Cảnh sát biển Việt Nam thúc đẩy mạnh mẽ hợp tác song phương với các quốc gia, đặc biệt là các quốc gia láng giềng có biển liền kề và các cường quốc mạnh về biển.
Trong xu thế của thế giới hiện nay, hợp tác quốc tế vẫn luôn được xem là phương thức quan trọng, có tính xuyên suốt, góp phần xây dựng lòng tin, thúc đẩy hòa bình, hợp tác, phát triển giữa các quốc gia.
Nhận thức được điều đó và quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Cảnh sát biển Việt Nam đã đẩy mạnh hoạt động hợp tác quốc tế, đưa công tác đối ngoại Cảnh sát biển đi vào chiều sâu thực chất, đạt được nhiều thành tựu nổi bật, góp phần giữ vững môi trường vùng biển hòa bình, ổn định để bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.
* Những bước chuyển mình quan trọng
Việt Nam là quốc gia nằm ven bờ Tây Biển Đông - biển duy nhất nối liền hai đại dương: Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương. Biển Đông có địa chính trị, địa kinh tế đặc biệt quan trọng đối với Việt Nam và các nước trong khu vực; là khu vực trọng điểm để cạnh tranh lợi ích, giành quyền kiểm soát nhằm gia tăng sức mạnh, vị thế.
Cùng với đó, các vấn đề an ninh phi truyền thống đang trở thành vấn đề cấp bách, như: tình trạng buôn bán, vận chuyển trái phép chất ma túy, mua bán người, buôn lậu hàng hóa, di cư bất hợp pháp, đánh bắt cá trái phép, không khai báo và không theo quy định (IUU), cướp biển, cướp có vũ trang chống lại tàu thuyền, ô nhiễm môi trường biển; biến đổi khí hậu, thiên tai trên biển...
Trước tình hình Biển Đông luôn tiềm ẩn nguy cơ trở thành “điểm nóng”, các quốc gia không thể hoạt động riêng lẻ, thiếu liên kết. Xu thế hợp tác phát triển vẫn là xu thế chủ đạo nhằm kiểm soát các vấn đề an ninh, an toàn trên biển, giữ gìn vùng biển hòa bình, ổn định, hữu nghị và cùng phát triển.
Là lực lượng nòng cốt thực thi pháp luật trên biển, Cảnh sát biển Việt Nam nhận thức rõ vai trò, vị trí, tầm quan trọng, mục đích, yêu cầu của hợp tác quốc tế và đối ngoại Cảnh sát biển trong tình hình mới.
Trên cơ sở quán triệt sâu sắc chủ trương, đường lối, quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng; đồng thời bám sát quy định tại Luật Cảnh sát biển Việt Nam năm 2018 về hợp tác quốc tế, Ban Thường vụ Đảng ủy Cảnh sát biển Việt Nam đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, kế hoạch, chương trình hoạt động đối ngoại dựa trên tình hình thực tế của cơ quan, đơn vị; tập trung vào những hoạt động đối ngoại có trọng tâm, trọng điểm, đi vào chiều sâu thực chất, nhằm bảo vệ chủ quyền, quyền tài phán và lợi ích quốc gia, dân tộc trước các thách thức an ninh biển. Đồng thời, vừa bảo đảm sự mềm dẻo, hài hòa, linh hoạt, duy trì được mối quan hệ hợp tác cùng phát triển với các quốc gia trong khu vực.
Bằng những nỗ lực và quyết tâm chính trị cao, công tác đối ngoại Cảnh sát biển thời gian qua đã có những bước chuyển mình quan trọng, gặt hái được nhiều kết quả. Nổi bật là Cảnh sát biển Việt Nam đã thúc đẩy mạnh mẽ cơ chế hợp tác song phương với các quốc gia, đặc biệt là các quốc gia láng giềng có biển liền kề và các cường quốc mạnh về biển.
Theo đó, Cảnh sát biển Việt Nam đã đẩy mạnh việc ký kết văn bản hợp tác với lực lượng thực thi pháp luật trên biển các quốc gia có biển liền kề và các cường quốc mạnh về biển, coi đây là cơ sở pháp lý quan trọng để triển khai các hoạt động hợp tác. Chỉ trong năm 2024, Cảnh sát biển Việt Nam đã đàm phán thành công và ký kết 2 Bản ghi nhớ với Lực lượng Bảo vệ bờ biển Philippines và Trung tâm Chỉ huy hàng hải Thái Lan, nâng số lượng văn bản hợp tác mà Cảnh sát biển Việt Nam đã ký kết lên 9 văn bản với các quốc gia, bao gồm: Campuchia, Trung Quốc, Indonesia, Philippines, Ấn Độ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Thái Lan.
Hiện nay, Cảnh sát biển Việt Nam đang tích cực thúc đẩy đàm phán, đi đến ký kết Bản Ghi nhớ với Cơ quan Thực thi pháp luật trên biển Malaysia, Cục Cảnh sát biển Campuchia, Cảnh sát biển Singapore và Lực lượng Biên phòng Australia.
Trên cơ sở các văn bản hợp tác đã ký với lực lượng thực thi pháp luật trên biển các quốc gia, Cảnh sát biển Việt Nam đã triển khai các nội dung hợp tác phù hợp, thực chất, khai thác tối đa thế mạnh, tiềm năng sẵn có của mỗi nước để từ đó tăng cường khả năng hợp tác trên các lĩnh vực hai Bên cùng quan tâm, đảm bảo lợi ích quốc gia, trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế, bình đẳng, cùng có lợi.
Kết quả nổi bật đáng chú ý nữa là Cảnh sát biển Việt Nam là nhân tố trung tâm gắn kết các thành viên trong khu vực nhằm giải quyết các thách thức toàn cầu. Cụ thể, bên cạnh việc triển khai mạnh mẽ các hoạt động hợp tác song phương, Cảnh sát biển Việt Nam cũng chú trọng hợp tác đa phương, coi đây là một phương thức đóng vai trò giải quyết các thách thức toàn cầu, bảo vệ lợi ích quốc gia, đoàn kết quốc tế trước các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống.
Cảnh sát biển Việt Nam hiện là thành viên tích cực, có trách nhiệm trong các cơ chế, diễn đàn hợp tác đa phương như Hiệp định Hợp tác khu vực chống cướp biển và cướp có vũ trang chống lại tàu thuyền tại châu Á (ReCAAP), Hội nghị Những người đứng đầu Cảnh sát biển các nước châu Á (HACGAM), Diễn đàn Tư lệnh Lực lượng thực thi pháp luật trên biển các quốc gia Đông Nam Á (SEAMLEI), các hoạt động trong khuôn khổ do Cơ quan Phòng chống ma túy và tội phạm của Liên hợp quốc (UNODC) tổ chức, Hội nghị Cảnh sát biển toàn cầu (CGGS).
Không chỉ tham gia với tư cách thành viên, Cảnh sát biển Việt Nam đã đăng cai tổ chức thành công Hội nghị cán bộ cao cấp các Trung tâm Đầu mối chia sẻ thông tin chống cướp biển và cướp có vũ trang chống lại tàu thuyền tại châu Á (CBSOM2019), Hội nghị Những người đứng đầu Cảnh sát biển các nước châu Á (HACGAM 17) vào năm 2021. Năm 2022, lần đầu tiên Cảnh sát biển Việt Nam có sáng kiến tổ chức Chương trình giao lưu “Cảnh sát biển Việt Nam và những người bạn” với sự tham gia của đại diện 6 lực lượng thực thi pháp luật trên biển các quốc gia có chung đường biên giới biển với Việt Nam…
Phát huy vai trò chủ nhà đăng cai tổ chức các hội nghị hợp tác, chương trình giao lưu, Cảnh sát biển Việt Nam đã thúc đẩy ký kết các tuyên bố chung, các bản ghi nhớ hợp tác giữa các cơ quan thực thi pháp luật trên biển trong khu vực, cùng hướng đến mục tiêu chung là: “Vì các vùng biển an ninh, an toàn và môi trường sạch”.
Các hoạt động có tính thúc đẩy hợp tác quốc tế của Cảnh sát biển Việt Nam đã được bạn bè quốc tế và khu vực đánh giá cao, khẳng định vai trò gắn kết của Cảnh sát biển Việt Nam trong xây dựng lòng tin, mối quan hệ hữu nghị giữa lực lượng thực thi pháp luật các nước trong khu vực và thế giới, nhằm xây dựng vùng biển an ninh, an toàn, hòa bình, hợp tác, cùng phát triển.
Một kết quả nổi bật khác trong quan hệ đối ngoại phải nói đến, Cảnh sát biển Việt Nam là nhân tố khởi xướng các hoạt động hợp tác hiệu quả với thông điệp “Đoàn kết là sức mạnh”. Tại Đối thoại Shangri-la lần thứ 21 được tổ chức tại Singapore vào tháng 6/2024 quy tụ hơn 500 đại biểu đến từ các nước trên thế giới, lần đầu tiên, Tư lệnh Cảnh sát biển Việt Nam có bài phát biểu, trong đó kêu gọi các Bên cần có “thiện chí” và “lòng tin” để ngăn ngừa xung đột bằng các biện pháp hòa bình.
* Từ “thụ động” sang “chủ động”
Cũng với thông điệp “Đoàn kết là sức mạnh”, Chương trình giao lưu “Cảnh sát biển Việt Nam và những người bạn” lần thứ 2 vừa được tổ chức thành công vào cuối năm 2024 tại Hà Nội có sự tham dự của Ủy ban quốc gia An ninh hàng hải Campuchia, Cục Cảnh sát biển Trung Quốc, Cảnh sát biển Indonesia, Cơ quan Thực thi pháp luật trên biển Malaysia, Lực lượng Bảo vệ bờ biển Philippines, Trung tâm Chỉ huy hàng hải Thái Lan.
Tại Chương trình, đại diện lực lượng thực thi pháp luật trên biển các nước trong khu vực đã khẳng định quyết tâm và cam kết đoàn kết, chung sức thực hiện sứ mệnh nhân đạo quốc tế cao cả, tập trung vào hợp tác tìm kiếm, cứu nạn, cùng hướng đến mục tiêu chung vì một vùng biển an ninh, an toàn và phồn vinh.
Những hoạt động hợp tác quốc tế của Cảnh sát biển Việt Nam trong thời gian qua đã góp phần đưa ngành đối ngoại Cảnh sát biển chuyển từ “thụ động” sang “chủ động”; là nhân tố khởi xướng nhiều hoạt động hợp tác hiệu quả để đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại, nâng cao vị thế của Cảnh sát biển Việt Nam trong khu vực và trên thế giới.
Trong thời gian tới, với chính sách đối ngoại linh hoạt, mềm dẻo cùng với uy tín và vị thế của đất nước ngày càng được nâng lên, tạo nền tảng và điều kiện thuận lợi cho công tác đối ngoại Cảnh sát biển ngày càng phát triển. Tuy nhiên, những thách thức, khó khăn vẫn còn tồn tại, cùng với đó là những nguy cơ tiềm ẩn từ các vấn đề an ninh phi truyền thống; từ đó, nhiệm vụ hợp tác quốc tế nhằm bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa của Cảnh sát biển Việt Nam ngày càng nhiều và đòi hỏi chất lượng ngày càng cao. Đây cũng là những trọng trách mới, đòi hỏi ngành đối ngoại Cảnh sát biển phải tích cực, chủ động, cố gắng hơn nữa để đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ đề ra.
Theo Trung tướng Lê Quang Đạo - Tư lệnh Cảnh sát biển Việt Nam, để thực hiện tốt và có chất lượng hoạt động hợp tác quốc tế của Cảnh sát biển Việt Nam, trong những năm tới, toàn Lực lượng cần tập trung thực hiện tốt một số nội dung, biện pháp. Trong đó, Ban Thường vụ Đảng ủy Cảnh sát biển; cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị tiếp tục bám sát, quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối đối ngoại của Đảng, Nhà nước, Nghị quyết của Quân ủy Trung ương về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng đến năm 2030 và những năm tiếp theo...
Chú trọng công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp đối với công tác đối ngoại, hợp tác quốc tế. Tăng cường công tác dự báo, nắm chắc tình hình, tình huống có thể xảy ra trên biển, từ đó kịp thời đề xuất, tham mưu giải quyết các mâu thuẫn, căng thẳng, xử lý hài hòa những quan tâm chính đáng của đối tác; từ đó đảm bảo lợi ích quốc gia, dân tộc.
Cảnh sát biển Việt Nam cũng tiếp tục thúc đẩy, mở rộng và làm sâu sắc hơn mối quan hệ hợp tác song phương giữa Cảnh sát biển Việt Nam với lực lượng thực thi pháp luật trên biển của các nước trong khu vực và trên thế giới bằng cách khai thác tối đa các điểm mạnh, những đặc điểm văn hóa tương đồng và những yêu cầu, lợi ích dân tộc dựa trên cơ sở các văn bản, bản ghi nhớ hợp tác. Chú trọng vào các hoạt động tổ chức đón tàu của lực lượng thực thi pháp luật trên biển các nước đến thăm và cử tàu đi thăm các nước; lồng ghép hoạt động các tàu thăm nhau với hoạt động phối hợp tổ chức luyện tập các nội dung phi tác chiến trên biển.
Đồng thời, Cảnh sát biển Việt Nam tập trung triển khai thực hiện tốt các sáng kiến mang tính định hướng, dẫn dắt; xây dựng, kiện toàn tổ chức, biên chế; đầu tư trang bị, phương tiện cho hoạt động hội nhập quốc tế, đối ngoại Cảnh sát biển để góp phần nâng cao năng lực về “chất” và “lượng”. Đẩy mạnh công tác phối hợp với các lực lượng khác nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp và huy động mọi tiềm năng của các cơ quan có liên quan. Nâng cao hiệu quả công tác thông tin tuyên truyền đối ngoại, thực hiện song hành với các nhiệm vụ đối ngoại để đảm bảo các cơ quan, đơn vị liên quan luôn nắm được toàn bộ hoạt động hợp tác quốc tế của Cảnh sát biển Việt Nam trong tổng thể hoạt động đối ngoại quốc phòng và đối ngoại của Đảng, Nhà nước.
“Việc thực hiện tốt các nội dung trên sẽ giúp hoạt động hợp tác quốc tế và đối ngoại Cảnh sát biển đạt được những thành tựu rực rỡ hơn nữa; có được sự trưởng thành về lực lượng, thể chế, tổ chức, kỹ năng đối ngoại, cũng như khả năng nhạy bén, chất lượng trong công tác; đổi mới và nâng tầm hoạt động đối ngoại Cảnh sát biển, góp phần giữ vững sự ổn định trên hướng biển, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa; đáp ứng các yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới”, Trung tướng Lê Quang Đạo nhấn mạnh./.
