Việc phát triển sản phẩm OCOP gắn với du lịch nông thôn sẽ trở thành động lực trực tiếp giúp tăng thu nhập, giảm nghèo bền vững, cải thiện đời sống cho người dân.
Chương trình OCOP (Mỗi xã một sản phẩm) gắn với du lịch trải nghiệm đang được tỉnh Phú Thọ đầu tư, khai thác hiệu quả trong những năm qua và nổi lên như một trong những địa phương có bước chuyển mạnh mẽ trong phát triển kinh tế nông thôn, đặc biệt là thông qua.
Hướng đi mang tính chiến lược
Với lợi thế về văn hóa, lịch sử, cảnh quan thiên nhiên cùng hệ thống sản phẩm đặc sản phong phú, Phú Thọ đang xác định một hướng đi mang tính chiến lược: kết hợp phát triển sản phẩm OCOP với du lịch nông thôn, tạo ra giá trị gia tăng cao, đóng góp thiết thực cho công cuộc xây dựng nông thôn mới bền vững.
Phú Thọ đang chứng minh mô hình liên kết giữa OCOP và du lịch nông thôn chính là chìa khóa để phát triển kinh tế bền vững. Nhiều sản phẩm truyền thống được chuẩn hóa, nâng cấp; một số mô hình OCOP gắn với du lịch trải nghiệm đã chủ động sáng tạo đã thu hút đông đảo du khách đến tham quan trải nghiệm và mua sắm...
Tại làng nghề bánh chưng, bánh dày truyền thống Hùng Lô, từ nhiều năm nay đã đón hàng nghìn lượt với du khách trong nước và quốc tế đến tham quan trải nghiệm quy trình gói và giã bánh dày mỗi năm. Theo ông Nguyễn Văn Ninh, Trưởng làng nghề cho biết, làng Hùng Lô được coi là cái nôi của nghề gói bánh chưng truyền thống dâng Vua Hùng vào dịp Giỗ Tổ Hùng Vương. Từ khi làng nghề làm bánh chưng, bánh dày làng Hùng Lô được ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia và được công nhân sản phẩm OCOP, người dân làng Hùng Lô đã mở rộng nghề gói bánh chưng gắn với phát triển du lịch. Hiện làng nghề cũng thấy được trách nhiệm của mình trong việc đảm bảo chất lượng sản phẩm, giữ gìn thương hiệu bánh Hùng Lô và xây dựng văn hóa ứng xử, tạo ấn tượng tốt với du khách.
Tại xã Vĩnh Tường, mô hình nông trại Đào Gia Trang với hơn 2 ha nhà kính trồng rau sạch, dâu tây, cà chua… trở thành điểm đến trải nghiệm hấp dẫn cho du khách, đặc biệt là học sinh. Mỗi tháng, nơi đây đón hàng trăm lượt khách đến tham quan, tìm hiểu quy trình canh tác hữu cơ, thu hoạch nông sản tại vườn. Hay mô hình tích hợp OCOP - du lịch Hợp tác xã Nấm Tam Đảo cũng đang mang lại hiệu quả rõ rệt. Với tour tham quan quy trình trồng nấm, dùng thử sản phẩm, tặng voucher du lịch năm 2024 hợp tác xã đã đón hơn 12.000 lượt khách và doanh thu gần gấp đôi so với năm trước. Các mô hình này không chỉ tạo đầu ra ổn định cho sản phẩm mà còn góp phần quảng bá văn hóa, lối sống và bản sắc vùng đất Tổ tới du khách.
Từ thực tế cho thấy, giá trị hàng hóa của sản phẩm sau khi đạt chứng nhận OCOP tăng bình quân 15-20%, góp phần nâng cao thu nhập và thúc đẩy sản xuất quy mô lớn hơn, đặc biệt khi đi kèm trải nghiệm du lịch, mức tăng thậm chí cao hơn rất nhiều. Mô hình “du lịch - OCOP” của Phú Thọ đang chứng minh sức mạnh của sự sáng tạo trong phát triển nông thôn. Đây là mô hình giá trị kép vừa nâng cao thu nhập và sinh kế, vừa bảo tồn văn hóa và phát huy bản sắc địa phương.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Phú Thọ, tính đến năm 2025, Phú Thọ đã có 593 sản phẩm OCOP được công nhận đạt từ 3 sao trở lên; trong đó, 5 sản phẩm vinh dự đạt tiêu chuẩn 5 sao quốc gia. Nhiều đặc sản truyền thống nổi tiếng đã trở thành thương hiệu uy tín trên thị trường như chè xanh Long Cốc, mật ong Phù Ninh, đông trùng hạ thảo và nấm Tam Đảo, bánh chưng đất Tổ, thịt chua, cá thính Mì gạo sạch Hùng Lô, chè Búp tím Thanh Ba, Măng nứa Kim Bôi, mật ong Phù Ninh, nấm và đông trùng hạ thảo Tam Đảo, bánh chưng đất Tổ… đã trở thành niềm tự hào của người dân vùng Đất Tổ…. Mỗi sản phẩm OCOP đều mang trong mình câu chuyện văn hóa của vùng đất Tổ.
Xây dựng “trung tâm du lịch - OCOP” của vùng Trung du miền núi Bắc Bộ
Mặc dù đạt một số kết quả, song mô hình “du lịch-OCOP” tại Phú Thọ vẫn đối mặt một số khó khăn như nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã thiếu năng lực marketing, truyền thông và vận hành dịch vụ du lịch; hạ tầng giao thông và dịch vụ tại một số điểm du lịch nông thôn chưa đồng bộ; chưa hình thành chuỗi tour OCOP quy mô lớn, kết nối nhiều điểm đến trong tỉnh và sản phẩm đạt chuẩn 5 sao còn ít; chất lượng chưa đồng đều…
Mục tiêu đưa Phú Thọ trở thành “trung tâm du lịch - OCOP” của vùng Trung du miền núi Bắc Bộ, tỉnh Phú Thọ đang đưa ra hàng loạt các giải pháp trước mắt và lâu dài để khai thác hiệu quả tiềm năng và lợi thế trên; trong đó, tỉnh sẽ chuẩn hóa dịch vụ du lịch nông thôn theo tiêu chí an toàn, thân thiện, bản sắc, nâng tiêu chuẩn sản phẩm OCOP lên 4-5 sao, đào tạo kỹ năng du lịch cộng đồng, giao tiếp, bán hàng cho người dân.
Đồng thời hình thành các tuyến du lịch OCOP như tuyến Đền Hùng-suối khoáng Thanh Thủy-làng nghề truyền thống; tuyến chè Long Cốc-du lịch sinh thái-trải nghiệm nông nghiệp; tuyến nấm Tam Đảo-nông trại sạch- sản phẩm công nghệ cao…
Tỉnh cũng tập trung phát triển nông thôn thông minh, nâng cao quản trị; trong đó, chú trọng ứng dụng dữ liệu số, bản đồ số vùng nguyên liệu, phát triển sàn thương mại điện tử cho OCOP, số hóa thông tin du lịch OCOP để liên kết toàn tỉnh.
Bên cạnh đó, tỉnh cũng xây dựng cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp và người dân như hỗ trợ vốn vay, ưu đãi thuế; hỗ trợ chuyển giao công nghệ chế biến, bảo quản; hỗ trợ xúc tiến thương mại trong và ngoài nước.
Để đẩy nhanh triển khai, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Công Sứ vừa có văn bản chỉ đạo các Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Công Thương cùng các sở, ngành, địa phương liên quan rà soát và xây dựng kế hoạch phát triển sản phẩm OCOP, du lịch nông thôn giai đoạn 2026–2030, bảo đảm đồng bộ với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh; tăng cường quản lý, kiểm tra và giám sát chất lượng sản phẩm OCOP, chất lượng điểm du lịch nông thôn, qua đó nâng cao ý thức, trách nhiệm của các chủ thể; đồng thời tiếp tục đề xuất cắt giảm thủ tục hành chính gây khó khăn cho doanh nghiệp và người dân.
Các đơn vị liên quan nghiên cứu đề xuất cơ chế, chính sách hỗ trợ nhằm tháo gỡ khó khăn cho các chủ thể OCOP; rà soát quy hoạch và sử dụng đất phù hợp, tạo điều kiện hình thành vùng nguyên liệu ổn định cho sản xuất và phát triển du lịch; đẩy mạnh quảng bá sản phẩm, tham gia các hội chợ thương mại, lễ hội văn hóa gắn với giới thiệu OCOP; tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong phát triển sản phẩm và điểm đến du lịch; hoàn thiện cơ sở dữ liệu và trang thông tin điện tử về OCOP và du lịch nông thôn, hướng tới kết nối liên thông với hệ thống thông tin OCOP toàn quốc và các sàn thương mại điện tử uy tín.
Phú Thọ đặt mục tiêu trong giai đoạn mới sẽ nâng cấp và công nhận mới 282 sản phẩm OCOP; phát triển thêm 6 - 8 chuỗi giá trị nông sản chủ lực và gắn OCOP. Việc phát triển sản phẩm OCOP gắn với du lịch nông thôn sẽ trở thành động lực trực tiếp giúp tăng thu nhập, giảm nghèo bền vững, cải thiện đời sống cho người dân. Đây được xem là động lực quan trọng thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn và tạo ra những thương hiệu nông sản mạnh, có sức cạnh tranh trên thị trường.
Với định hướng đúng đắn và sự vào cuộc đồng bộ của các ngành, Phú Thọ phấn đấu trở thành địa phương dẫn đầu cả nước trong phát triển OCOP gắn du lịch./.
