Zona không chỉ gây ra cơn đau dữ dội kéo dài mà còn liên quan đến mất kiểm soát đường huyết, thậm chí gây biến chứng cấp như nhiễm toan ceton, có thể ảnh hưởng đến tiên lượng bệnh.
Tại Diễn đàn thảo luận về dự phòng bệnh Zona diễn ra chiều 21/11, ở Hà Nội, các chuyên gia y tế thông tin, Việt Nam hiện có khoảng 22 triệu người từ 18-69 tuổi mắc bệnh mạn tính, chủ yếu là bệnh không lây nhiễm như tim mạch, đái tháo đường, phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư... Đây cũng là nhóm dân số có nguy cơ mắc Zona cao hơn cùng với những biến chứng nặng nề hơn. Một thông tin đáng chú ý, có tới trên 90% người từ 50 tuổi trở lên mang virus gây bệnh Zona trong người.
* Những thách thức lớn của ngành y tế
Phát biểu tại diễn đàn do Tổng hội Y học Việt Nam và Công ty TNHH Dược phẩm GSK Việt Nam phối hợp tổ chức, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Xuyên, Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam nhấn mạnh, một trong những thách thức về y tế lớn nhất hiện nay là sự gia tăng nhanh chóng của dân số già.
Dự kiến đến năm 2050, toàn cầu sẽ có khoảng 2,1 tỷ người trên 60 tuổi và Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh.
Năm 2022, Việt Nam có khoảng 23 triệu người dân trên 50 tuổi, chiếm 21% tổng dân số. Khi con người già đi đồng nghĩa với miễn dịch cũng sẽ "già hóa" theo.
Sự suy giảm của hệ thống miễn dịch liên quan đến tuổi tác dẫn đến nguy cơ gia tăng tần suất mắc các bệnh nhiễm trùng, ung thư, bệnh tim mạch và các bệnh thoái hóa thần kinh.
Mức độ nghiêm trọng hơn khi nhóm người có bệnh lý nền này nhiễm thêm virus và vi khuẩn, ví dụ như khi mắc Zona thần kinh sẽ dẫn đến các biến chứng cấp tính và lâu dài.
"Hiện nay có nhiều bệnh truyền nhiễm có thể được phòng ngừa bằng vaccine. Đây được xem là biện pháp phòng bệnh chủ động và hiệu quả với hồ sơ đánh giá an toàn trên toàn thế giới và các nước phát triển. Việc phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm từ sớm sẽ góp phần làm giảm gánh nặng bệnh tật và nâng cao chất lượng cuộc sống, đồng thời giảm gánh nặng cho ngành y tế", Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Xuyên nhấn mạnh.
Với bệnh Zona, còn được gọi là herpes zoster, gây ra do sự tái hoạt động của virus varicella-zoster, cùng loại virus gây bệnh thủy đậu. Đây là căn bệnh phổ biến, khiến người bệnh rất đau đớn, thậm chí có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng và kéo dài.
Người mắc Zona thường có các biểu hiện cấp tính như phát ban dạng mụn nước gây đau, ngứa, hoặc cảm giác châm chích ở một bên cơ thể.
Thời gian phát bệnh kéo dài 2-4 tuần và cơ thể thường rất đau. Các triệu chứng và biến chứng của bệnh Zona có thể trở nên nghiêm trọng và kéo dài dai dẳng, đặc biệt ở người già và người suy giảm miễn dịch. Không những vậy, bệnh Zona còn làm giảm chất lượng cuộc sống của người mắc phải, và tạo gánh nặng kinh tế cho ngành y tế và xã hội.
*3 người lớn có 1 người bị Zona
Thảo luận tại diễn đàn, các chuyên gia các lĩnh vực truyền nhiễm, thận học, hô hấp, nội tiết, cơ xương khớp… đều cho rằng, hệ miễn dịch suy giảm dần theo thời gian được gọi là quá trình lão hóa miễn dịch, khiến cơ thể ngày càng dễ bị tác động bởi các yếu tố gây bệnh.
Tình trạng lão hóa miễn dịch trở nên rõ rệt và nghiêm trọng hơn theo độ tuổi, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng và các vấn đề sức khỏe.
Một số nghiên cứu cho thấy, cứ 3 người lớn sẽ có 1 người bị Zona. Trên 90% người lớn từ 50 tuổi trở lên có virus thủy đậu (VZV) tiềm ẩn trong hệ thần kinh sẽ có nguy cơ mắc bệnh Zona cao hơn.
Bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm dù rất hiếm gặp như mù lòa (khi bị Zona ở mắt) hay mất thính lực. Các nghiên cứu cũng cho thấy có sự liên quan giữa Zona và tim mạch như là đột quỵ.
Giáo sư, Tiến sĩ Trần Hữu Dàng, Chủ tịch Hội Nội tiết – Đái tháo đường Việt Nam chia sẻ, Zona là một trong những bệnh có thể gây ảnh hưởng lâu dài và nghiêm trọng, đặc biệt với người có bệnh nền như đái tháo đường.
Zona không chỉ gây ra cơn đau dữ dội kéo dài mà còn liên quan đến mất kiểm soát đường huyết, thậm chí gây biến chứng cấp như nhiễm toan ceton, có thể ảnh hưởng đến tiên lượng bệnh. Do đó, việc chủ động phòng ngừa Zona là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe và hạn chế nguy cơ biến chứng ở nhóm bệnh nhân đái tháo đường.
Bệnh rất dễ mắc nhưng điều trị bệnh Zona và điều trị biến chứng như đau thần kinh là một vấn đề phức tạp. Nếu dùng thuốc kháng virus cần được khởi trị sớm trong vòng 72 giờ, tuy nhiên việc này lại khó thực hiện trong thực tế lâm sàng.
Bên cạnh đó, các thuốc điều trị Zona, đặc biệt điều trị đau thần kinh sau Zona hiện chưa thực sự hiệu quả. Đặc biệt, người lớn tuổi thường phải dùng nhiều loại thuốc để điều trị các bệnh nền, có thể không chịu được khi phải sử dụng thêm các loại thuốc khác dùng để điều trị bệnh Zona cấp tính hoặc cơn đau thần kinh sau Zona mạn tính.
Bên cạnh các biện pháp dự phòng bệnh tật như tập thể dục, không hút thuốc, ăn uống lành mạnh hay tầm soát bệnh mạn tính thì tiêm phòng đóng một vai trò quan trọng trong việc góp phần nâng cao sức khỏe cho người dân…
*Dịp này, Ban tổ chức cũng cho ra mắt tài liệu tham khảo "Dự phòng bệnh Zona bằng vaccine" dành cho nhân viên y tế, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong phòng bệnh Zona ở người lớn trên 50 tuổi, đặc biệt những người có bệnh mạn tính.
Tài liệu tham khảo "Dự phòng bệnh Zona bằng vaccine" tập hợp các thông tin về đặc điểm bệnh lý, biến chứng, dịch tễ học của bệnh Zona, đồng thời cập nhật các biện pháp dự phòng bệnh Zona hiện nay có thể áp dụng tại Việt Nam. Đây là thành quả từ sự hợp tác chặt chẽ giữa các chuyên gia y tế hàng đầu trên nhiều chuyên khoa, các hiệp hội y khoa, bệnh viện nhằm hệ thống hóa các hướng dẫn triển khai dự phòng Zona một cách đồng nhất./.
