Hệ sinh thái rừng ngập mặn được bảo vệ với nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú đã tạo sinh kế bền vững cho người dân địa phương.
Tỉnh Nam Định có khoảng 3.200 ha rừng, trong đó, rừng ngập mặn chiếm 90% diện tích, cùng với trồng rừng, thời gian qua, ngành chức năng đẩy mạnh công tác tuần tra, bảo vệ rừng, góp phần giảm thiểu tình trạng phá rừng. Hệ sinh thái rừng ngập mặn được bảo vệ với nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú đã tạo sinh kế bền vững cho người dân địa phương.
*Nâng cao ý thức, trách nhiệm bảo vệ rừng
Hạt kiểm lâm Giao Xuân Hải được giao quản lý, bảo vệ gần 2.000 ha rừng tại 3 huyện Giao Thủy, Xuân Trường, Hải Hậu. Để quản lý, bảo vệ rừng hiệu quả, lực lượng kiểm lâm thường xuyên phối hợp chính quyền địa phương, Vườn quốc gia Xuân Thủy tổ chức tuần tra, kiểm tra, ngăn chặn hành vi phá rừng, lấn chiếm đất rừng; đồng thời tuyên truyền, phổ biến pháp luật về lâm nghiệp đến các hộ nuôi trồng thủy sản, không làm ảnh hưởng đến rừng và môi trường rừng.
Ông Đỗ Văn Thông, Hạt trưởng Hạt kiểm lâm Giao Xuân Hải chia sẻ, đặc thù rừng ngập mặn nằm ở vị trí giao nhau giữa đất liền và biển nên việc tuần tra, kiểm soát rừng phụ thuộc nhiều vào triều cường, do đó, mỗi khi đi tuần rừng, đơn vị phải xác định chính xác thời gian con nước lên, xuống trong ngày. Quá trình di chuyển rất gian nan, nhiều khi không chú ý rất dễ sa vào các vùng lầy hoặc dính phải vỏ con hà, ốc biển gây chấn thương.
Bên cạnh tuần tra rừng theo quý, theo tháng hoặc kế hoạch tuần tra đột xuất, Hạt kiểm lâm Giao Xuân Hải chú trọng tuyên truyền cho người dân các xã vùng biển quy định liên quan đến bảo vệ rừng ngập mặn, lợi ích của rừng ngập mặn để từng bước thay đổi tư duy, nâng cao ý thức, trách nhiệm của người dân.
Ông Phạm Văn Chinh, người dân xã Giao An, huyện Giao Thủy cho hay, những năm trước, một số người dân trong xã và các xã lân cận thường xuyên vào khu rừng ngập mặn để phá rừng quây thành các khu nuôi tôm, cá, rau câu… Tuy nhiên, trong khoảng 3 năm trở lại đây, nhờ công tác tuyên truyền, xử phạt nhiều trường hợp vi phạm của lực lượng chức năng, ý thức người dân trong việc giữ rừng, bảo vệ rừng được nâng cao, tình trạng phá rừng hay săn bắt chim không còn.
Tỉnh Nam Định có trên 3.200 ha rừng; trong đó, rừng ngập mặn là hơn 2.840 ha, rừng bao bọc bởi các loại cây trang, cây sú. Những năm qua, công tác bảo vệ cũng như phát triển rừng được tỉnh Nam Định triển khai hiệu quả, riêng năm 2024 đã trồng mới 9 ha rừng phòng hộ ven biển và trồng bổ sung phục hồi 100 ha rừng tại huyện Nghĩa Hưng.
Ông Đoàn Mạnh Hùng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Nam Định cho biết, để chăm sóc và bảo vệ tốt vốn rừng hiện có, thời gian tới, lực lượng kiểm lâm tăng cường tuần tra, kiểm soát cũng như đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân tố giác đối tượng có hành vi khai thác, xâm lấn tài nguyên rừng để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
*Làm giàu dưới tán rừng ngập mặn
Vườn quốc gia Xuân Thủy có tổng diện tích khoảng 15.000 ha. Vùng đất ngập mặn này trải dài trên địa bàn các xã Giao Thiện, Giao An, Giao Lạc, Giao Xuân và Giao Hải (huyện Giao Thủy). Hằng năm, phù sa màu mỡ của sông Hồng và biển cả đã tạo nên khu đất ngập nước với thảm thực vật phong phú, là môi trường lý tưởng để người dân địa phương tạo lập sinh kế bền vững.
Hằng năm, từ tháng 5 đến tháng 8 khi mùa hoa sú, hoa vẹt tại Vườn quốc gia Xuân Thủy nở, luôn có trên 20 chủ ong đưa từ 6.000 - 8.000 đàn ong về khai thác mật. Ngoài giá trị về kinh tế với thu nhập hàng trăm triệu đồng/vụ mật cho người nuôi ong, việc đặt các thùng ong tại đây đã tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho nhân dân địa phương.
Chị Đặng Thị Nhung, xã Giao Thiện cho biết, vào mùa hoa sú, hoa vẹt nở có rất nhiều nhóm, tổ đội làm nghề khai thác mật (quay mật) thuê cho chủ ong tại Vườn quốc gia. Tổ của chị gồm 7 thành viên phụ trách quay mật cho các chủ ong tại khu vực vùng lõi của vườn, trung bình mỗi ngày làm việc từ 5 - 10 giờ, công lao động khoảng 300 nghìn đồng/người/ngày.
Với sản lượng thủy sản tự nhiên dồi dào, từ năm 2012, Ban Quản lý Vườn quốc gia Xuân Thủy đã cho phép người dân được khai thác thủy sản tại vùng lõi theo cách thủ công để có thêm nguồn thu nhập. Hiện, khoảng 500 người tại các xã Giao An, Giao Thiện thường xuyên vào rừng ngập mặn để khai thác các loại thủy hải sản dưới tán rừng như ốc, hến, cáy, cua rèm, cá bống bớp… với mức thu nhập bình quân từ 300 - 400 nghìn đồng/ngày.
Bên cạnh khai thác thủ công, Vườn quốc gia Xuân Thủy cũng cho phép các hộ đấu thầu để nuôi thủy sản theo hướng quảng canh, tuy nhiên, phải tuân theo quy định của Luật Lâm nghiệp, đặc biệt không tự ý cải tạo, chặt phá rừng.
Ông Trần Văn Huấn, xã Giao Thiện cho biết, ông đang nhận khoảng 6 ha đầm tại Vườn quốc gia để nuôi tôm, do không ảnh hưởng bởi ô nhiễm, nguồn nước thủy triều lên xuống thường xuyên nên tôm sinh trưởng tốt, lớn nhanh. Mỗi vụ thu hoạch được thương lái đến tận nơi thu mua, sau khi trừ chi phí, mỗi năm cho thu nhập trên 100 triệu đồng.
Ngoài ra, tại phân khu phục hồi sinh thái của Vườn quốc gia Xuân Thủy với khoảng 1.000 ha tại xã Giao Xuân hiện có khoảng 100 hộ khoanh nuôi ngao, năng suất đạt 20 tấn ngao thương phẩm/ha, mỗi năm thu nhập hàng trăm triệu đồng. Các ngành chức năng đang quy hoạch nghề nuôi ngao theo hướng bền vững, đáp ứng yêu cầu bảo tồn và phát triển rừng ngập mặn gắn với đảm bảo sinh kế bền vững cho người dân.
Ông Vũ Quốc Đạt, Phó Giám đốc Vườn quốc gia Xuân Thủy cho biết, nhờ công tác chăm sóc, bảo vệ rừng hiệu quả, hệ sinh thái rừng được giữ vững đã mang lại nguồn lợi thủy sản phong phú, giúp người dân địa phương có cơ hội làm giàu từ rừng.
Hiện, tại Vườn quốc gia có khoảng 250 điểm nuôi thủy sản của các hộ dân với gần 1.000 ha. Các hộ dân đang nuôi các cá thể như, tôm thẻ chân trắng, tôm sú, rau câu, cá… thu nhập bình quân từ 60-70 triệu đồng/ha/năm./.
