Hưởng ứng tinh thần du lịch có trách nhiệm, thích ứng với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường, du lịch Việt Nam đang có những bước chuyển mình mạnh mẽ theo hướng xanh, đổi mới và bền vững.
Ngày Du lịch Thế giới (27/9) là hoạt động thường niên do Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO) phát động nhằm tôn vinh vai trò của ngành du lịch đối với phát triển kinh tế, văn hóa và xã hội. Năm 2025, với chủ đề “Du lịch và chuyển đổi bền vững”, Tổ chức Du lịch Thế giới gửi đến toàn cầu thông điệp nhấn mạnh yêu cầu cấp thiết về việc phát triển du lịch theo hướng có trách nhiệm, thích ứng với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường. Hưởng ứng tinh thần đó, du lịch Việt Nam đang có những bước chuyển mình mạnh mẽ theo hướng xanh, đổi mới và bền vững.
Vấn đề cấp thiết
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và áp lực quá tải ngày càng ảnh hưởng trực tiếp đến các điểm đến, phát triển du lịch theo hướng bền vững không còn là lựa chọn mà là yêu cầu cấp thiết. Với lợi thế khai thác du lịch từ tiềm năng về thiên nhiên và văn hóa, Việt Nam đã và đang nỗ lực chuyển đổi xanh và bền vững để có thể duy trì tăng trưởng lâu dài và tạo dựng hình ảnh tích cực trên bản đồ du lịch quốc tế.
Thực tế cho thấy, nhiều điểm đến du lịch nổi tiếng của Việt Nam như: Vịnh Hạ Long, đảo Ngọc Phú Quốc, phố cổ Hội An hay các khu sinh thái rừng-biển ở miền Tây Nam Bộ đang đứng trước nguy cơ suy giảm tài nguyên do hàng năm phải đối mặt với các vấn đề như: Quá tải khách du lịch theo mùa, rác thải nhựa, mất cân bằng sinh thái và biến đổi khí hậu. Các chuyên gia môi trường từng cảnh báo, nếu không có các biện pháp quản lý bền vững, nhiều điểm đến sẽ mất dần sức hút do môi trường bị tổn hại, trong khi cộng đồng địa phương không được hưởng lợi đúng mức từ du lịch.
Theo Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres, du lịch không chỉ là động lực quan trọng để tạo ra việc làm, thúc đẩy kinh tế, kết nối văn hóa và bảo tồn di sản mà có thể trở thành cầu nối giữa các cộng đồng, nuôi dưỡng sự hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau. Tuy nhiên, nếu không được định hướng đúng đắn, ngành du lịch cũng có nguy cơ làm tổn hại đến môi trường và cộng đồng địa phương. Trước những thách thức như biến đổi khí hậu, bất bình đẳng, các quốc gia cần có hành động khẩn trương, lấy con người và trái đất làm trọng tâm cho sự phát triển du lịch.
Đầu tháng 9/2025, tại Hội chợ Du lịch quốc tế (VITM) Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ 19, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính nhấn mạnh, Việt Nam cần chuyển từ tư duy “tăng trưởng bằng mọi giá” sang “phát triển bền vững”, coi du lịch không chỉ là ngành dịch vụ mà là ngành kinh tế sáng tạo, kết nối văn hóa, kinh tế và môi trường. Để tăng trưởng du lịch theo hướng bền vững, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính đề cập đến việc Việt Nam cần hoàn thiện thể chế, đổi mới tư duy, đẩy mạnh hợp tác quốc tế theo hướng chuyển đổi số và xanh, đồng thời ứng dụng quản trị thông minh, chia sẻ dữ liệu để xây dựng hệ sinh thái du lịch thông minh, xanh và bền vững. Việt Nam cũng cần xây dựng bộ nguyên tắc về du lịch số và du lịch xanh làm chuẩn mực chung, thúc đẩy liên kết vùng và ngành, phát triển chuỗi giá trị gắn kết với nông nghiệp, văn hóa, khoa học công nghệ và dịch vụ.
Tăng trưởng du lịch không đơn thuần là tăng những con số mà phải bằng giá trị bền vững, trong đó đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, giáo dục và trao quyền cho phụ nữ, thanh niên, cộng đồng yếu thế là chìa khóa phát triển lâu dài, mang lại lợi ích xã hội. Ông Vũ Thế Bình, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam cảnh báo, nếu ngành chỉ tập trung thu hút thêm lượng khách bằng các chương trình giảm giá mà không chú trọng nâng cao chất lượng dịch vụ, tạo ra sản phẩm du lịch xanh, bền vững thì du lịch Việt Nam sẽ mất hình ảnh và thị phần quốc tế, đặc biệt sẽ không thể thu hút dòng khách chất lượng cao. Do đó, chuyển đổi xanh không còn là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc của ngành du lịch trong bối cảnh biến đổi khí hậu và suy giảm đa dạng sinh học.
Hưởng ứng bằng hành động
Sau khi định hướng phát triển bền vững được xác lập, tại Việt Nam, từ chỉ đạo cấp trung ương đến các sáng kiến địa phương đã triển khai nhiều chương trình nhằm hiện thực hóa chủ đề “Du lịch và chuyển đổi bền vững” của Ngày Du lịch Thế giới 2025.
Cụ thể, Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam đã ban hành công văn hướng dẫn các địa phương tổ chức hoạt động hưởng ứng theo hướng thiết thực, khuyến khích mô hình du lịch xanh, sinh thái, văn hóa và cộng đồng. Bên cạnh đó, việc ra mắt nền tảng hệ sinh thái du lịch số quốc gia tích hợp trợ lý ảo, thông tin điểm đến và dịch vụ du lịch với tên gọi “Visit Vietnam” đánh dấu bước tiến mới trong ứng dụng công nghệ vào quản lý và phát triển du lịch thông minh, hạn chế lãng phí và tác động đến môi trường.
Ông Nguyễn Trùng Khánh, Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cho biết, Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam sẽ tập trung nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, triển khai giải pháp trọng tâm, định hướng phát triển du lịch theo chiều sâu, chất lượng, chuyên nghiệp, xây dựng thương hiệu. Việt Nam tập trung phát triển sản phẩm du lịch nghỉ dưỡng cao cấp, chăm sóc sức khỏe, nông nghiệp, sinh thái, mạo hiểm, chữa bệnh, ẩm thực… hướng tới tầm vóc điểm đến thế giới, gắn với phát huy giá trị di sản và bản sắc văn hóa dân tộc. Toàn ngành du lịch, các địa phương và cộng đồng doanh nghiệp chú trọng nâng cao chất lượng dịch vụ, mang lại trải nghiệm đặc sắc cho du khách; phát triển hệ thống doanh nghiệp có năng lực cạnh tranh, tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Truyền thông cũng được đổi mới với chiến dịch “Travel to Love-Đi để yêu”, kêu gọi du khách yêu thiên nhiên, văn hóa và con người Việt Nam và du lịch có trách nhiệm. Đặc biệt, ngày 27/9 tới đây, Giải thưởng Du lịch Việt Nam 2025 sẽ được tổ chức dưới sự phối hợp của Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam và Báo Văn hóa. Trong cơ cấu giải thưởng năm nay, lần đầu tiên có các tiêu chí về du lịch xanh, bền vững, những doanh nghiệp tiên phong ứng dụng công nghệ xanh, sáng tạo sản phẩm thân thiện với môi trường và gắn bó với cộng đồng địa phương sẽ được vinh danh.
Hưởng ứng Ngày Du lịch Thế giới 2025, nhiều địa phương đã có cách làm riêng phù hợp với thế mạnh địa lý và văn hóa. Tỉnh Lào Cai thúc đẩy du lịch cộng đồng gắn với bản sắc dân tộc và sinh thái núi rừng; Cà Mau quy hoạch phát triển du lịch sinh thái rừng ngập mặn ven biển; Thừa Thiên – Huế kết hợp bảo tồn di sản với trình diễn văn hóa truyền thống để tạo nên mô hình du lịch di sản bền vững…
Theo báo cáo “Du lịch và Bền vững 2025” của nền tảng du lịch Booking.com, người Việt ngày càng ý thức hơn về tác động của mình đến môi trường. Trong khi những nỗ lực bền vững trước đây chủ yếu tập trung vào việc tiết kiệm năng lượng thì hiện du khách có ý thức về môi trường lại chú trọng nhiều hơn đến việc giảm thiểu rác thải, đặc biệt là rác thải nhựa sử dụng một lần. Báo cáo cho thấy 41% du khách Việt Nam hiện coi việc giảm rác thải nhựa là yếu tố quan trọng nhất trong du lịch bền vững.
Năm 2025, có tới 58% du khách đặt mục tiêu áp dụng các thói quen thân thiện với môi trường khi đi du lịch, chẳng hạn như tái chế và từ chối sử dụng các vật dụng dùng một lần. Đây là sự thay đổi đáng kể so với năm 2024, khi đó, việc giảm tiêu thụ năng lượng được xem là ưu tiên hàng đầu. Đáng nói, hơn 60% người được khảo sát cho biết bền vững là tiêu chí hàng đầu khi lựa chọn điểm đến và 90% số người dự định sẽ du lịch theo cách bền vững hơn trong năm tới.
Chủ đề của Ngày Du lịch Thế giới 2025 “Du lịch và chuyển đổi bền vững” không đơn thuần là lời nhắc nhở, mà là động lực thúc đẩy ngành hành động mạnh mẽ hơn. Sự chuyển đổi này không thể dừng ở phong trào hay khẩu hiệu, mà cần cam kết dài hạn và sự vào cuộc đồng bộ của nhà nước, doanh nghiệp và du khách. Trong bối cảnh toàn cầu chuyển mình theo hướng xanh và bền vững, du lịch Việt Nam đang đứng trước cả cơ hội lẫn thách thức để tái định hình mô hình phát triển. Từ các chính sách định hướng đến hành động cụ thể, có thể thấy Việt Nam đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu phát triển du lịch gắn với môi trường, con người và giá trị lâu dài./.
