Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết, Việt Nam đã đạt nhiều kết quả quan trọng trong công tác dân số, đó là tốc độ gia tăng dân số được kiểm soát, Việt Nam đang trong giai đoạn cơ cấu dân số vàng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội.
Sáng 11/7, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam tổ chức Lễ mít tinh hưởng ứng Ngày Dân số thế giới (11/7) năm 2025 và Công bố Báo cáo Tình trạng Dân số Thế giới năm 2025.
Dân số là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Phát biểu tại Lễ mít tinh, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, Phó Trưởng Ban thường trực Ban Chỉ đạo Quốc gia Dân số và Phát triển nhấn mạnh: “Pháp lệnh Dân số sửa đổi năm 2025 vừa được thông qua. Trong đó, quyền tự quyết về sinh sản của cá nhân và cặp vợ chồng được tôn trọng, phù hợp với sức khỏe, điều kiện và hoàn toàn tự nguyện. Tinh thần này phù hợp với thông điệp của Ngày Dân số Thế giới năm nay “Quyền tự quyết về sinh sản trong một thế giới đang thay đổi”.
Đảng, Nhà nước Việt Nam luôn quan tâm đến công tác dân số và xác định quan điểm, định hướng tại Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII: “Dân số là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Pháp luật Việt Nam quy định “Mỗi cặp vợ chồng, cá nhân có quyền quyết định về thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh phù hợp với lứa tuổi, tình trạng sức khoẻ, điều kiện học tập, lao động, công tác, thu nhập và nuôi dạy con của cặp vợ chồng, cá nhân trên cơ sở bình đẳng”. Quy định này là một trong những nội dung thể hiện rất rõ việc “trao quyền tự quyết về sinh sản”.
Với những quy định trên, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết, Việt Nam đã đạt nhiều kết quả quan trọng trong công tác dân số, đó là tốc độ gia tăng dân số được kiểm soát, Việt Nam đang trong giai đoạn cơ cấu dân số vàng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội. Thu nhập và mức sống được cải thiện, tuổi thọ trung bình của người dân tăng lên 74,7 tuổi vào năm 2024, cao hơn nhiều quốc gia có cùng mức thu nhập. Dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình, công tác tiền hôn nhân, chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ sơ sinh và chăm sóc người cao tuổi cũng ngày càng được củng cố và phát triển.
Về phương hướng sắp tới, bà Đào Hồng Lan cho biết, Bộ Y tế đang tích cực tập trung xây dựng Luật Dân số và Chương trình mục tiêu quốc gia chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035 với mục tiêu bảo đảm an sinh, sức khỏe, bình đẳng cho mọi người dân với nguyên tắc lấy con người là trung tâm, là mục tiêu của sự phát triển bền vững đất nước.
Theo đó, Bộ Y tế đang đề xuất trong dự thảo Luật Dân số trình Chính phủ để trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (dự kiến tháng 10/2025) có một số nội dung như: ưu đãi về chế độ nghỉ thai sản; hỗ trợ bằng tiền mặt hoặc hiện vật khi sinh con; hỗ trợ cho phụ nữ mang thai, sinh con khi sàng lọc trước sinh và sơ sinh; ưu tiên tiếp cận chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội và các hỗ trợ khác phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội của từng thời kỳ; ưu đãi tài chính, hỗ trợ bằng tiền mặt hoặc hiện vật với gia đình sinh con một bề, có hai con gái; quy định các biện pháp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh phù hợp với mỗi địa phương và cả nước...
Nhân dịp này, Bộ trưởng Đào Hồng Lan đề nghị các ban, bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố tiếp tục quan tâm lãnh đạo, phân bổ ngân sách cho công tác dân số, nhất là trong bối cảnh vận hành chính quyền địa phương hai cấp; đồng thời tích cực phối hợp hoàn thiện dự thảo Luật Dân số và Chương trình mục tiêu quốc gia chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035.
Bộ trưởng nhấn mạnh, Việt Nam mong muốn trong thời gian tới tiếp tục nhận được sự hợp tác chặt chẽ của các tổ chức quốc tế, phái đoàn ngoại giao các nước và cộng đồng quốc tế chia sẻ, hỗ trợ để giải quyết hiệu quả việc ứng phó với xu thế mức sinh xuống thấp và già hóa dân số nhanh; đồng thời hỗ trợ xây dựng và hoàn thiện dự thảo Luật Dân số.
Bộ trưởng đề nghị Cục Dân số và các đơn vị trong ngành Y tế tập trung với nỗ lực cao nhất cùng với các cơ quan hữu quan hoàn thiện dự thảo Luật Dân số và Chương trình mục tiêu quốc gia chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035 đảm bảo tiến độ, chất lượng cao nhất.
Bộ trưởng đề nghị Liên hợp quốc, Quỹ Dân số Liên hợp quốc và các tổ chức quốc tế tiếp tục chia sẻ, hỗ trợ nguồn tài chính và hỗ trợ kỹ thuật để giúp Việt Nam ứng phó và thích ứng với những biến đổi dân số, bảo vệ quyền sinh sản và phát triển bền vững.
Tại Lễ mít tinh, bà Pauline Fatima Tamesis, Điều phối viên Thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam khẳng định, Liên hợp quốc tại Việt Nam cam kết tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Chính phủ trong việc đảm bảo tiếp cận phổ cập với các dịch vụ sức khỏe sinh sản có chất lượng; hỗ trợ thúc đẩy các chính sách dân số toàn diện; mở rộng giáo dục giới tính toàn diện phù hợp với độ tuổi và dịch vụ thân thiện với thanh niên; tăng cường hệ thống dữ liệu để phục vụ tốt hơn công tác lập kế hoạch và đầu tư.
Đóng góp vào thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững
Trình bày tóm tắt về Báo cáo Tình trạng Dân số Thế giới 2025, ông Matt Jackson, Trưởng Đại diện UNFPA tại Việt Nam cho biết, qua khảo sát 14 quốc gia trên toàn cầu của UNFPA cho thấy, cứ mỗi 5 người thì có 1 người cho biết họ sẽ không thể có được số con như mong muốn; hơn một nửa số người được khảo sát cho rằng các yếu tố kinh tế là rào cản chính đối với việc làm cha mẹ; cứ mỗi 3 người thì có 1 người từng mang thai ngoài ý muốn; 40% người trên 50 tuổi nói rằng họ không đạt được quy mô gia đình mong muốn.
Ông Matt Jackson ghi nhận nỗ lực của Việt Nam trong việc đảm bảo quyền tự quyết về sinh sản; đồng thời tái khẳng định cam kết đồng hành cùng Chính phủ Việt Nam trong quá trình xây dựng Luật Dân số và triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035.
Theo UNFPA, hơn ba thập kỷ qua, kể từ sau Hội nghị Quốc tế về Dân số và Phát triển (ICPD - 1994), Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đóng góp thiết thực vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững. Công tác dân số đã góp phần tích cực vào tăng trưởng kinh tế, thu hẹp bất bình đẳng và tiến bộ xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống. Số liệu thống kê từ Cục Thống kê (Bộ Tài chính) cho thấy, dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản/kế hoạch hóa gia đình, tư vấn tiền hôn nhân, tầm soát dị tật trước sinh và sơ sinh, chăm sóc người cao tuổi... ngày càng được nâng cao về chất lượng.
Bên cạnh những kết quả đạt được, trong quá trình hiện thực hóa mục tiêu dân số và phát triển, Việt Nam còn gặp những khó khăn, thách thức như: mức sinh giảm sâu và già hóa dân số nhanh (năm 2024, mức sinh chỉ còn 1,91 con/phụ nữ); là một trong những nước có tốc độ già hóa nhanh do mức sinh thấp. Tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh chưa được cải thiện, tỷ số giới tính khi sinh luôn ở mức cao. Tình trạng mang thai và sinh con ở phụ nữ tuổi chưa thành niên có xu hướng tăng.../.
