Quyết định của Bộ Chính trị khi miễn học phí cho học sinh trên cả nước là một chính sách tổng thể, bao trùm, tạo sự công bằng về cơ hội học tập cho các em.
Mới đây, Bộ Chính trị đã quyết định miễn toàn bộ học phí cho học sinh từ mầm non đến hết Trung học phổ thông công lập trên phạm vi cả nước, bắt đầu từ năm học 2025-2026. Đây không chỉ là tin vui với học sinh và các gia đình khi được giảm bớt gánh nặng tài chính mà chính sách này còn được đội ngũ nhà giáo, chuyên gia giáo dục đánh giá cao về việc bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục, "không để ai ở lại phía sau", góp phần phát triển nguồn nhân lực cho đất nước.
*Hướng đến nền giáo dục bình đẳng
Ông Đặng Tự Ân, Giám đốc Quỹ hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông Việt Nam (VIGE) cho rằng: Mặc dù, nhà nước hàng năm phải chi thêm cho phát triển giáo dục khoảng 30 nghìn tỷ đồng do không còn khoản thu từ học phí nhưng đổi lại, chúng ta có được nhiều giá trị lớn vô cùng. Miễn học phí sẽ làm giáo dục công bằng và bình đẳng hơn. Chi phí cho các dịch vụ giáo dục hiện nay không hề nhỏ nên không phải đóng học phí hàng năm, gánh nặng nuôi dạy con cái sẽ nhẹ bớt đi. Đồng thời, giảm tỉ lệ học sinh bỏ học, mục tiêu tiếp cận giáo dục được dễ dàng hơn với mọi trẻ em.
Theo ông Đặng Tự Ân, cùng với chính sách miễn học phí, Thông tư 29 của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định về dạy thêm, học thêm sẽ dễ làm, ít cản trở hơn; học sinh không phải mất tiền học thêm ngoài giờ, nay Nhà nước lại không thu tiền học chính khóa. Học sinh được lợi kép, vui kép. Nhờ đó, giáo dục có rất nhiều cơ hội để nâng chất lượng toàn diện và môi trường học đường sẽ sớm được lành mạnh hơn, hạnh phúc hơn.
Không chỉ miễn học phí, ông Đặng Tự Ân hy vọng nước ta sẽ từng bước cấp phát hoặc tổ chức cho thuê, mượn sách giáo khoa, tài liệu học tập hay giáo trình. Các giáo tài và giáo cụ hỗ trợ học tập không những đầy đủ mà còn miễn phí khi sử dụng. Máy tính bảng, thiết bị công nghệ rất thiết yếu cần được các trường phát mà không thu tiền, học sinh được sử dụng suốt cấp học. Cùng với đó, gây các quỹ giáo dục để trao tặng học sinh tài năng hay hỗ trợ học sinh khởi nghiệm, tham gia các kỳ thi quốc tế về công nghệ, thể chất hay nghệ thuật.
Ông Đỗ Chí Nghĩa, Uỷ viên Uỷ ban Văn hoá và Xã hội của Quốc Hội cũng chia sẻ: Trong bối cảnh nhu cầu đầu tư cho phát triển đất nước rất lớn với nhiều dự án, công trình quan trọng đang cần thu xếp nguồn vốn đầu tư, Bộ Chính trị vẫn quyết định chủ trương miễn học phí với khoản ngân sách rất lớn mỗi năm, điều này thể hiện quyết tâm mạnh mẽ về việc dành ưu tiên cho giáo dục. Đây là tin vui với ngành Giáo dục và với cả xã hội; đặc biệt, không chỉ học sinh trường công lập được hưởng mà học sinh ngoài công lập cũng được hỗ trợ bằng mức học sinh trường công, còn phần chênh lệch cao hơn thì gia đình các em tự bù đắp.
Theo ông Đỗ Chí Nghĩa, thời gian qua, bên cạnh một số tỉnh, thành phố đã có chính sách miễn học phí cho học sinh từ mầm non đến phổ thông thì nhiều địa phương khác rất muốn nhưng chưa làm được do chưa tự chủ được ngân sách, nguồn lực còn khó khăn, eo hẹp. Vì vậy, nếu để địa phương tự lo thì sẽ không công bằng khi nơi phát triển hơn thì học sinh được miễn, trong khi nơi khó khăn hơn thì các gia đình vẫn phải gồng gánh khoản đóng góp này. Quyết định của Bộ Chính trị khi miễn học phí cho học sinh trên cả nước là một chính sách tổng thể, bao trùm, tạo sự công bằng về cơ hội học tập cho các em.
*Đầu tư cho tương lai
Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Tâm lý Giáo dục Việt Nam nhìn nhận, chính sách miễn học phí cho học sinh từ Tiểu học đến Trung học phổ thông công lập không chỉ mang đến lợi ích trực tiếp cho học sinh và gia đình mà còn góp phần xây dựng một xã hội tiến bộ và phát triển bền vững. Chính sách này hướng đến một nền giáo dục bình đẳng – nơi tất cả học sinh, bất kể hoàn cảnh kinh tế gia đình, đều có cơ hội tiếp cận giáo dục chất lượng. Điều này góp phần "xóa nhòa" khoảng cách giáo dục giữa các tầng lớp xã hội và đảm bảo sự công bằng. Bên cạnh đó, thúc đẩy Nhà nước đầu tư nhiều hơn vào cơ sở hạ tầng giáo dục, nâng cao chất lượng giảng dạy và tạo ra môi trường học tập tốt hơn cho học sinh, hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực tương lai của đất nước.
Ở góc độ khác, Giáo sư – Tiến sĩ Phạm Tất Dong, cố vấn của Hội Khuyến học Việt Nam cho rằng: Bên cạnh học phí, các khoản phụ phí vẫn là một gánh nặng lớn đối với nhiều gia đình. Thực tế, có những khoản thu còn cao hơn cả học phí khiến nhiều phụ huynh băn khoăn; nhiều người sẵn sàng đóng học phí nhưng e ngại các khoản thu đi kèm, có thể lên đến hàng triệu đồng. Vì vậy, bên cạnh việc miễn học phí, Nhà nước cũng cần xem xét lộ trình giảm dần và tiến tới miễn các khoản phụ phí để giảm bớt áp lực tài chính cho phụ huynh. Ví dụ điển hình như ở Nhật Bản, học sinh không phân biệt giàu, nghèo đều cùng được sử dụng bữa ăn trưa. Bữa ăn trưa của họ là dự án nâng cao tầm vóc cho thế hệ sau để những đứa trẻ Nhật khi trưởng thành sẽ cao lớn và khỏe mạnh, không thua kém các quốc gia khác.
Với quan điểm miễn học phí cần đi kèm cải cách hệ thống giáo dục, ông Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ Giáo dục và Đào tạo) cho rằng: Quyết định miễn học phí chỉ thực sự có ý nghĩa nếu đi kèm với cải cách hệ thống giáo dục. Việc nâng cao chất lượng giáo viên, cải thiện chương trình học, hiện đại hóa cơ sở vật chất phải được triển khai đồng bộ. Việc tận dụng công nghệ, chuyển đổi số trong quản lý giáo dục cũng sẽ giúp tiết kiệm ngân sách và nâng cao hiệu quả vận hành hệ thống.
Bên cạnh đó, ông Hoàng Ngọc Vinh cũng nhấn mạnh cần có chính sách hỗ trợ trường tư nhằm đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục, giúp giảm tải cho khối công lập, tạo ra sự đa dạng để người dân lựa chọn môi trường giáo dục phù hợp cho con em mình.
Quyết định miễn học phí từ mầm non đến hết Trung học phổ thông công lập là một chính sách mang tính đột phá, thể hiện rõ tính nhân văn, ưu việt của chế độ và hướng đến phát triển bền vững. Không chỉ giúp học sinh và phụ huynh, quyết định này còn có tác động dài hạn đến dân số, chất lượng giáo dục và sự phát triển nguồn nhân lực của đất nước. Nếu thực hiện đồng bộ các giải pháp này, đây sẽ là một bước tiến quan trọng trong sự nghiệp phát triển đất nước, góp phần đưa Việt Nam trở thành một quốc gia có nền giáo dục tiên tiến, hội nhập với thế giới./.
