Bế mạc Diễn đàn Kinh tế - Xã hội 2023: Phát huy năng lực nội sinh, kiến tạo động lực cho tăng trưởng
Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh đến đề xuất cho rằng sớm cải cách tiền lương một cách căn bản trong năm 2024 cũng là một cú hích cho thị trường lao động và góp phần kích cẩu tiêu dùng nội địa.
TTXVN-Chiều 19/9, tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia, sau 1 ngày làm việc rất tích cực, nghiêm túc và trách nhiệm, Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam 2023 có chủ đề “Tăng cường năng lực nội sinh, kiến tạo động lực cho tăng trưởng và phát triển bền vững" đã hoàn thành toàn bộ nội dung chương trình đề ra và kết thúc rất tốt đẹp.
Diễn đàn gồm 1 Phiên Khai mạc, 2 Phiên Chuyên đề và 1 Phiên Toàn thể - Tọa đàm cấp cao, đã thu hút sự quan tâm của dư luận xã hội, người dân và cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước cũng như các cơ quan thông tấn, báo chí. Tại Diễn đàn, nhiều gợi ý chính sách quan trọng, ý nghĩa, thiết thực đã được đưa ra nhằm hướng tới tăng trưởng và phát triển bền vững nền kinh tế.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tóm lược một số kiến nghị, đề xuất.
Cần phát triển các khu vực sản xuất của nền kinh tế
Chủ tịch Quốc hội cho biết, về năng lực, động lực nội sinh của nền kinh tế, các đại biểu cho rằng cần phát triển các khu vực sản xuất của nền kinh tế, gồm khu vực nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ; đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, kích cầu tiêu dùng, phát triển thị trường nội địa và nâng cao năng suất lao động. Thực hiện đồng bộ, cộng hưởng các yếu tố này sẽ phát huy tổng hợp sức mạnh nội sinh của nền kinh tế.
Trong thời gian tới, cần đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế, các đại biểu đề xuất cần nghiên cứu, ban hành mới hoặc kéo dài các chính sách tiền tệ, chính sách thuế, phí, lệ phí... để hỗ trợ, thúc đẩy sản xuất kinh doanh; tiếp tục biện pháp tăng vốn điều lệ cho các ngân hàng, nhất là ngân hàng thương mại Nhà nước và ngân hàng thương mại cổ phần Nhà nước. Phối hợp chính sách hiệu quả (đặc biệt giữa chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác) nhằm tiếp tục giảm lãi suất, bình ổn tỷ giá, giá hàng hóa thiết yếu và thúc đẩy tăng trưởng.
Thực hiện đồng bộ các giải pháp, sớm tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, cơ cấu lại các loại thị trường; thúc đẩy phát triển và quản lý chặt chẽ các thị trường tiền tệ, chứng khoán, bảo hiểm, trái phiếu doanh nghiệp và bất động sản.
Phát triển và khai thác hiệu quả thị trường trong nước, đẩy mạnh sức mua trong nước thông qua xúc tiến thương mại, thúc đẩy phân phối hàng hóa qua nền tảng số, thương mại điện tử để mở rộng tiêu dùng nội địa; vận động người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam, kích cầu du lịch trong nước. Kích cầu tiêu dùng nội địa, theo tính toán của nhóm chuyên gia, nếu tiêu dùng (loại trừ yếu tố giá) tăng thêm 1 điểm% sẽ giúp GDP của nền kinh tế tăng thêm 0,2 điểm%.
Điều hành chính sách tài khóa có trọng tâm, trọng điểm, tạo chuyển biến căn bản trong giải ngân vốn đầu tư công, nhất là các công trình giao thông trọng điểm; hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng chiến lược đồng bộ, nhất là hạ tầng giao thông như hệ thống đường cao tốc theo tuyến Bắc - Nam Đông - Tây, đẩy nhanh tiến độ chuẩn bị các dự án đường sắt tốc độ cao, nhất là trục Bắc - Nam; phát triển hạ tầng năng lượng, hạ tầng số gắn với nâng cao năng lực nội tại; triển khai nhanh, hiệu quả Quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh...
Theo đánh giá của chuyên gia, nếu giải ngân được 95% kế hoạch vốn đầu tư công trong năm 2023 thì sẽ tăng thêm 2 điểm phần trăm (%) vào tăng trưởng GDP năm 2023.
Nguồn nhân lực - động lực nội sinh cốt lõi
Chủ tịch Quốc hội cho biết, nguồn nhân lực là động lực nội sinh cốt lõi của nền kinh tế. Ngân hàng Thế giới cho rằng giải pháp chủ yếu để đạt được tốc độ tăng trưởng năng suất cao hơn nằm ở việc cải thiện các đặc điểm của lực lượng lao động trẻ hiện nay.
Do đó, cần mở rộng độ bao phủ, phổ cập giáo dục và nâng cao chất lượng hệ thống giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao (chú trọng kỹ năng, đạo đức kinh doanh...), tăng cường đào tạo kỹ năng nghề, chú trọng đầu tư, chuẩn bị trước một bước nguồn nhân lực khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong tương lai, trong đó có ngành công nghiệp bán.
Việc ưu tiên đào tạo các tài năng cá biệt và các kỹ năng mới nổi phải là chính sách hàng đầu đối với Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới.
Tổ chức lao động quốc tế (ILO) đề nghị nghiên cứu triển khai cấp bằng hoặc giấy chứng nhận hành nghề một cách thực chất theo tiêu chuẩn quốc tế, đúng với năng lực chuyên môn và kỹ năng của người lao động; giúp nâng cao trình độ, tính cạnh tranh của lực lượng lao động trong nền kinh tế.
Ngân hàng Thế giới (WB) đề nghị cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống bảo trợ xã hội mang tính thích ứng, tích hợp, dễ điều chỉnh và hiện đại để bảo vệ các hộ gia đình trước những “cú sốc” một cách hiệu quả hơn, đồng thời cải thiện độ bao phủ bảo hiểm xã hội để tăng tính đối phó với rủi ro thất nghiệp và đảm bảo thu nhập khi về già.
Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh đến đề xuất cho rằng sớm cải cách tiền lương một cách căn bản trong năm 2024 cũng là một cú hích cho thị trường lao động và góp phần kích cẩu tiêu dùng nội địa. Theo Chủ tịch Quốc hội đây là cải cách tiền lương chứ không phải tăng lương bình thường; đồng thời nêu rõ: “Chúng ta đang tích cực chuẩn bị cho việc này. Nếu không có gì thay đổi thì thời điểm có thể áp dụng vào tháng 7/2024. Chúng ta đang tích cực chuẩn bị cho cả nguồn lực và thể chế, chính sách thang bảng lương… để thực hiện công cuộc cải cách theo Nghị quyết 27 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII”.
Cùng với đó là đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng tăng tỷ trọng các ngành có giá trị gia tăng cao, sử dụng công nghệ cao, đòi hỏi trình độ lao động cao; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong sản xuất, kinh doanh. Phát huy thế mạnh nội lực của nền kinh tế gồm nền nông nghiệp nhiệt đới, lợi thế kinh tế biển, du lịch, phát triển kinh tế đô thị gắn với quá trình đô thị hóa.
Phát triển các ngành công nghiệp nền tảng (như: công nghiệp cơ khí chế tạo, luyện kim, hóa chất, vật liệu, công nghiệp phục vụ nông nghiệp).
“Tập trung nguồn lực, sửa đổi, bổ sung hệ thống các luật để khai thác tốt hơn các cơ hội, tạo động lực tăng trưởng mới, thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế theo hướng số hóa, xanh hóa, đổi mới sáng tạo. Chúng ta cũng cần tiếp tục cải cách mạnh mẽ, đột phá thủ tục hành chính, môi trường đầu tư kinh doanh, kiến tạo môi trường kinh doanh thuận lợi hơn cho doanh nghiệp, khôi phục củng cố niềm tin, tạo luồng sinh khí mới trong môi trường kinh doanh. Đây là yêu cầu có tính tối thượng, bắt buộc”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh
Khai thác hiệu quả “ngoại lực”
Về vận dụng, khai thác hiệu quả “ngoại lực”, Chủ tịch Quốc hội cho biết, chúng ta cần phát huy các động lực từ thu hút hiệu quả đầu tư nước ngoài và đẩy mạnh xuất khẩu, hướng tới bền vững. Đây là những động lực tăng trưởng truyền thống của Việt Nam, tuy nhiên đến nay đang có dấu hiệu suy giảm hoặc giảm tốc.
Chủ động chuẩn bị các điều kiện cần thiết và xúc tiến, thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài thế hệ mới, các nhà đầu tư chiến lược, phát triển các ngành kinh tế mới, có công nghệ hiện đại, có kế hoạch đầu tư cho nghiên cứu và triển khai, có kết nối, chuyển giao công nghệ với doanh nghiệp trong nước, cùng với các giải pháp về thuế tối thiểu toàn cầu dự kiến sẽ được Quốc hội xem xét, quyết định tại Kỳ họp thứ 6.
Tại diễn đàn, Bộ Kế hoạch và đầu tư đề nghị nghiên cứu, bổ sung chính sách hỗ trợ đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao đối với các doanh nghiệp có dự án ứng dụng công nghệ cao có quy mô vốn đầu tư lớn hoặc doanh thu cao; doanh nghiệp đầu tư dự án có quy mô vốn lớn hoặc doanh thu cao sản xuất sản phẩm công nghệ cao; doanh nghiệp đầu tư dự án trung tâm nghiên cứu và phát triển. "Vấn đề này sẽ được Chính phủ trình và Quốc hội xem xét trong Kỳ họp thứ 6 sắp tới", Chủ tịch Quốc hội cho biết.
Để đẩy mạnh xuất khẩu, hướng tới xuất khẩu bền vững, cần tranh thủ tối đa các thị trường xuất khẩu chủ lực, truyền thống, phát triển thị trường mới, thị trường ngách, đáp ứng nhanh, kịp thời yêu cầu mới của nước đối tác xuất khẩu. Theo Chủ tịch Quốc hội, trước đây có 10 thị trường chủ lực, thời gian tới phải phát triển "chính sách 10 +, chiến lược 10+".
Khai thác tốt hơn các Hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký kết, thực hiện hiệu quả công tác xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu, đa dạng hàng hóa và thị trường xuất khẩu, đầu tư…
Kiến tạo các động lực tăng trưởng mới
Về kiến tạo các động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế, các đại biểu đã đưa ra rất nhiều gợi ý chính sách, trong đó tập trung vào 5 động lực chủ yếu: Thúc đẩy liên kết vùng, phục hồi và tăng trưởng của các đầu tàu nền kinh tế; Phát triển khu vực kinh tế tư nhân, doanh nghiệp nội địa; Thúc đẩy kinh tế số, kinh tế xanh; Hoàn thiện và nâng cao chất lượng thể chế kinh tế và nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu và năng cao năng lực tự chủ, tự lực của nền kinh tế.
Các đại biểu cho rằng cần có thêm các chính sách nhằm quan tâm thúc đẩy liên kết vùng, phục hồi và tăng trưởng của các đầu tàu nền kinh tế, nhất là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh (riêng hai thành phố này đóng góp khoảng 39% tăng trưởng GDP của Việt Nam là động lực và có tính lan tỏa cao). Có ý kiến đề nghị cần khẩn trương triển khai trung tâm tài chính quốc tế tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Tăng cường phát triển khu vực kinh tế tư nhân, áp dụng những công nghệ và ý tưởng mới, tạo động lực mới. Cần phải có đột phá về cơ chế, chính sách nhằm thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển mạnh hơn, bền vững hơn.
Quyết liệt tháo gỡ các vướng mắc, rào cản lớn đối với doanh nghiệp trong nước hiện nay, nhất là về vấn đề thủ tục hành chính, thị trường đầu ra, tiếp cận vốn. Đặc biệt là khả năng tiếp cận và năng lực hấp thụ vốn (ngân hàng thì thừa tiền mà doanh nghiệp thiếu vốn).
Tăng cường thực hiện hiệu quả các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp như hỗ trợ tham gia chuỗi giá trị, chuyển đổi số, nâng cao năng suất, đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo, hỗ trợ pháp lý...
Tăng cường kết nối kinh doanh, liên kết tạo thế cộng sinh giữa các doanh nghiệp vừa và nhỏ với các doanh nghiệp lớn, đa quốc gia, giữa các doanh nghiệp trong nước với các doanh nghiệp nước ngoài.
Cần có các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ linh hoạt, chuyên trách, chuyên nghiệp và hiệu quả. Ban hành cơ chế, chính sách khuyến khích hình thành lực lượng doanh nghiệp thuộc khu vực tư nhân và doanh nghiệp nhà nước có vai trò dẫn dắt, mở đường trong một số lĩnh vực, ngành kinh tế.
Thúc đẩy chuyển đổi số cần xây dựng trên 3 trụ cột, gồm: Chính phủ số, kinh tế số, công dân số, nhằm tăng cường hiệu quả, hiệu lực các dịch vụ công, tối ưu hóa hiệu quả và hiệu suất hoạt động của nền kinh tế, cho phép các công dân kết nối thành một xã hội mạng lưới, từ đó hình thành nên những nền tảng thị trường mới.
Lợi ích thiết thực của tăng trưởng xanh
Các đại biểu cũng đề cập nhiều đến động lực từ lợi ích thiết thực của tăng trưởng xanh và khẳng định đây là con đường tất yếu, trụ cột xuyên suốt trong hoạch định hình các chiến lược, kế hoạch, chính sách nhằm hướng tới nâng cao sức cạnh tranh và tăng trưởng kinh tế bền vững.
“Chúng ta cần sớm ban hành tiêu chí xanh, có cơ chế, chính sách khuyến khích phù hợp, dành nguồn lực ngân sách thỏa đáng nhằm thúc đẩy chuyển đổi xanh; hạn chế thu hút đầu tư vào các ngành công nghiệp thâm dụng năng lượng”, Chủ tịch Quốc hội nói.
Chủ tịch Quốc hội cho biết, diễn giả đề nghị hoạch định và thực thi chính sách theo hướng tăng hiệu quả sử dụng năng lượng; chuyển đổi động lực tăng trưởng về tiêu dùng và sản xuất trong nước theo hướng kinh tế tuần hoàn; hoàn thiện khung khổ pháp lý cho trái phiếu xanh (trái phiếu chính phủ, trái phiếu địa phương và trái phiếu doanh nghiệp), bảo hiểm xanh, tín dụng xanh và ngân hàng xanh.
Nâng cao khả năng tiếp cận tài chính xanh thông qua việc ban hành cơ chế ưu đãi cho đầu tư xanh, tín dụng xanh nhằm khuyến khích đầu tư vào các dự án xanh, thúc đẩy tăng trưởng xanh ở các địa phương; nghiên cứu, đề xuất xây dựng các giải pháp tập trung và huy động nguồn lực cho tăng trưởng xanh.
Nhấn mạnh chưa khi nào nói nhiều đến “xanh” như diễn đàn lần này, Chủ tịch Quốc hội cũng đã đặt vấn đề cần nghiên cứu thêm vấn đề “xanh”, tái cơ cấu trong trong ngành may mặc, đồng thời đề xuất hợp tác quốc tế trong chuỗi cung ứng ngành dệt may.
Cải cách và hoàn thiện thể chế kinh tế - động lực đột phá
Chủ tịch Quốc hội cho biết, các đại biểu cho rằng cải cách và nâng cao chất lượng thể chế kinh tế là động lực đột phá nhưng cũng khó thực hiện và có thể cần nhiều thời gian nhất bởi động lực này giúp kiến tạo cơ chế mới, cách thức vận hành mới, tạo ra môi trường kinh doanh, đầu tư hấp dẫn, minh bạch.
“Đây là một trong những đột phá chiến lược để phát triển bền vững đất nước. Đối với Việt Nam, cải cách và hoàn thiện thể chế luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm, chú trọng trong quá trình đổi mới đất nước. Qua diễn đàn này chúng tôi cảm nhận được cần tiếp tục đổi mới quản trị quốc gia, kể cả quản trị doanh nghiệp”, Chủ tịch Quốc hội nói
Để đẩy mạnh cải cách thể chế, các đại biểu đề nghị cần tiếp tục đổi mới tư duy nâng cao nhận thức về vai trò của công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Các đại biểu cho rằng cải cách thể chế cần bảo đảm tính đồng bộ (giữa Trung ương và địa phương, trong nước và quốc tế, ban hành và tổ chức thực thi, giữa các ngành, lĩnh vực...).
Cần đẩy nhanh tiến trình hoàn thiện thể chế (nhất là các dự án luật về đất đai, nhà ở, kinh doanh bất động sản, tổ chức tín dụng, đấu thầu, cơ chế đặc thù cho một số địa phương động lực (như Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng…). Hoàn thiện hệ thống thể chế, chính sách, pháp luật thực thi để kết nối các khu vực kinh tế, tạo liên kết kinh tế giữa các địa phương trong vùng và giữa các vùng.
Quan tâm xây dựng thể chế cho phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn (bao gồm cả cơ chế thử nghiệm - sandbox), vừa tận dụng cơ hội, vừa hỗ trợ vượt qua khó khăn, thách thức. Đây là nhiệm vụ thường xuyên, xuyên suốt, là vấn đề dài hạn của cả nền kinh tế.
Nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu
Tại diễn đàn, theo tính toán của WB (2022), việc nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu sẽ giúp tăng thêm 2-3% GDP của Việt Nam mỗi năm. Các đại biểu đề xuất cần chú trọng nội địa hóa chuỗi cung ứng các ngành công nghiệp để giảm phụ thuộc vào nhập khẩu máy móc, thiết bị, nguyên vật liệu và tăng cường tính tự chủ, nâng cao giá trị gia tăng nội địa, sức cạnh tranh của sản phẩm và vị trí của doanh nghiệp Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Tăng cường tính liên kết nội vùng và liên vùng. Chú trọng phát triển công nghiệp hỗ trợ, tăng cường kết nối giữa các nhà cung cấp trong nước với các tập đoàn đa quốc gia đầu tư vào Việt Nam. Tận dụng tốt hơn các FTA để tăng cường kết nối với các đối tác chiến lược cả thượng nguồn và hạ nguồn, đồng thời đa dạng hóa thị trường, đối tác nhằm kiểm soát rủi ro, tránh phụ thuộc vào một vài đối tác, thị trường cụ thể.
Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh: “Để nâng cao năng lực tự chủ, tự lực của nền kinh tế, chúng ta cần phát huy nội lực của kinh tế trong nước, xây dựng và triển khai chương trình quốc gia về nâng cao năng lực độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường của nền sản xuất Việt Nam đến năm 2045 (Make in Vietnam 2045), củng cố tiềm lực khoa học và công nghệ trên cơ sở làm chủ công nghệ hiện đại, công nghệ lõi và đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, tăng cường hội nhập quốc tế đi đôi với bảo vệ thị trường trong nước và thu hút nguồn lực đầu tư hiệu quả”
Chủ tịch Quốc hội bày tỏ vui mừng, tại Diễn đàn lần này, thông điệp phát huy nội lực, năng lực nội sinh, kiến tạo các động lực tăng trưởng mới đã được đưa ra rất mạnh mẽ, xuyên suốt.
Chủ tịch Quốc hội khẳng định, những thông tin quý, hữu ích của Diễn đàn với những giải pháp, kiến nghị rất rõ ràng, cụ thể sẽ là đầu vào, tư liệu hết sức quan trọng được Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành, cơ quan hữu quan nghiên cứu trong quá trình hoạch định chính sách và quản lý nhà nước.
Tuyên bố Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam 2023 đã thành công tốt đẹp, Chủ tịch Quốc hội trân trọng cảm ơn các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các ban, bộ, ngành Trung ương, địa phương, các chuyên gia, nhà khoa học, các vị đại biểu Quốc hội và các cơ quan thông tấn, báo chí, truyền thông đã kịp thời cung cấp thông tin, diễn biến và kết quả của Diễn đàn.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ trân trọng cảm ơn các vị Đại sứ, Trưởng đại diện các tổ chức quốc tế, các chuyên gia quốc tế đến dự trực tiếp hoặc phát biểu ghi hình đã đóng góp rất nhiều tâm huyết, trí tuệ cho thành công của Diễn đàn lần này./.
