Để đẩy nhanh tiến độ dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận, tỉnh đã có văn bản kiến nghị Trung ương cho phép tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án thành phần độc lập.
Tỉnh Ninh Thuận đang dồn lực triển khai các dự án thành phần nhằm đảm bảo tiến độ cho hai dự án nhà máy điện hạt nhân, đặc biệt tập trung vào công tác giải phóng mặt bằng và tái định cư. Hàng loạt cơ chế, chính sách đặc thù sẽ được thực hiện nhằm hỗ trợ hàng ngàn người dân chịu ảnh hưởng trực tiếp khi triển khai dự án.
*Tập trung giải phóng mặt bằng
Theo chỉ đạo của Chính phủ, UBND tỉnh Ninh Thuận được giao nhiệm vụ thực hiện các dự án thành phần di dân tái định cư, giải phóng mặt bằng dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2.
Tỉnh sẽ kế thừa những kết quả đạt được trước đây và phối hợp với chủ đầu tư rà soát, điều chỉnh các quy hoạch. Theo lộ trình, địa phương hoàn thành công tác kiểm đếm, bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư vào cuối tháng 12/2025.
Qua rà soát, dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 (thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam) có quy mô xây dựng hơn 485 ha, khu vực nhà máy chiếm trên 409 ha. Dự án triển khai tác động đến 617 hộ dân với 2.910 nhân khẩu do thu hồi đất, trong đó có 600 hộ cần được bố trí tái định cư. Để phục vụ công tác giải phóng mặt bằng, tỉnh Ninh Thuận đã quy hoạch khu tái định cư rộng hơn 64 ha tại thôn Từ Thiện (cùng xã Phước Dinh), dự kiến chia thành 648 lô đất ở, bao gồm 554 lô 300m2 và 94 lô 100 m2.
Dự án Nhà máy điện hạt nhân 2 (thôn Thái An, xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải) có tổng diện tích xây dựng trên 643 ha, khu nhà máy chiếm hơn 404 ha. Dự án triển khai tác động đến 844 hộ với 2.319 khẩu do thu hồi đất, trong đó 553 hộ cần bố trí đất tái định cư. Tỉnh Ninh Thuận quy hoạch khu tái định cư rộng trên 54 ha (cùng xã Vĩnh Hải) với 540 lô đất ở, bao gồm 472 lô diện tích 200m2 và 68 lô diện tích 100m2 và khu tái định canh rộng gần 160ha.
Hai huyện Thuận Nam và Ninh Hải đang tích cực triển khai công tác thông báo thu hồi đất, cùng hoạt động điều tra, khảo sát, ghi nhận hiện trạng, đo đạc và thống kê đất đai, tài sản, ranh giới đất thuộc vùng dự án.
UBND huyện Thuận Nam tập trung xây dựng và phê duyệt hệ số giá đất để làm căn cứ bồi thường. Tại huyện Ninh Hải, Hội đồng thẩm định giá đất cụ thể đã họp và đang hoàn thiện hồ sơ trình UBND huyện phê duyệt.
Ông Phạm Minh Tân, Giám đốc Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng và Phát triển quỹ đất tỉnh Ninh Thuận cho biết, Ban đang phối hợp cùng Sở Xây dựng phê duyệt việc điều chỉnh quy hoạch hai khu tái định cư thuộc dự án nhà máy điện hạt nhân.
Các công tác chuẩn bị đầu tư khác, bao gồm lập đồ án điều chỉnh quy hoạch và các thủ tục liên quan đang được khẩn trương triển khai. Các khu tái định cư sẽ được quy hoạch theo tiêu chuẩn đô thị du lịch hiện đại, không chỉ đảm bảo nhu cầu ở mà còn hướng tới phát triển các hoạt động thương mại, dịch vụ và sản xuất tạo điều kiện thuận lợi để người dân chuyển đổi nghề nghiệp, đảm bảo sinh kế bền vững.
* Hỗ trợ tối đa cho người dân
Theo Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận Trần Quốc Nam, để đẩy nhanh tiến độ dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận, tỉnh đã có văn bản kiến nghị Trung ương cho phép tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án thành phần độc lập; giao UBND tỉnh làm cơ quan có thẩm quyền tổ chức thực hiện dự án thành phần di dân tái định cư, giải phóng mặt bằng dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2. Đồng thời cho phép tỉnh triển khai công tác giải phóng mặt bằng, di dân tái định cư song song với thực hiện điều chỉnh Quy hoạch tỉnh Ninh Thuận thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và Quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh giai đoạn 2021 2025.
Về vấn đề vốn, tỉnh đã đề nghị Bộ Tài chính xem xét cấp vốn ngân sách Trung ương năm 2025 cho dự án di dân, tái định cư với nhu cầu trước mắt là 3.200 tỷ đồng và sẽ bổ sung khi xác định đầy đủ phạm vi, ranh giới và nhu cầu thực tế.
Ngày 19/2/2025, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 189/2025/QH15 quy định một số cơ chế, chính sách đặc biệt để đầu tư xây dựng Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, trong đó có cơ chế đặc biệt về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất thực hiện dự án ở mức cao nhất theo quy định nhân (x) 1,5 lần.
UBND tỉnh đã có Tờ trình số 84/TTr-UBND ngày 22/4/2025 đề nghị, HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết quy định cơ chế chính sách đặc thù về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất thực hiện Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận (dự kiến thông qua tại kỳ họp chuyên đề trong tháng 5/2025).
Theo lãnh đạo UBND tỉnh Ninh Thuận, ngoài áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt đã được Quốc hội chấp thuận, tỉnh đề nghị ban hành Nghị quyết về cơ chế, chính đặc thù theo tình hình thực tế tại địa phương. Cụ thể, ngoài các khoản hỗ trợ theo quy định, người có đất bị thu hồi, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất còn được hỗ trợ thêm một số khoản như: Người sử dụng đất do nhận chuyển nhượng, tặng cho chưa hợp pháp được UBND xã xác nhận sử dụng đất ổn định, không tranh chấp thì được quy chủ cho người đang sử dụng đất theo hiện trạng thực tế.
Đối với tài sản gắn liền với đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền trên đất đủ điều kiện được bồi thường về đất nhưng không đủ điều kiện được bồi thường tài sản trên đất theo quy định thì được hỗ trợ bằng 80% đơn giá nhà, nhà ở, công trình xây dựng, vật kiến trúc trên đất do UBND tỉnh quy định.
Trường hợp không đủ điều kiện được bồi thường về đất theo quy định thì được hỗ trợ bằng 50%. Người dân bị thu hồi đất được bồi thường bằng đất ở hoặc bố trí đất ở tại nơi tái định cư được hỗ trợ 500.000 đồng/tháng tiền điện, nước sinh hoạt để ổn định đời sống trong thời gian 6 tháng.
Đối với hộ gia đình, cá nhân có đất nông nghiệp bị thu hồi được bồi thường bằng đất nông nghiệp (tái định canh), hỗ trợ sản xuất là 20.000 đồng/m2 nhân (x) với diện tích được bồi thường nhằm hỗ trợ giống cây trồng, giống vật nuôi cho sản xuất nông nghiệp, các dịch vụ khuyến nông...
Đối với đất thuộc hành lang bảo vệ an toàn công trình, khu vực bảo vệ, vành đai an toàn khi xây dựng công trình, khu vực có hành lang bảo vệ an toàn trong trường hợp không làm thay đổi mục đích sử dụng đất nhưng làm hạn chế khả năng sử dụng đất trong trường hợp đủ điều kiện bồi thường về đất thì người dân được bồi thường thiệt hại bằng 1 lần giá đất của loại đất bị ảnh hưởng.
Đối với nhóm đất nông nghiệp (trừ đất rừng phòng hộ và rừng đặc dụng) không đủ điều kiện bồi thường về đất theo quy định bị ảnh hưởng do nằm trong phạm vi hành lang bảo vệ an toàn công trình, khu vực bảo vệ, vành đai an toàn được UBND cấp xã xác nhận trực tiếp sản xuất nông nghiệp, sử dụng ổn định, không tranh chấp thì được hỗ trợ bằng 80% giá đất của loại đất bị ảnh hưởng. Ngoài ra, còn có chính sách hỗ trợ khen thưởng khuyến khích 20 triệu đồng đối với người bàn giao mặt bằng sớm trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận được phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
Thời gian tới, lãnh đạo UBND tỉnh Ninh Thuận đề nghị, hai huyện Thuận Nam, Ninh Hải phối hợp Sở, ngành chức năng tiếp tục triển khai các nhiệm vụ liên quan đến công tác di dân tái định cư, giải phóng mặt bằng dự án nhà máy điện hạt nhân theo thẩm quyền, đúng quy định pháp luật và tiến độ đề ra.../.
