Ông Trần Minh Anh, Thẩm phán Tòa án nhân dân Khu vực 1, Thành phố Hồ Chí Minh cho biết: Từ năm 2021, Tòa án nhân dân Tối cao đã xây dựng và phát triển mô hình AI tiên tiến nhất hiện nay của ngành.
Ngày 7/10, Trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp cùng Báo Pháp Luật Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức hội thảo khoa học “AI và Pháp luật: Kinh nghiệm quốc tế và một số gợi mở cho Việt Nam”.
Hội thảo diễn ra trong bối cảnh đất nước đang bước vào giai đoạn lịch sử của chuyển đổi số quốc gia, được định hướng bởi những quyết sách mang tầm chiến lược. Đặc biệt, Luật Trí tuệ nhân tạo (AI) đang được Bộ Khoa học và Công nghệ soạn thảo để trình Quốc hội vào cuối năm 2025.
Phát biểu tại hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Hoàng Công Gia Khánh, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, thực tế hiện nay, trí tuệ nhân tạo (AI) đi nhanh hơn pháp luật và trên thế giới đang hình thành những chuẩn mực cho AI. Tại Việt Nam, Luật Công nghiệp công nghệ số được ban hành vào tháng 6/2025 là bước đi nền tảng nhưng rất cần những quy định cụ thể và triển khai hiệu quả.
“Hội thảo hôm nay không chỉ đề cập đến việc sử dụng AI trong ngành luật mà còn tập trung đi sâu vào pháp lý dành cho AI, với mong muốn góp phần xây dựng khung pháp lý cho AI phát triển an toàn, có trách nhiệm, không kiềm hãm sự đổi mới và sáng tạo”, ông Khánh cho biết thêm.
Ông Trần Minh Anh, Thẩm phán Tòa án nhân dân Khu vực 1, Thành phố Hồ Chí Minh cho biết: Từ năm 2021, Tòa án nhân dân Tối cao đã xây dựng và phát triển mô hình AI tiên tiến nhất hiện nay của ngành là mô hình trợ lý ảo với hàng loạt tính năng thông minh, trở thành cánh tay đắc lực hỗ trợ thẩm phán trong công tác chuyên môn, nâng cao hiệu suất làm việc. Đây là một trong những điểm nổi bật nhất của hoạt động công nghệ thông tin ngành Tòa án.
“Không giống các mô hình AI thương mại hoặc AI theo ngôn ngữ lớn khác, hệ thống trí tuệ nhân tạo đang được Tòa án nhân dân Khu vực 1 xây dựng có khả năng đáp ứng chuyên sâu các yêu cầu mang tính nghiệp vụ của ngành Tòa án. Trong đó, với năng lực xử lý vượt trội, AI có thể rà soát, đọc hiểu và đánh giá tất cả các công văn đến, các tài liệu trong hồ sơ vụ án với thời gian ngắn, hạn chế thấp nhất việc bỏ sót thông tin”, ông Minh Anh chia sẻ.
Theo các đại biểu, trong lĩnh vực pháp luật, AI đã và đang tác động sâu rộng. Trong lĩnh vực quản lý và chính sách, AI hỗ trợ phân tích dữ liệu, rà soát văn bản, đánh giá xu hướng quản lý nhà nước. Trong ngành Tư pháp, AI giúp tra cứu án lệ, hỗ trợ thẩm phán tổng hợp hồ sơ, phân tích chứng cứ, tiết kiệm thời gian và chi phí tố tụng. Trong kinh doanh và dịch vụ pháp lý, AI có thể sàng lọc hợp đồng, phát hiện rủi ro pháp lý tiềm ẩn, hỗ trợ luật sư và doanh nghiệp đưa ra quyết định nhanh chóng, chính xác. Trong lĩnh vực điều tra hình sự, AI phân tích dữ liệu lớn, nhận diện khuôn mẫu để hỗ trợ cơ quan điều tra phát hiện bằng chứng điện tử.
Ở góc độ khác, ông Nguyễn Đức Hiển, Phó Tổng Biên tập Báo Pháp Luật Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, bên cạnh cơ hội, việc tích hợp AI vào lĩnh vực pháp luật cũng đặt ra nhiều thách thức như đạo đức và tính minh bạch của thuật toán, bảo mật dữ liệu, trách nhiệm pháp lý khi AI đưa ra quyết định sai lệch, cũng như nguy cơ phụ thuộc công nghệ nước ngoài, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và chủ quyền số.
Theo ông Nguyễn Đức Hiển, AI có thể xử lý dữ liệu khổng lồ, nhưng chỉ con người mới có sự đồng cảm, cân nhắc hoàn cảnh, hiểu được tác động xã hội, văn hóa và chính trị của một quyết định pháp lý. Đây chính là lý do AI phải được nhìn nhận như công cụ hỗ trợ, chứ không thể thay thế vai trò trung tâm của con người.
Tại hội thảo, đại diện các sở, ban, ngành của Thành phố Hồ Chí Minh, các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực pháp luật đã tập trung bàn luận, trao đổi về 4 nhóm vấn đề: Tác động của AI đến hệ thống pháp luật, kinh nghiệm lập pháp của các quốc gia trên thế giới và gợi mở cho Việt Nam; chia sẻ các ứng dụng mới về công nghệ và AI cho việc thực hành pháp luật; thực tiễn ứng dụng AI vào một hoạt động hành nghề điển hình tại Việt Nam và các thách thức pháp lý đặt ra; việc ứng dụng thực tiễn AI vào hoạt động xét xử và tranh tụng tại Việt Nam./.
