Nhạc sỹ Thao Giang, một tên tuổi lớn của nghệ thuật đàn nhị chuyên nghiệp Việt Nam thế kỷ 20, gắn liền với âm nhạc truyền thống dân tộc, người có công hồi sinh nghệ thuật hát xẩm, đã qua đời ở tuổi 75.
TTXVN - Ngày 25/10, Trung tâm Phát triển nghệ thuật Âm nhạc Việt Nam cho biết, nhạc sỹ Thao Giang, một tên tuổi lớn của nghệ thuật đàn nhị chuyên nghiệp Việt Nam thế kỷ 20, gắn liền với âm nhạc truyền thống dân tộc, người có công hồi sinh nghệ thuật hát xẩm, đã qua đời vào ngày 24/10, hưởng thọ 75 tuổi.
Nhạc sỹ Thao Giang tên thật là Nguyễn Văn Vĩnh, sinh ngày 22/7/1948 tại Hà Tây cũ (nay là Hà Nội). Bén duyên với cây đàn nhị từ khi còn nhỏ, nhạc sỹ Thao Giang theo học tại trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam) từ rất sớm. Ông may mắn được học đàn nhị dưới sự hướng dẫn của cụ Vũ Tuấn Đức, một nhạc công lừng danh của âm nhạc Cung đình Huế.
Năm 1967, ông tốt nghiệp hệ trung cấp đàn nhị và được giữ lại trường làm giảng viên. Cùng với Nhà giáo Nhân dân Xuân Khải, nhạc sỹ Thao Giang là người đặt nền móng cho Khoa Nhạc cụ truyền thống của Học viện Âm nhạc Quốc gia. Đồng thời, ông cũng là một nghệ sỹ biểu diễn tài năng, xuất hiện tại nhiều liên hoan nghệ thuật với cây đàn nhị.
Nhạc sỹ Thao Giang là một tên tuổi lớn của nghệ thuật đàn nhị chuyên nghiệp Việt Nam thế kỷ 20, gắn liền với âm nhạc truyền thống dân tộc.
Trong lĩnh vực sư phạm, năm 1974, nhạc sỹ Thao Giang đã biên soạn giáo trình mang tên “Phương pháp học đàn nhị” được áp dụng trong giảng dạy tại Trường Âm nhạc Việt Nam. Ông là thầy của nhiều nghệ sỹ đàn nhị nổi tiếng như: Thế Dân, Đình Nghi, Sĩ Toán, Văn Hà...
Trong lĩnh vực sáng tác, ông là tác giả của tác phẩm độc tấu đàn nhị kinh điển “Kể chuyện ngày mùa”. Đồng thời, ông còn là tác giả của nhiều tác phẩm viết cho cây đàn nhị như: “Tình quê hương”, “Làng ven sông”, “Đan lưới”... Ngoài ra, ông sáng tác tác phẩm cho một số nhạc cụ dân tộc quen thuộc như: “Hương rừng” (đàn tam thập lục), “Ao cá Bác Hồ” (đàn tranh), “Du thuyền trên sông Hương” (đàn bầu), “Đường xa vui những tiếng đàn” (đàn tỳ bà)…
Năm 1979, nhạc sỹ Thao Giang được đặc cách tốt nghiệp đại học. Trong sự nghiệp âm nhạc của mình, nhạc sỹ có 5 năm tu nghiệp sau đại học tại Ấn Độ. Sau đó, ông trở về và công tác tại Viện Nghiên cứu văn hóa dân gian. Thời gian sau ông về công tác tại Viện Âm nhạc.
Trong nghiên cứu gắn liền với thực tiễn, hình hài, cấu tạo thân đàn, cần đàn… của cây đàn nhị Việt Nam hôm nay có sự góp sức không nhỏ của nhạc sỹ Thao Giang. Ông là người phát hiện những điểm chưa phù hợp của cây đàn nhị theo lối thiết kế của Trung Quốc, điểm yếu của cây đàn nhị dàn nhạc dân gian Việt Nam... vì thế, ông đã nghiên cứu và có những cải tiến cây đàn nhị phù hợp với âm nhạc Việt Nam. Những công trình cải tiến đàn nhị của ông đã được báo cáo trước hội nghị sáng kiến, phát minh cấp Nhà nước.
Nhạc sỹ Thao Giang là người khởi xướng hồi sinh nghệ thuật hát xẩm, có công tạo nên hát xẩm trong diện mạo đa dạng như ngày hôm nay. Từ đầu những năm 2000, ông cùng nhiều nghệ sỹ uy tín trong lĩnh vực âm nhạc, nghệ thuật dân tộc như Giáo sư, Tiến sỹ, Nhà giáo Nhân dân Phạm Minh Khang, Nghệ sỹ Nhân dân Xuân Hoạch, Nghệ sỹ Ưu tú Văn Ty, Nghệ sỹ Nhân dân Thanh Ngoan, Nghệ sỹ Nhân dân Đoàn Thanh Bình, Nghệ sỹ Nhân dân Thúy Ngần, nghệ sỹ trẻ Mai Tuyết Hoa, Nguyễn Quang Long, Khương Cường… hồi sinh nhiều điệu/bài bản hát xẩm đã thất truyền của Hà Nội, Hải Phòng, của các tỉnh Đồng bằng Bắc bộ.
Nhạc sỹ Thao Giang cũng chính là người cùng với Nghệ sỹ Nhân dân Thanh Ngoan, nghệ sỹ Mai Tuyết Hoa và nhạc sỹ, nhà nghiên cứu lý luận âm nhạc Nguyễn Quang Long có những nỗ lực không ngừng nghỉ, vận động để thực hiện CD Xẩm Hà Nội, vận động thành lập Trung tâm Phát triển Nghệ thuật Âm nhạc Việt Nam (thuộc Hội Nhạc sỹ Việt Nam); vận động để ra đời sân khấu âm nhạc dân gian "Hà Nội 36 phố phường", diễn ra vào các tối thứ Bảy, chủ Nhật hàng tuần trong khu vực phố cổ Hà Nội, gây được tiếng vang lớn; tái hiện lễ giỗ tổ nghề hát xẩm...
Năm 2022, nhạc sỹ Thao Giang được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học, nghệ thuật, với các tác phẩm “Kể chuyện ngày mùa”, “Tình quê hương”.
Theo thông tin từ gia đình, lễ viếng nhạc sỹ Thao Giang diễn ra vào lúc 10 giờ 45 ngày 26/10 tại nhà tang lễ thành phố, 125 Phùng Hùng, Hà Nội. Lễ đưa tang vào lúc 11 giờ 45 ngày 26/10. An táng tại nghĩa trang quê nhà Mỹ Hưng, Thanh Oai, Hà Nội./.
