Trong bối cảnh đất nước đứng trước những vận hội mới, chấn hưng văn hóa là yêu cầu cấp thiết nhằm củng cố sức mạnh nội sinh, góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển.
Ngày 12/8, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội) tổ chức Hội thảo “Phát huy vai trò của báo chí trong công cuộc chấn hưng văn hóa” nhằm trao đổi, làm rõ vai trò và trách nhiệm của báo chí trong việc gìn giữ, lan tỏa và phát huy giá trị văn hóa Việt Nam; đồng thời đề xuất giải pháp để báo chí góp phần thúc đẩy công cuộc chấn hưng văn hóa, nâng cao đời sống tinh thần và bồi đắp nền tảng giá trị xã hội.
Phát biểu tại hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Ngọc Linh, Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội nhấn mạnh, văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, tác động sâu rộng đến tư tưởng, tình cảm, nhận thức và hành vi của mỗi cá nhân. Khi văn hóa được đề cao, môi trường lành mạnh sẽ tạo động lực cho đất nước phát triển; ngược lại, xuống cấp văn hóa sẽ để lại nhiều hệ lụy. Trong bối cảnh đất nước đứng trước những vận hội mới, chấn hưng văn hóa là yêu cầu cấp thiết nhằm củng cố sức mạnh nội sinh, góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển. Phó Giáo sư Phạm Ngọc Linh cho rằng, báo chí có vai trò đặc biệt quan trọng trong định hướng dư luận, gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời là cầu nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai. Các cơ quan báo chí cần đồng hành cùng các tổ chức, đơn vị gìn giữ và lan tỏa giá trị văn hóa, góp phần tạo không gian văn hóa phong phú, đa dạng.
Theo Giáo sư, Tiến sĩ Từ Thị Loan, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa Thăng Long, báo chí trong lĩnh vực khoa học và kỹ thuật không chỉ truyền tải tri thức mà còn kết nối khoa học với đời sống văn hóa, góp phần đổi mới tư duy và nâng cao nhận thức xã hội. Giáo sư, Tiến sĩ Từ Thị Loan đề xuất hệ thống báo chí thuộc Liên hiệp Hội cần đổi mới tư duy, coi báo chí là lực lượng định hướng văn hóa, tạo nguồn lực tinh thần cho cộng đồng trí thức và xã hội; tăng cường đào tạo phóng viên, biên tập viên có năng lực viết về các đề tài giao thoa giữa khoa học và văn hóa; đa dạng hóa hình thức truyền thông như chuyên trang, podcast, tọa đàm, video truyền cảm hứng; xây dựng cơ chế liên kết giữa các tạp chí trong hệ thống để tạo sức lan tỏa. Giáo sư, Tiến sĩ Từ Thị Loan mong muốn Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam sớm xây dựng chiến lược truyền thông dài hạn, quỹ hỗ trợ tác phẩm chất lượng cao và giải thưởng báo chí về văn hóa, khoa học, nhằm phát huy tối đa vai trò báo chí trong gìn giữ và phát triển giá trị văn hóa dân tộc.
Nhà báo Ngô Đức Hành, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Khoa học Kỹ thuật Cầu đường cho rằng, mạng xã hội là thành tựu công nghệ lớn, mang lại nhiều giá trị kết nối, chia sẻ và cơ hội kinh doanh, song cũng tiềm ẩn hệ lụy như lan truyền thông tin sai sự thật, hành vi phản văn hóa, “hội chứng đám đông” và xu hướng tiêu cực. Thách thức lớn nhất hiện nay là bảo đảm quyền riêng tư, tránh để con người bị “ảo hóa” và xa rời đời sống thực. Theo Nhà báo Ngô Đức Hành, báo chí chính thống cần giữ vai trò định hướng, cung cấp thông tin chính xác, giúp công chúng nhận diện tin giả, xây dựng văn hóa mạng lành mạnh; chủ động vượt tốc độ lan truyền của mạng xã hội; tăng cường bài viết chuyên sâu, hướng dẫn kỹ năng sử dụng mạng thông minh, phản ánh chân thực đời sống và củng cố niềm tin của công chúng.
Các đại biểu cho rằng, việc báo chí giữ vai trò then chốt trong công cuộc chấn hưng văn hóa, không chỉ truyền tải thông tin mà còn định hướng dư luận, lan tỏa giá trị tốt đẹp và đấu tranh với các biểu hiện phản văn hóa. Một số ý kiến đề xuất các giải pháp như: đổi mới nội dung, nâng cao chất lượng tác phẩm; ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số và truyền thông đa nền tảng; tăng cường đào tạo đội ngũ am hiểu văn hóa và kỹ năng tác nghiệp số; xây dựng cơ chế liên kết giữa các cơ quan báo chí trong hệ thống; khuyến khích báo chí phản biện, tôn vinh điển hình văn hóa và góp phần hình thành “văn hóa mạng” lành mạnh./.
