Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam được thành lập ngày 20/5/1975 theo Nghị định số 118/CP của Hội đồng Chính phủ, trên cơ sở Trung tâm Nghiên cứu khoa học thuộc Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước.
Sáng 23/12, tại Hà Nội, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (Viện Hàn lâm) đã tổ chức Lễ kỷ niệm 50 năm thành lập (1975–2025). Đây là sự kiện có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, đánh dấu chặng đường nửa thế kỷ hình thành, xây dựng và phát triển của Viện Hàn lâm – tổ chức nghiên cứu khoa học và công nghệ hàng đầu của quốc gia, giữ vai trò nòng cốt trong hệ thống khoa học và công nghệ Việt Nam.
Dự lễ kỷ niệm có đại diện Văn phòng Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương, địa phương và Đại sứ một số nước tại Việt Nam như: Lào, Nga, Pháp, Hoa Kỳ...
Phát biểu tại Lễ kỷ niệm, Giáo sư, Viện sĩ Châu Văn Minh, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam được thành lập ngày 20/5/1975 theo Nghị định số 118/CP của Hội đồng Chính phủ, trên cơ sở Trung tâm Nghiên cứu khoa học thuộc Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước.
Trải qua 50 năm phát triển, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Chính phủ và các cơ quan Trung ương, các thế hệ lãnh đạo, nhà khoa học, cán bộ của Viện Hàn lâm đã không ngừng nỗ lực, bền bỉ nghiên cứu, vượt qua nhiều khó khăn, thử thách, từng bước xây dựng Viện Hàn lâm trở thành trung tâm nghiên cứu khoa học và công nghệ có uy tín trong nước và khu vực.
Trong suốt chặng đường đó, từ các tổ chuyên môn nghiên cứu cơ bản về Toán học, Vật lý, Hóa học, Sinh vật học, Khoa học trái đất…, các thế hệ lãnh đạo Viện Hàn lâm vừa tập trung tổ chức, xây dựng, các nhóm nghiên cứu thành các Viện nghiên cứu chuyên ngành, vừa tập hợp đội ngũ các nhà khoa học và xây dựng các trang thiết bị nghiên cứu đầu tay trong bối cảnh đất nước còn nhiều khó khăn. Đồng thời, chủ động triển khai, tập trung nghiên cứu các hướng chuyên môn về Toán học, Vật lý, Hóa học, Sinh vật học, Điều tra cơ bản các khoa học về Trái đất, hàng không vũ trụ...
Song song với hoạt động nghiên cứu, Viện Hàn lâm đặc biệt chú trọng đào tạo nguồn nhân lực khoa học và công nghệ chất lượng cao phục vụ sự phát triển của đất nước. Trong 50 năm qua, Viện đã đào tạo hàng chục nghìn thạc sĩ, tiến sĩ; hình thành các cơ sở đào tạo uy tín như Học viện Khoa học và Công nghệ, Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH), Viện Toán học.
Bên cạnh đó, Viện Hàn lâm không ngừng mở rộng hợp tác quốc tế, thiết lập và phát triển quan hệ với nhiều tổ chức khoa học, viện nghiên cứu, trường đại học hàng đầu trên thế giới; tham gia tích cực vào các mạng lưới khoa học toàn cầu; thúc đẩy trao đổi học thuật, chuyển giao tri thức và công nghệ. Các nhà khoa học của Viện Hàn lâm cũng đã được các tổ chức quốc tế có uy tín bầu chọn và trao tặng nhiều danh hiệu uy tín; được bầu chọn là đại diện Việt Nam trong nhiều tổ chức trực thuộc Liên hợp quốc và các tổ chức khoa học công nghệ lớn trên thế giới.
Bước vào giai đoạn phát triển mới, trong bối cảnh khoa học và công nghệ ngày càng giữ vai trò then chốt đối với tăng trưởng nhanh và bền vững, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam xác định tiếp tục phát huy vai trò là cơ quan nghiên cứu khoa học và công nghệ hàng đầu của đất nước, giữ vị trí trụ cột trong hệ thống khoa học – công nghệ quốc gia. Viện tập trung thực hiện nghiên cứu khoa học cơ bản nhằm phát triển tri thức, tạo nền tảng cho tiến bộ khoa học và công nghệ; đồng thời đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng, chuyển giao và phát triển công nghệ, phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, bảo vệ môi trường và đáp ứng yêu cầu quốc phòng, an ninh.
Cùng với đó, Viện Hàn lâm cũng chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực khoa học và công nghệ chất lượng cao, nâng cao tiềm lực nghiên cứu quốc gia, đồng thời tăng cường vai trò tư vấn, phản biện chính sách và tham gia hoạch định các chiến lược lớn về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Trên cơ sở đó, Viện Hàn lâm đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành tổ chức nghiên cứu khoa học và công nghệ hàng đầu trong khu vực Đông Nam Á, có năng lực cạnh tranh quốc tế ở một số lĩnh vực trọng điểm. Tầm nhìn đến năm 2045, Viện hướng tới trung tâm nghiên cứu khoa học và công nghệ trình độ cao, mang tầm khu vực châu Á, giữ vai trò dẫn dắt hệ thống khoa học – công nghệ quốc gia trong việc tạo ra tri thức mới, công nghệ lõi và các giải pháp đột phá, góp phần xây dựng Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, hùng cường và sáng tạo.
Với tinh thần khoa học, công nghệ phải tiên phong dẫn dắt, tại buổi lễ, Giáo sư, Viện sĩ Châu Văn Minh khẳng định, Viện Hàn lâm sẽ tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp, vẻ vang qua các thời kỳ để vượt qua mọi khó khăn, đổi mới tư duy, chủ động hội nhập, nỗ lực phấn đấu góp phần thực hiện thắng lợi 2 mục tiêu chiến lược 100 năm mà Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII đã đề ra.
Nhân dịp này, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã công bố Quyết định của Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất vì đã có nhiều thành tích xuất sắc trong hoạt động hợp tác và hội nhập quốc tế về nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao; Huân chương Lao động hạng Ba đã có thành tích xuất sắc trong thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII ngày 20/10/2017 “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”. Cùng với đó, nhiều đơn vị trực thuộc và cá nhân của Viện Hàn lâm cũng được tặng Huân chương Lao động./.
