì vậy, các quốc gia cần giữ vững đối thoại để giảm thiểu hiểu nhầm.
Thẩm phán Horinouchi Hidehisa, Tòa án Luật biển Quốc tế (ITLOS) cho rằng, UNCLOS đóng vai trò quan trọng trong vấn đề Biển Đông, trong đó có Phán quyết chung thẩm năm 2016 của Tòa trọng tài theo Phụ lục VII của UNCLOS, có tính chất ràng buộc với các bên liên quan. Thẩm phán chia sẻ: Đàm phán, sử dụng biện pháp hòa bình và gia tăng nhận thức về vấn đề vẫn là giải pháp chủ đạo nhằm tạo sự ổn định lâu dài trên Biển Đông.
Các học giả thảo luận về thách thức chung với an toàn, tự do hàng hải quốc tế, nhấn mạnh Biển Đỏ và Biển Đông có nhiều điểm tương đồng. Nhiều bài học, kinh nghiệm đã được chia sẻ gồm cả việc phát huy vai trò của các tổ chức quốc tế như IMO (Tổ chức hàng hải quốc tế).
Nhiều đại biểu, học giả quốc tế cũng cho rằng, cần lên án các hành động gây hấn trên Biển Đông; đoàn kết lại để phòng, chống các hành vi gây hấn. Đồng thời kêu gọi các bên không để chủ thể nhà nước nào đi ngược với Hiến chương Liên hợp quốc và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển, xâm phạm chủ quyền của các quốc gia khác./.
