Tổng Bí thư Tô Lâm: Công tác thanh tra cần chuyển trọng tâm từ “xử lý vi phạm” sang “phòng ngừa từ sớm, từ xa”
Tổng Bí thư nêu rõ, Thanh tra ngày nay không chỉ là công cụ phát hiện sai phạm, mà còn là thiết chế kiến tạo sự minh bạch, thúc đẩy đổi mới, bảo vệ sự ổn định và niềm tin xã hội.
Sáng 17/11, tại Hà Nội, Thanh tra Chính phủ long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Thanh tra Việt Nam (23/11/1945 – 23/11/2025).
Đây là sự kiện chính trị có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với ngành Thanh tra để ôn lại hành trình 80 năm vẻ vang và tri ân các thế hệ lãnh đạo, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động; tự tin, tự hào vững bước vào kỷ nguyên mới với khát vọng cống hiến vì một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng.
Tổng Bí thư Tô Lâm dự và phát biểu tại Lễ kỷ niệm.
Cùng dự có các đồng chí: Trần Thanh Mẫn, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội; Nguyễn Hòa Bình, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ; Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng; Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an; Đại tướng Trịnh Văn Quyết, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; Lê Minh Trí, Bí thư Trung ương Đảng, Phó trưởng ban Thường trực Ban Nội chính Trung ương; các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng, lãnh đạo Đảng, Nhà nước, ban, bộ, ngành, cơ quan Trung ương và địa phương; lãnh đạo ngành Thanh tra qua các thời kỳ cùng toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động toàn ngành.
* Xây dựng một nền hành chính liêm chính, hiệu quả, vì dân, phục vụ dân
Đọc Diễn văn tại Lễ kỷ niệm, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết, cách đây 80 năm, ngày 23/11/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 64 thành lập Ban Thanh tra Đặc biệt - tổ chức tiền thân của ngành Thanh tra Việt Nam ngày nay. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “Chính phủ cần có Ban Thanh tra Đặc biệt, thay mặt Chính phủ, thường xuyên đi kiểm soát mọi công việc, phát hiện những việc làm sai trái để kịp thời sửa chữa”. Do đó, Người đã lựa chọn 2 cán bộ tin cậy là cụ Bùi Bằng Đoàn và đồng chí Cù Huy Cận. Sự kiện lịch sử này thể hiện tầm nhìn xa trông rộng, sự quan tâm đặc biệt của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ cách mạng lâm thời đối với việc thiết lập một cơ chế giám sát, kiểm tra, bảo đảm sự trong sạch, liêm chính của bộ máy nhà nước, tăng cường pháp chế, giữ vững niềm tin của nhân dân vào chính quyền cách mạng.
Trải qua 80 năm xây dựng và trưởng thành, ngành Thanh tra luôn cùng đất nước đi qua nhiều thời khắc lịch sử với hai cuộc kháng chiến trường kỳ vẻ vang của dân tộc và đồng hành cùng dân tộc trong công cuộc đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Để thực hiện sứ mệnh trong từng thời kỳ lịch sử cách mạng, ngành Thanh tra đã được giao nhiều chức năng, nhiệm vụ với các tên gọi khác nhau như: Ban Thanh tra Đặc biệt, Ban Thanh tra Chính phủ, Ban Thanh tra Trung ương của Chính phủ, Ủy ban Thanh tra của Chính phủ, Ủy ban Thanh tra nhà nước, Thanh tra nhà nước, Thanh tra Chính phủ.
Bộ máy, tổ chức và lực lượng của ngành Thanh tra không ngừng lớn mạnh và từng bước được kiện toàn từ Trung ương tới địa phương. Cán bộ Thanh tra luôn giữ vững phẩm chất, bản lĩnh chính trị, thể hiện được vai trò là lực lượng nòng cốt trong đấu tranh, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, giữ vững kỷ luật, kỷ cương hành chính nhà nước. Ngành Thanh tra tự hào đã nỗ lực phấn đấu góp phần quan trọng vào những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, mang tầm thời đại của đất nước.
Trong hành trình 80 năm qua, dù ở bất kỳ giai đoạn nào, trong hoàn cảnh khó khăn nào, dưới sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt của Đảng, sự chỉ đạo, điều hành quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự phối hợp chặt chẽ của các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương, ngành Thanh tra luôn hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao; là một trong những “lực lượng tiên phong” trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, góp phần giữ vững kỷ luật, kỷ cương hành chính và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân.
Ghi nhận những thành tựu của ngành Thanh tra trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, ngành Thanh tra đã được Đảng, Nhà nước trao tặng nhiều danh hiệu cao quý như Huân chương Sao vàng, Huân chương Hồ Chí Minh và Huân chương độc lập hạng nhất.
Với khát vọng cống hiến vì sự phát triển của đất nước trong thời gian tới, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong kêu gọi toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngành Thanh tra phát huy truyền thống 80 năm vinh quang, cùng nhau đoàn kết, chung sức, đồng lòng viết tiếp những trang sử vẻ vang, cùng đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên giàu mạnh, hùng cường, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc.
Tại Lễ kỷ niệm, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước và với tình cảm cá nhân, Tổng Bí thư Tô Lâm thân ái gửi tới toàn thể các đồng chí lãnh đạo, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngành Thanh tra qua các thời kỳ, lời thăm hỏi thân tình và những lời chúc mừng tốt đẹp nhất.
Tổng Bí thư nhấn mạnh, đất nước ta đang bước vào giai đoạn phát triển mới, với khát vọng xây dựng Việt Nam hùng cường, phồn vinh, hạnh phúc, hướng tới mục tiêu đến năm 2045 trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao. Sự phát triển nhanh, mạnh, hội nhập sâu rộng, cùng những thách thức về kinh tế, xã hội, công nghệ và môi trường đặt ra yêu cầu cao hơn, toàn diện hơn đối với công tác thanh tra – cơ quan giữ vai trò bảo đảm tính liêm chính, hiệu quả và công bằng trong quản lý nhà nước.
Tổng Bí thư nêu rõ, Thanh tra ngày nay không chỉ là công cụ phát hiện sai phạm, mà còn là thiết chế kiến tạo sự minh bạch, thúc đẩy đổi mới, bảo vệ sự ổn định và niềm tin xã hội. Một nền quản trị tốt phải có cơ chế giám sát mạnh; và ngành Thanh tra chính là trụ cột trong cơ chế này.
Với tầm nhìn đó, Tổng Bí thư yêu cầu ngành Thanh tra cần tiếp tục đổi mới toàn diện, hiện đại hóa mạnh mẽ, gắn công tác thanh tra với mục tiêu phát triển, đặt nhân dân vào trung tâm của mọi hoạt động, hướng đến xây dựng một nền hành chính liêm chính, hiệu quả, vì dân, phục vụ dân.
Tổng Bí thư gợi mở một số định hướng và nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn tới, nhấn mạnh, ngành Thanh tra quán triệt sâu sắc các chủ trương, đường lối của Đảng về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Đại hội XIV của Đảng, cụ thể hóa tinh thần đổi mới sáng tạo, phát triển nhanh và bền vững. Đảng ủy Thanh tra Chính phủ cần tập trung xây dựng Đề án “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh tra, đáp ứng yêu cầu phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực” – trong đó làm rõ cơ chế, nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng trong lĩnh vực thanh tra, bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, đồng thời tôn trọng nguyên tắc độc lập, khách quan, công khai, minh bạch, tuân thủ pháp luật.
*Phải có “tâm sáng, trí vững, nghiệp tinh, hành đúng”
Tổng Bí thư chỉ rõ, cần coi công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, gắn chặt với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa liêm chính, kiến tạo, phục vụ nhân dân.
Tổng Bí thư đề nghị ngành đổi mới mạnh mẽ tư duy và phương thức hoạt động thanh tra. Thanh tra không chỉ để phát hiện, xử lý vi phạm, mà còn để phòng ngừa, kiến tạo và thúc đẩy phát triển. Mỗi cuộc thanh tra phải hướng tới mục tiêu kép: phát hiện sớm sai phạm để bảo vệ tài sản công, đồng thời tạo điều kiện tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho tổ chức, doanh nghiệp, người dân. Phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực không chỉ để xử lý vi phạm, mà để làm trong sạch môi trường đầu tư, củng cố niềm tin, thúc đẩy phát triển kinh tế, bảo đảm cạnh tranh lành mạnh, minh bạch.
Công tác thanh tra cần chuyển trọng tâm từ “xử lý vi phạm” sang “phòng ngừa từ sớm, từ xa”, kết hợp giữa thanh tra hành chính với thanh tra chuyên đề, giữa kiểm tra hiện trường với phân tích dữ liệu số. Thanh tra phải đi trước một bước, dự báo, cảnh báo sớm những nguy cơ, không để vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn. Mọi hoạt động thanh tra phải khách quan, công tâm, minh bạch, tuân thủ phương châm: “Không có vùng cấm, không có ngoại lệ, nhưng cũng không cực đoan, hình thức”.
Tổng Bí thư lưu ý, thông qua kết quả thanh tra, cần đẩy mạnh tổng kết thực tiễn, phát hiện vấn đề, kiến nghị hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật, phát hiện và khắc phục những “khoảng trống”, “kẽ hở” trong quản lý nhà nước và thực thi pháp luật, tạo môi trường thuận lợi cho đổi mới, sáng tạo và phát triển.
Tổng Bí thư nhấn mạnh, đẩy mạnh hiện đại hóa, ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong ngành Thanh tra, tức là thực hiện tốt Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị; tập trung xây dựng, vận hành cơ sở dữ liệu quốc gia về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo; về kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn; kết nối liên thông với các cơ sở dữ liệu quốc gia khác như dân cư, đất đai, tài chính, ngân hàng… Hướng tới thực hiện công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, giám sát và xử lý hoàn toàn trên môi trường số – minh bạch, nhanh chóng, hiệu quả, tiết kiệm.
Tổng Bí thư yêu cầu, chăm lo công tác xây dựng Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ ngành Thanh tra, thật sự liêm chính, bản lĩnh, trí tuệ, tinh thông. Cán bộ thanh tra phải là người có “tâm sáng, trí vững, nghiệp tinh, hành đúng”; có dũng khí bảo vệ cái đúng, đấu tranh với cái sai, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung, đúng như lời Bác Hồ dạy: “Cán bộ thanh tra như cái gương để người ta soi, gương mờ thì không soi được”.
Thanh tra cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế khuyến khích, bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; kịp thời khen thưởng người liêm chính, kỷ luật nghiêm người vi phạm, để tạo môi trường công tác trong sạch, dân chủ, đoàn kết.
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, ngành Thanh tra cần phối hợp chặt chẽ với các ban, bộ, ngành, địa phương, nhất là các cơ quan trong khối nội chính, để bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất, hiệu quả. Các cấp ủy, chính quyền cần tiếp tục quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tạo điều kiện thuận lợi để ngành Thanh tra thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ; để thanh tra thực sự trở thành một trong những công cụ trọng yếu trong xây dựng Nhà nước liêm chính, pháp quyền, kiến tạo phát triển.
Với sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, sự đồng hành của cả hệ thống chính trị và nhân dân, cùng tinh thần đoàn kết, trách nhiệm, tận tụy của toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, Tổng Bí thư tin tưởng rằng, ngành Thanh tra Việt Nam sẽ tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang, lập nhiều thành tích to lớn, đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Tổng Bí thư mong muốn, Thanh tra phải luôn là tai mắt của trên, là niềm tin của dưới, là tấm gương phản chiếu sự liêm chính và công bằng của Nhà nước, là chỗ dựa vững chắc của nhân dân đối với Đảng và chế độ. Giữ cho tấm gương thanh tra luôn trong sáng, đó chính là giữ cho niềm tin của nhân dân luôn bền vững, giữ cho nền hành chính công luôn trong sạch, hiệu lực, hiệu quả./.
