Nghi lễ thể hiện sự tôn vinh các Tiên Công, mang theo văn hóa thờ phụng những người cao tuổi, nhiều phúc đức, được trời đất phù hộ sống thọ và khỏe mạnh.
TTXVN - Lễ hội Tiên Công hay còn gọi là Lễ hội “rước người” được tổ chức thường niên từ các ngày mùng 5 đến mùng 7 tháng Giêng tại Miếu Tiên Công, xã Cẩm La, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh, với mục đích tưởng nhớ các vị Tiên Công đã có công khám phá, khai khẩn và lập nên hòn đảo Hà Nam. Lễ hội được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia năm 2017.
Sáng mùng 7 là ngày chính hội, đông đảo nhân dân, du khách đến nơi đây xem nghi lễ “rước người” độc đáo, riêng có tại Quảng Ninh. Nghi lễ thể hiện sự tôn vinh các Tiên Công, mang theo văn hóa thờ phụng những người cao tuổi, nhiều phúc đức, được trời đất phù hộ sống thọ và khỏe mạnh. Theo đó, những cụ già tròn 80 tuổi, 90 tuổi, 100 tuổi sẽ được ngồi trên võng đào, được các con cháu rước ra Miếu làm lễ tế Tiên Ông. Các nghi lễ, nghi thức mừng “Thượng thọ”, “Lễ sống cụ Thượng”, rước “cụ Thượng” tương ứng với các cụ tròn 80 tuổi, 90 tuổi, 100 tuổi.
Miếu Tiên Công là nơi thờ phụng 19 vị Tiên Công, họ là những người sống chủ yếu bằng canh tác nông nghiệp và đánh cá ven hồ, ven sông Kim Ngưu, ở thành Thăng Long và tỉnh Nam Định. Vào thế kỷ XV, họ đã cùng gia đình xuôi theo dòng sông Hồng, ra cửa sông Bạch Đằng, dần khám phá ra các gò đất và khai phá, quây đê, lấn biển để có được vùng đảo Hà Nam phát triển như ngày hôm nay.
Lễ hội Tiên Công năm nay được tổ chức ở quy mô cấp thị xã, có 2 đoàn rước tập thể và 4 đoàn rước cá nhân. Ngoài ra, còn hơn 100 cụ Thượng dẫn lễ lên miếu Tiên Công. Công tác tổ chức được triển khai bài bản, cẩn thận, chu đáo, công phu.
Ông Ngô Đình Dũng, Trưởng phòng Văn hóa Thông tin thị xã Quảng Yên cho biết, năm 2024 là tròn 590 năm các Tiên Công khai canh, mở đất vùng đảo Hà Nam (1434 - 2024). Lễ hội là dịp để ôn lại truyền thống lịch sử, tinh thần yêu nước, niềm tự hào dân tộc, tôn vinh các Tiên Công - Những người đầu tiên, đã có công quai đê, lấn biển, lập làng, khai sáng vùng đảo Hà Nam; đồng thời mang theo các giá trị văn hóa kinh kỳ của kinh đô Thăng Long nghìn năm văn hiến. Đây cũng là một trong những hoạt động của thị xã Quảng Yên hưởng ứng và chào mừng Năm Du lịch quốc gia 2024, thực hiện chủ đề công tác năm của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh “Nâng cao chất lượng tăng trưởng kinh tế; phát triển văn hóa, con người giàu bản sắc Quảng Ninh”.
Cụ Nguyễn Thị Đãi (84 tuổi, phường Hà An, thị xã Quảng Yên, quê ở đảo Hà Nam) chia sẻ, từ khi còn nhỏ cụ đã được xem Lễ hội Tiên Công, đây là món ăn tinh thần không thể thiếu của người dân đảo Hà Nam, là niềm tự hào của các thế hệ con cháu, là nơi giáo dục giá trị lịch sử, ghi nhớ công ơn của người đi trước đã dày công khai phá ra vùng đất mới cho nhân dân trong vùng. Cụ mong muốn bản thân sẽ giữ được sức khỏe để năm 90 tuổi tiếp tục được rước tại Lễ.
Lễ hội Tiên Công vùng đảo Hà Nam (bao gồm 8 xã, phường gồm: các phường Nam Hòa, Yên Hải, Phong Cốc, Phong Hải, các xã Cẩm La, Liên Hòa, Liên Vị, Tiền Phong, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh) đã được nhân dân giữ gìn, bảo tồn và phát huy giá trị hơn 300 năm. Cùng với nghi lễ “Rước nguời”, Lễ hội có các trò chơi dân gian, cờ người, tổ tôm điếm, chơi đu, hát đúm giao duyên… đảm bảo giàu bản sắc và ý nghĩa lịch sử Tiên công. Lễ hội giàu bản sắc văn hóa, có giá trị và ý nghĩa trong giáo dục truyền thống đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, truyền thống quai đê lấn biển, làm thủy lợi; nhớ ơn các Tiên Công đã có công khai phá vùng đất mới./.
