Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào giảng dạy không chỉ nâng cao chất lượng học tập mà còn góp phần hình thành kỹ năng tự học, tư duy phản biện và ý thức công dân cho học sinh.
Ngày 30/5, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Đổi mới phương thức giáo dục phổ thông, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong các môn khoa học xã hội” nhằm phân tích thực trạng, đề xuất giải pháp và chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn trong vấn đề này.
Sự kiện thu hút đông đảo các nhà giáo dục, nhà khoa học, nhà quản lý và đại diện các cơ sở đào tạo tham dự.
Phát biểu tại Hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Phạm Quang Thao, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam nhấn mạnh, trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, đổi mới giáo dục là yêu cầu tất yếu. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào giảng dạy không chỉ nâng cao chất lượng học tập mà còn góp phần hình thành kỹ năng tự học, tư duy phản biện và ý thức công dân cho học sinh. Đặc biệt, với các môn khoa học xã hội như lịch sử, địa lý, giáo dục công dân, văn học, vốn được đánh giá là khô khan, ít hấp dẫn, thì công nghệ trí tuệ nhân tạo có thể thổi “luồng gió mới”, làm sống động quá trình học tập và giảng dạy.
Tiến sỹ Lê Công Lương, Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Khoa học công nghệ và Hợp tác quốc tế của Liên hiệp Hội cho rằng, trí tuệ nhân tạo đang là xu hướng toàn cầu, nhưng việc triển khai vào giáo dục tại Việt Nam còn nhiều bất cập. Do đó cần tiếp cận trí tuệ nhân tạo trên tinh thần thực tế, khách quan, tránh việc phụ thuộc tuyệt đối vào công nghệ. Ngoài cơ sở hạ tầng, Việt Nam cần gấp rút xây dựng hành lang pháp lý rõ ràng và phát triển văn hóa sử dụng trí tuệ nhân tạo trong môi trường giáo dục một cách có trách nhiệm và hiệu quả.
Tiến sỹ Phạm Quỳnh Chinh, Trưởng Khoa Triết học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội trình bày tham luận với tiêu đề “Thách thức và giải pháp khi ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục khoa học xã hội ở bậc phổ thông”. Trí tuệ nhân tạo mở ra nhiều cơ hội đổi mới, song hiện nay việc ứng dụng còn thiếu cơ sở hạ tầng công nghệ đồng bộ, năng lực số của giáo viên và học sinh còn hạn chế, thiếu tài liệu hướng dẫn và khung pháp lý rõ ràng, đồng thời tồn tại nguy cơ lệ thuộc công nghệ, tiếp nhận thông tin sai lệch và khó kiểm soát quá trình học và đánh giá trung thực.
Từ thực tiễn nghiên cứu và khảo sát, Tiến sỹ Phạm Quỳnh Chinh đề xuất các nhóm giải pháp cụ thể. Nâng cấp hạ tầng công nghệ và thiết bị giảng dạy tại các trường phổ thông, đặc biệt tại các khu vực nông thôn và miền núi; tổ chức các chương trình bồi dưỡng về năng lực số và kỹ năng sử dụng trí tuệ nhân tạo cho đội ngũ giáo viên và học sinh, kết hợp với giáo dục đạo đức số; khẩn trương xây dựng hệ thống hướng dẫn sử dụng trí tuệ nhân tạo trong giảng dạy các môn khoa học xã hội và ban hành hành lang pháp lý nhằm bảo đảm an toàn dữ liệu, quyền riêng tư và quyền sở hữu trí tuệ. Bên cạnh đó cần đầu tư phát triển các nền tảng trí tuệ nhân tạo chuyên biệt dành riêng cho lĩnh vực khoa học xã hội, có khả năng mô phỏng tình huống, phân tích xã hội và trực quan hóa kiến thức lịch sử; xây dựng cơ chế đánh giá minh bạch, công bằng và phát triển các công cụ hỗ trợ phát hiện đạo văn, tránh lạm dụng trí tuệ nhân tạo trong học tập; khuyến khích xây dựng cộng đồng học tập, các mô hình thí điểm sáng tạo và kết nối giữa giáo viên, chuyên gia công nghệ, nhà nghiên cứu để lan tỏa các cách làm hiệu quả.
Chia sẻ mô hình ứng dụng cụ thể, cô giáo Bế Thị Trúc Linh, khoa Lịch sử, Trường Trung học Cơ sở Thực nghiệm Victory, việc kết hợp công nghệ với các yếu tố nghệ thuật như thơ ca và âm nhạc giúp học sinh tiếp cận kiến thức lịch sử một cách hứng thú và dễ nhớ hơn. Cô đã sử dụng ChatGPT để tạo thơ và phần mềm AISongGenerator để phổ nhạc thành bài hát, tóm lược nội dung bài học về cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống của nhà Lý phục vụ giảng dạy cho học sinh lớp 7.
Sau khi triển khai mô hình tại trường, cô giáo Bế Thị Trúc Linh đề xuất một số giải pháp nhằm nhân rộng hiệu quả như: tổ chức các lớp tập huấn về kỹ năng sử dụng trí tuệ nhân tạo cho giáo viên; xây dựng kho tư liệu thơ, nhạc, hình ảnh phục vụ giảng dạy lịch sử; tăng cường giáo dục học sinh về sử dụng trí tuệ nhân tạo một cách sáng tạo, có chọn lọc và có tư duy phản biện; đồng thời tích hợp các hoạt động này vào sinh hoạt câu lạc bộ hoặc hoạt động ngoại khóa để mở rộng không gian học tập. Theo cô giáo Bế Thị Trúc Linh, trí tuệ nhân tạo không chỉ là công cụ hỗ trợ kiến thức mà còn là cầu nối giữa tri thức và cảm xúc, giữa lịch sử và cuộc sống hiện tại.
Tại Hội thảo, các nhà khoa học, nhà giáo và nhà quản lý cùng nhìn nhận một cách toàn diện về cơ hội và thách thức trong việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào giáo dục phổ thông. Các đại biểu thống nhất, để trí tuệ nhân tạo thực sự phát huy hiệu quả, cần có sự đầu tư bài bản, đồng bộ về cơ sở vật chất, nhân lực, pháp lý và phương pháp sư phạm. Đặc biệt, trong lĩnh vực khoa học xã hội, nơi đặt trọng tâm vào giá trị nhân văn, tư duy phản biện và đạo đức công dân, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo cần được định hướng đúng đắn để không làm mất đi bản chất cốt lõi của giáo dục./.
