Năm 2022, Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường tỉnh Hòa Bình đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
TTXVN - Ngày 17/2 (mùng 8 Tết Giáp Thìn), Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường năm 2024, với quy mô cấp tỉnh đã diễn ra tại xã Phong Phú (huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình). Đây là lễ hội dân gian truyền thống lớn nhất, đã trở thành nét sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng không thể thiếu trong dịp Tết đến Xuân về của người Mường gồm 4 Mường: Bi, Vang, Thàng, Động (huyện Tân Lạc).
Tại buổi lễ, Chủ tịch UBND huyện Tân Lạc Bùi Văn Tinh chia sẻ, đây là lễ hội dân gian truyền thống lớn nhất của người Mường Hòa Bình; gắn liền với nền nông nghiệp lúa nước, mang nhiều dấu ấn của văn minh Việt cổ. Lễ hội là hoạt động văn hóa - tín ngưỡng không thể thiếu của đồng bào người Mường nơi đây.
Diễn ra trong 3 ngày (15 - 17/2), Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường năm 2024 có nhiều hoạt động nổi bật. Phần lễ gồm nghi lễ cúng thổ công, thổ địa, nghi lễ thờ cúng Thành Hoàng và rước kiệu Quốc Mẫu Hoàng Bà cùng chương trình nghệ thuật đặc sắc chào mừng lễ khai mạc với màn trình tấu chiêng Mường của 500 nghệ nhân.
Phần hội được tổ chức với nhiều hoạt động đặc sắc như: Thi trình diễn trang phục dân tộc Mường; trưng bày trại văn hóa, ẩm thực; thi đấu các môn thể thao dân tộc (bắn nỏ, kéo co, đẩy gậy) và tranh cúp bóng chuyền Khai hạ năm 2024; thi đan lát truyền thống (đan lồng gà, đan rọ đựng trứng), hát đối. Ngoài ra còn có hoạt động trình diễn bản âm, nghề dệt thổ cẩm dân tộc, làm bánh, cơm lam và các trò chơi dân gian đánh mảng, cướp cờ, bịt mắt đánh trống, đi cà kheo, đánh đu, cầu bập bênh, ném còn... Tại lễ hội còn có các gian trưng bày nông sản, tiểu thủ công nghiệp, sản phẩm OCOP, văn hóa, du lịch… của các địa phương trong tỉnh.
Năm 2022, Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường tỉnh Hòa Bình đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Lễ hội mang ý nghĩa tôn kính các vị thần linh, tưởng nhớ những người đã có công lập đất, lập mường và cầu mong vạn vật phát triển thuận lợi, mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no, hạnh phúc… Trải qua những thăng trầm, biến thiên của lịch sử, lễ hội đã đi sâu vào tâm thức của cộng đồng người Mường. Lễ hội Khai hạ ở mỗi vùng Mường diễn ra vào thời gian và địa điểm khác nhau. Mỗi địa điểm diễn ra lễ hội đều gắn liền với lịch sử của các vị thần là người có công lập đất, lập Mường.
Lễ hội Khai hạ tại vùng Mường Bi gắn với các truyền thuyết: Quốc Mẫu Hoàng Bà, thân mẫu của Đức Thánh Tản - người đã chỉ dạy cho người dân Mường Bi cách làm ruộng, cách ăn, ở; Tản viên Sơn Thánh - con rể của Vua Hùng Vương thứ 18 có công giúp vua chống giặc ngoại xâm, mang lại sự bình yên cho nhân dân; Ải Lý, Ải Lo - hai vị thần đã dạy cho người dân Mường Bi cách đào mương dẫn nước.
Anh Trần Thanh Giang (du khách đến từ Hà Nội) chia sẻ: “Tôi và bạn bè lên đường khởi hành từ Hà Nội lúc sáng sớm để kịp chứng kiến các hoạt động của Lễ hội Khai hạ. Đây thực sự là một lễ hội văn hóa đặc sắc và riêng có của người Mường rất cần được tỉnh Hòa Bình giữ gìn và phát huy. Hẹn mùa lễ hội sang năm, tôi sẽ đưa gia đình lên tham dự để trải nghiệm văn hóa Mường và nghi thức xuống đồng của người Mường Bi, Tân Lạc, Hòa Bình"./.
