Với lợi thế địa lý, Tây Ninh được định hướng trở thành cửa ngõ trung chuyển hàng hóa giữa Thành phố Hồ Chí Minh, vùng Đông Nam Bộ, Đồng bằng sông Cửu Long và thị trường Campuchia.
Trong hành trình 80 năm lớn mạnh và hội nhập cùng đất nước, Tây Ninh không chỉ ghi dấu ấn với những thành tựu kinh tế - xã hội nổi bật mà còn khẳng định vai trò chiến lược qua hệ thống hạ tầng giao thông ngày càng đồng bộ, hiện đại. Với vị trí cửa ngõ của vùng Đông Nam Bộ, kết nối trực tiếp với Campuchia và các nước ASEAN, địa phương đã và đang biến giao thông thành “chìa khóa” mở ra cánh cửa phát triển, hội nhập sâu rộng với khu vực và thế giới.
* Cửa ngõ quốc tế - lợi thế chiến lược
Theo Sở Công Thương tỉnh Tây Ninh, toàn tỉnh có đường biên giới dài hơn 368 km với 4 cửa khẩu quốc tế (Mộc Bài, Xa Mát, Tân Nam, Bình Hiệp), 4 cửa khẩu quốc gia và 13 cửa khẩu phụ. Đây là những điểm trung chuyển quan trọng về hàng hóa, du khách và giao thương quốc tế; đồng thời đóng vai trò huyết mạch trong chiến lược kết nối Việt Nam - Campuchia - Lào - Thái Lan.
Một trong những dự án trọng điểm được kỳ vọng tạo đột phá cho kinh tế biên giới Tây Ninh là tuyến cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Mộc Bài. Tuyến đường dài 51 km (đoạn qua Tây Ninh hơn 26 km), quy mô 4 làn xe, tổng mức đầu tư dự kiến 19.617 tỷ đồng. Theo Sở Xây dựng tỉnh Tây Ninh, mục tiêu chính của dự án cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Mộc Bài sau khi hoàn thành giúp giảm tải cho Quốc lộ 22, đồng thời tạo động lực phát triển chuỗi công nghiệp - đô thị Mộc Bài - Thành phố Hồ Chí Minh - Cảng Cái Mép - Thị Vải gắn với hành lang kinh tế Xuyên Á; thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố Hồ Chí Minh và Tây Ninh nói riêng, các tỉnh vùng Đông Nam Bộ nói chung.
Khi hoàn thành, cao tốc không chỉ rút ngắn thời gian di chuyển mà còn mở ra cơ hội hình thành trung tâm logistics quốc tế; góp phần giảm tải áp lực hạ tầng cho Thành phố Hồ Chí Minh. Cùng với đó, tuyến cao tốc góp phần thúc đẩy vận chuyển hàng hóa, phát triển du lịch và tăng cường giao thương xuyên biên giới qua Cửa khẩu quốc tế Mộc Bài.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh Nguyễn Hồng Thanh cho biết, tỉnh đã chỉ đạo quyết liệt công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư để bảo đảm tiến độ thi công. UBND tỉnh đã xây dựng Đề án về cơ chế, chính sách cho Khu kinh tế Cửa khẩu quốc tế Mộc Bài, trình Bộ Tài chính và các bộ, ngành liên quan để sớm báo cáo Chính phủ xem xét, cho chủ trương. Song song đó, Tây Ninh đang thúc đẩy thủ tục chuẩn bị đầu tư cao tốc Gò Dầu - Xa Mát, phấn đấu hoàn thành trước năm 2030.
Theo Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Tây Ninh Nguyễn Nam Hưng, tỉnh đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng biên giới; nổi bật là xây dựng Cửa khẩu quốc tế Tân Nam và nâng cấp tuyến đường kết nối từ Đồn Biên phòng Tân Nam đến giao lộ ĐT.788 và ĐT.783. Đây là những công trình chiến lược, vừa hoàn thiện mạng lưới giao thông biên giới, hỗ trợ xuất, nhập khẩu - đặc biệt là nông sản vừa tăng cường quốc phòng - an ninh và đối ngoại khu vực.
Hiện, Tây Ninh có 3 khu kinh tế cửa khẩu (Long An, Mộc Bài, Xa Mát) với tổng diện tích theo quy hoạch là 68.561 ha; có 4 cửa khẩu quốc tế (Xa Mát, Mộc Bài, Tân Nam, Bình Hiệp) và Cảng quốc Tế Long An; 4 cửa khẩu chính (Phước Tân, Chàng Riệc, Kà Tum, Mỹ Quý Tây); 13 cửa khẩu phụ và nhiều đường mòn, lối mở. Đến nay, tỉnh đã ký kết và thiết lập quan hệ hợp tác chính thức với 16 địa phương quốc tế, chủ yếu tại khu vực Đông Nam Á và Đông Bắc Á.
Bên cạnh đó, Tây Ninh hiện có 30 chợ biên giới và đang quy hoạch, phát triển các trung tâm logistics trọng điểm như: Mộc Bài (150 ha), Xa Mát (100 ha), Bình Hiệp (10 ha) và Mỹ Quý Tây (10 ha). Với lợi thế địa lý, địa phương được định hướng trở thành cửa ngõ trung chuyển hàng hóa giữa Thành phố Hồ Chí Minh, vùng Đông Nam Bộ, Đồng bằng sông Cửu Long và thị trường Campuchia.
Trong buổi làm việc giữa Bộ Ngoại giao với UBND tỉnh Tây Ninh ngày 22/8/2025, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh Nguyễn Hồng Thanh cho biết, với đường biên giới tiếp giáp Campuchia dài nhất cả nước, tỉnh luôn đặc biệt quan tâm đến công tác đối ngoại trong nhiều năm qua, bảo đảm giữ vững an ninh biên giới, duy trì hòa bình, hữu nghị và thúc đẩy hợp tác phát triển. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh đề xuất, Trung ương quan tâm, xem xét Đề án thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù cho Khu kinh tế Cửa khẩu quốc tế Mộc Bài nhằm tạo sức hút mạnh mẽ hơn đối với nhà đầu tư, tăng cường khả năng kết nối với khu vực Tiểu vùng sông Mê Kông, Đông Nam Á và quốc tế.
Tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Hằng khẳng định sự ủng hộ đối với các nội dung tỉnh đã đề xuất, cũng như kiến nghị liên quan đến vấn đề biên giới, lãnh thổ; đồng thời nhấn mạnh đây là nhiệm vụ chung nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước. Bộ Ngoại giao tiếp tục phối hợp chặt chẽ với tỉnh Tây Ninh, bảo đảm việc trao đổi thông tin đầy đủ, kịp thời trong các vấn đề về ngoại giao và các hoạt động thương mại biên giới.
* Kết nối vùng - lan tỏa sức mạnh
Hạ tầng giao thông Tây Ninh không chỉ phục vụ phát triển nội tỉnh mà còn đóng vai trò “cầu nối” giữa Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long. Các tuyến cao tốc liên vùng, quốc lộ liên hoàn giúp hàng hóa, lao động và nguồn lực lưu chuyển nhanh chóng, thúc đẩy liên kết vùng.
Hiện, nhiều dự án giao thông trọng điểm đang được đẩy nhanh tiến độ, tiêu biểu như dự án Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh (đoạn qua Tây Ninh) với cả 3 gói thầu chính đang vượt tiến độ. Ông Nguyễn Văn Hùng, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng Long An cho biết, phần đường cao tốc dự kiến hoàn thành trong tháng 10/2025, sớm hơn kế hoạch 1- 3 tháng.
Khi hoàn thành, Vành đai 3 sẽ tạo chuỗi giao thông liền mạch, kết nối các tỉnh thành trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Đặc biệt, nút giao tại xã Mỹ Yên (Tây Ninh) sẽ trực tiếp kết nối với cao tốc Bến Lức - Long Thành, cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Trung Lương và Quốc lộ 1, giúp giao thương thuận lợi giữa miền Đông Nam Bộ và miền Tây Nam Bộ.
Theo Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh Nguyễn Văn Út, dự án Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh là một trong 6 trục động lực phát triển của tỉnh Long An trước đây theo Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050. Tuyến đường góp phần hoàn thiện mạng lưới giao thông liên vùng, đưa tỉnh Tây Ninh hiện nay trở thành cửa ngõ kinh tế và hành lang đô thị - công nghiệp mới của khu vực phía Nam.
Khi hoàn thành, Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh sẽ mở ra nhiều triển vọng lớn, không chỉ giúp giảm áp lực lên các tuyến đường hiện hữu mà còn rút ngắn thời gian và chi phí vận chuyển hàng hóa, đi lại từ Tây Ninh đến các trung tâm kinh tế lớn, các cảng biển quan trọng như Cát Lái hay Sân bay quốc tế Long Thành.
Ngoài ra còn có Vành đai 4 Thành phố Hồ Chí Minh - công trình trọng điểm quốc gia, đoạn đi qua Tây Ninh dài 74,5 km; giai đoạn 1 dự kiến đầu tư 4 làn xe cao tốc với tốc độ 100 km/h, tổng vốn gần 68.300 tỷ đồng. Đối với dự án này, Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh Nguyễn Văn Út đã yêu cầu các đơn vị, địa phương tập trung thực hiện tốt công tác chuẩn bị, phấn đấu khởi công dự án trong năm 2026.
Trong buổi trực tiếp khảo sát, kiểm tra công trình đường Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh tại khu vực nút giao với cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Trung Lương, cao tốc Bến Lức - Long Thành (thuộc địa phận xã Mỹ Yên) ngày 12/7/2025, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh nhấn mạnh: UBND tỉnh Tây Ninh, Sở Xây dựng, Ban Quản lý đầu tư xây dựng Long An đôn đốc các nhà thầu tập trung thi công hoàn thành dự án đường Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh, bảo đảm dự án hoàn thành tiến độ thông xe kỹ thuật trước ngày 19/12.
Bộ trưởng Trần Hồng Minh cũng yêu cầu UBND tỉnh Tây Ninh, các đơn vị liên quan tiếp tục hoàn thiện các thủ tục, sớm triển khai khởi công dự án đường Vành đai 4 Thành phố Hồ Chí Minh đoạn qua địa bàn tỉnh.
Theo ông Nguyễn Văn Hùng, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng Long An, trong giai đoạn 2025 - 2030, Tây Ninh tiếp tục tập trung nguồn lực triển khai nhiều dự án; trong đó có tuyến Tân An - Bình Hiệp (dài 63,5 km, quy mô 6 - 10 làn xe, tổng vốn gần 8.500 tỷ đồng). Đây được xem là “đòn bẩy” thúc đẩy phát triển vùng Đồng Tháp Mười và khu kinh tế Cửa khẩu quốc tế Bình Hiệp. Cùng với đó, hệ thống cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận và nhiều tuyến quốc lộ, tỉnh lộ đưa Tây Ninh trở thành “cửa ngõ giao thương” của cả miền Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long.
Theo Sở Xây dựng Tây Ninh, từ nay đến năm 2030, địa phương ưu tiên tối đa nguồn lực cho các dự án giao thông trọng điểm mang tính đột phá. Những công trình này không chỉ hoàn thiện hệ thống hạ tầng mà còn là bệ phóng vững chắc để tỉnh phát huy lợi thế, thu hút đầu tư, tạo việc làm và nâng cao chất lượng đời sống nhân dân. Đây chính là bước đi chiến lược, khẳng định vị thế và tiềm năng bứt phá của một địa phương năng động.
Nhờ hạ tầng giao thông ngày càng đồng bộ, Tây Ninh đã bứt phá mạnh mẽ trong nhiều lĩnh vực. Nông sản của tỉnh từ lúa, gạo, mía đường, cao su đến rau, củ, quả được vận chuyển nhanh chóng đến các tỉnh, thành phố và cửa khẩu xuất khẩu. Trong công nghiệp, hệ thống đường bộ kết nối thuận lợi đã giúp các khu công nghiệp Phước Đông, Trảng Bàng, Long Hậu, Đức Hòa… thu hút nhiều dự án FDI quy mô lớn, đưa Tây Ninh trở thành trung tâm công nghiệp mới của vùng.
Từ một tỉnh biên giới, Tây Ninh đang dần trở thành trung tâm logistics và thương mại quốc tế, kết nối Việt Nam với ASEAN. Hạ tầng giao thông hiện đại, đồng bộ chính là “đòn bẩy” để tỉnh khẳng định vai trò chiến lược trên bản đồ phát triển quốc gia, đồng hành cùng đất nước trong hành trình hội nhập và vươn ra thế giới./.(còn tiếp)
(Bài 3: Biến tiềm năng thành động lực, Tây Ninh tăng tốc bứt phá)
