Bảo tồn cây cổ thụ không chỉ là gìn giữ thiên nhiên mà còn là bảo vệ một phần lịch sử, văn hóa và tâm linh của dân tộc. Những cây di sản không đơn thuần là cây xanh mà là biểu tượng của lòng yêu nước, chứng nhân của quá trình dựng nước và giữ nước của ông cha ta.
Ngày 18/3, tại Hà Nội, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (VACNE) tổ chức Lễ kỷ niệm 15 năm phát động sáng kiến Bảo tồn cây di sản Việt Nam (18/3/2010 - 18/3/2025) với sự tham dự của các nhà khoa học, chuyên gia môi trường, đại diện cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức xã hội và cộng đồng yêu thiên nhiên.
Phát biểu tại buổi lễ, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Đặng Huy Huỳnh, Chủ tịch Hội đồng Cây di sản Việt Nam đánh giá cao ý nghĩa của phong trào và khẳng định, đây là một trong những hoạt động bảo tồn mang tính xã hội hóa tiêu biểu của Việt Nam. Giáo sư Huỳnh cho rằng, bảo tồn cây cổ thụ không chỉ là gìn giữ thiên nhiên mà còn là bảo vệ một phần lịch sử, văn hóa và tâm linh của dân tộc. Những cây di sản không đơn thuần là cây xanh mà là biểu tượng của lòng yêu nước, chứng nhân của quá trình dựng nước và giữ nước của ông cha ta. Chính vì vậy, việc bảo tồn những cây này không chỉ có ý nghĩa sinh thái mà còn mang giá trị văn hóa, lịch sử sâu sắc.
Giáo sư Đặng Huy Huỳnh nhấn mạnh, phong trào bảo tồn cây di sản Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu ấn tượng, đặc biệt là sự lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng. Từ 9 cây muỗm cổ thụ đầu tiên được công nhận tại đền Voi Phục (Hà Nội) năm 2010, đến nay cả nước có hơn 8.000 cây thuộc 145 loài thực vật được công nhận là cây di sản. Điều này cho thấy sự hưởng ứng rộng rãi của các địa phương trên cả nước, góp phần bảo vệ đa dạng sinh học và bảo tồn những giá trị sinh thái quý báu. Sự thành công của phong trào không thể tách rời tinh thần tự nguyện và trách nhiệm cao của cộng đồng, bởi chính nhân dân là những người trực tiếp bảo vệ và chăm sóc cây di sản tại địa phương mình.
Đồng quan điểm, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Sinh, Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam khẳng định, phong trào bảo tồn cây di sản không chỉ đơn thuần là bảo vệ những cây cổ thụ mà còn góp phần vào các mục tiêu lớn hơn như bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu và phát triển bền vững. Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng lớn của biến đổi khí hậu, việc bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên, trong đó có cây cổ thụ là giải pháp quan trọng. Cây di sản không chỉ mang giá trị văn hóa mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa khí hậu, bảo vệ đất và tạo không gian sống xanh cho cộng đồng. Trong bối cảnh đô thị hóa và công nghiệp hóa nhanh chóng, nguy cơ mất đi những cây cổ thụ ngày càng lớn. Vì vậy, ngoài việc công nhận cây di sản, các địa phương cần có kế hoạch dài hạn để bảo vệ và chăm sóc những cây này.
Tại sự kiện, các đại biểu đưa ra nhiều giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả bảo tồn cây di sản trong giai đoạn tới. Một trong những giải pháp quan trọng được đề xuất là nâng cao nhận thức người dân về giá trị của cây cổ thụ. Theo các chuyên gia, không chỉ là một danh hiệu, cây di sản cần được hiểu đúng về vai trò sinh thái, lịch sử và văn hóa, từ đó, tạo sự gắn kết giữa con người và thiên nhiên, thúc đẩy hành động bảo vệ.
Bên cạnh đó, sự cần thiết của việc tổ chức lớp tập huấn cho cộng đồng về cách bảo vệ cây lâu năm, giúp người dân có thêm kiến thức khoa học trong chăm sóc, chữa bệnh cho cây. Một số địa phương tiên phong triển khai các biện pháp bảo tồn như số hóa dữ liệu cây di sản, nghiên cứu khoa học về kéo dài tuổi thọ cây cổ thụ, hay thành lập quỹ bảo vệ cây di sản để hỗ trợ công tác chăm sóc và bảo tồn.
Nhiều chuyên gia đánh giá cao sự kết hợp bảo tồn cây cổ thụ với phát triển du lịch sinh thái. Đại diện một số tỉnh như Cao Bằng, Bắc Giang, Phú Thọ cho biết, việc đưa các cây di sản vào tuyến du lịch sinh thái không chỉ giúp quảng bá giá trị văn hóa, lịch sử mà còn tạo nguồn thu để duy trì công tác bảo tồn một cách bền vững./.
