Đối với đồng bào các dân tộc thiểu số, những môn thể thao truyền thống không chỉ là hoạt động thể chất mà còn là nơi trao gửi tâm tư, ước vọng về mùa màng, sự đoàn kết, sức mạnh và tinh thần cộng đồng.
Các môn thể thao dân tộc truyền thống đang dần được khôi phục, duy trì và phát triển tại nhiều địa phương, thu hút đông đảo người dân tham gia. Việc bảo tồn, phát triển các môn thể thao truyền thống không chỉ góp phần nâng cao đời sống tinh thần mà còn phát huy giá trị văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc thiểu số.
*Sức hấp dẫn của các môn thể thao truyền thống
Các môn thể thao truyền thống hấp dẫn bởi sự gần gũi và bình dị. Chỉ cần một quả còn, một đoạn dây hay một bãi đất phẳng cũng đủ để tạo nên không khí thi đấu sôi nổi, thu hút hàng trăm người dân đến xem, cổ vũ. Với đồng bào dân tộc thiểu số, môn thể thao truyền thống không chỉ là hoạt động thể chất mà còn là nơi trao gửi tâm tư, ước vọng về mùa màng, sự đoàn kết, sức mạnh và tinh thần cộng đồng.
Tung còn là môn gắn bó lâu đời với đồng bào dân tộc thiểu số. Quả còn đỏ rực thắt dải ruy băng là biểu tượng của mùa Xuân, mùa gieo trồng mới. Mỗi lần tung còn lên cao, đồng bào gửi theo những lời cầu chúc tốt đẹp cho một năm mưa thuận gió hòa, cuộc sống ấm no.
Khác với sự mềm mại của tung còn, đẩy gậy là môn thể thao thể hiện sức mạnh, sự quyết liệt và bản lĩnh của thanh niên vùng cao. Hai vận động viên đối mặt nhau, tay nắm chặt cây gậy, chân trụ vững trên sàn đấu. Chỉ vài giây ngắn ngủi, trận đấu có thể kết thúc bằng một cú đẩy bất ngờ nhưng trong khoảnh khắc ấy, người thi đấu phải dồn toàn bộ sức lực, sự khéo léo và kỹ năng giữ thăng bằng. Đẩy gậy hấp dẫn người xem chính bởi sự kịch tính và bất ngờ của từng pha ra đòn.
Giải Bóng đá nữ các dân tộc thiểu số Quảng Ninh mở rộng 2025 diễn ra ngày 3- 7/12 tại xã Bình Liêu – nơi nổi tiếng với những cô gái dân tộc đá bóng thu hút sự quan tâm, yêu thích và cổ vũ nhiệt tình của đông đảo khán giả Quảng Ninh và cả nước.
Đây là lần đầu tiên Giải đấu được tổ chức quy tụ nhiều đội mạnh đến từ Tuyên Quang, Lào Cai… tạo nên không khí cạnh tranh hào hứng trên sân Húc Động.
Các cầu thủ nữ không chỉ là những người yêu thể thao mà còn là những đại diện tiêu biểu cho tinh thần mạnh mẽ, dám thử thách và sẵn sàng bước ra khỏi khuôn khổ quen thuộc. Việc họ khoác lên mình trang phục truyền thống khi bước ra sân cỏ vừa thể hiện niềm tự hào dân tộc, vừa tạo nên hình ảnh rất riêng của giải đấu.
Giải đấu được tổ chức nhằm tôn vinh văn hóa các dân tộc thiểu số, khuyến khích phụ nữ vùng cao tự tin tham gia hoạt động cộng đồng, thúc đẩy bình đẳng giới và lan tỏa tinh thần thể thao lành mạnh.
Vào dịp lễ Tết, ngày hội văn hóa thể thao, người dân Thanh Hóa đã quen với hình ảnh nam thanh, nữ tú các dân tộc say mê tham gia tranh tài môn thể thao dân tộc như, bắn nỏ, kéo co, đẩy gậy…
Họ tham gia tích cực với hi vọng sẽ góp phần lan tỏa, “truyền lửa” để thế hệ sau này yêu thích và gắn bó với môn thể thao dân tộc nhiều hơn.
Đại diện UBND xã Sơn Thủy, tỉnh Thanh Hóa chia sẻ, đã từ lâu mỗi dịp lễ, Tết, các bản trong xã lại tổ chức nhiều môn thể thao truyền thống. Các môn thể thao này không phân biệt nam, nữ, lứa tuổi nên thu hút đông đảo người dân tham gia. Đây là dịp để bà con trong bản thắt chặt thêm tình đoàn kết, tạo không khí phấn khởi, góp phần gìn giữ và phát huy các môn thể thao của dân tộc mình.
* Khơi dậy tinh thần dân tộc, đoàn kết cộng đồng
Những năm qua, cấp ủy, chính quyền các địa phương trong cả nước luôn quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, thiết chế thể thao tại khu dân cư. Phong trào luyện tập, thi đấu các môn thể thao dân tộc còn là cơ sở để phát hiện, tuyển chọn nhiều vận động viên nòng cốt tham gia thi đấu môn thể thao dân tộc cấp tỉnh.
Để bảo tồn và phát triển các môn thể thao dân tộc, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Ninh đã xây dựng đề án “Bảo tồn, khôi phục và phát huy các môn thể thao dân tộc giai đoạn 2020-2025, định hướng đến năm 2030”. Thông qua đề án này nhằm tạo sự chuyển biến về nhận thức cho các tầng lớp nhân dân về vai trò, tầm quan trọng của các môn thể thao dân tộc.
Theo đó, tỉnh tập trung tuyên truyền nâng cao nhận thức về bảo tồn, khôi phục và phát huy những môn thể thao dân tộc, xây dựng cơ chế, chính sách, đào tạo nguồn nhân lực. Tỉnh dành nguồn lực phù hợp củng cố, thành lập các liên đoàn thể thao dân tộc; xây dựng, hoàn thiện hệ thống thi đấu và tăng ngân sách đầu tư cho bảo tồn, khôi phục và phát huy giá trị các môn thể thao dân tộc…
Hiện nay, hầu hết các địa phương thuộc khu vực miền núi tỉnh Thanh Hóa đều có sân chơi, bãi tập thể thao. Hàng năm, các địa phương đều tổ chức giải thể thao truyền thống riêng hoặc kết hợp trong hoạt động lễ hội với môn thể thao dân tộc phổ biến như, bắn nỏ, kéo co, đẩy gậy, đánh quay, tung còn... Các hoạt động thể thao dân tộc diễn ra sôi nổi, mọi người đều có thể tham gia, tạo không khí vui tươi, phấn khởi.
Ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa triển khai nhiều giải pháp, tổ chức hoạt động nhằm khuyến khích bảo tồn trò chơi dân gian có tính khơi dậy tinh thần dân tộc và tình đoàn kết cộng đồng, phát triển thành các môn thể thao thi đấu ở giải đấu các cấp.
Trong đó, dự án 6 về “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030 đang được ngành triển khai thực hiện, tạo động lực để phát triển các môn thể thao dân tộc lên một tầm cao mới.
Việc quan tâm bảo tồn, phát triển các môn thể thao dân tộc đem lại nhiều kết quả tích cực, làm phong phú thêm đời sống văn hóa, tinh thần, đồng thời gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp các dân tộc Việt Nam./.
(Bài viết có sự phối hợp thực hiện của Vụ Pháp chế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch)
