Sở hữu cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ và bản sắc văn hóa dân tộc đặc trưng, Pù Luông trở thành điểm đến ấn tượng với nhiều du khách trong nước và quốc tế.
Nằm cách Hà Nội khoảng 160 km về phía Tây Nam (khoảng 3-4 giờ đồng hồ di chuyển), Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, thuộc địa bàn hai huyện Bá Thước và Quan Hóa (tỉnh Thanh Hóa) đang trở thành điểm đến lý tưởng cho loại hình du lịch trekking – một hình thức du lịch mạo hiểm kết hợp đi bộ, khám phá thiên nhiên và rèn luyện thể chất, tinh thần. Với địa hình đa dạng, cảnh sắc hùng vĩ và bản sắc văn hóa dân tộc đặc trưng, Pù Luông không chỉ níu chân những người yêu thiên nhiên, còn để lại nhiều ấn tượng với những du khách yêu thích sự nguyên sơ của núi rừng, thiên nhiên.
Điểm đến gắn với thiên nhiên
Sau khi tìm hiểu thông tin trên mạng xã hội, anh Nguyễn Hoàng Vũ (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) đã quyết định lên đường đi “phượt” Pù Luông vào dịp cuối tuần. Khởi hành khoảng 6 giờ sáng từ trung tâm Hà Nội, anh Hoàng Vũ cùng bạn đồng hành rong ruổi trên xe máy, qua đường cao tốc Hòa Lạc, qua Hòa Bình đến với Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông. Con đường núi ngoằn ngoèo uốn lượn. Tháng 5, những cánh đồng, thửa ruộng bậc thang được phủ màu xanh của lúa trải dài hai bên đường. Xa xa, những triền đồi, dãy núi được bao bọc trong sương khiến cung đường di chuyển trở nên đẹp và nên thơ.
“Cảnh quan Pù Luông không hùng tráng như núi rừng Tây Bắc, cũng không mềm mại như cao nguyên Mộc Châu. Trải nghiệm du lịch tại Pù Luông thật sự thư giãn bởi nơi đây là sự giao hòa dung dị giữa đất và trời, giữa con người và tự nhiên để tạo nên một vẻ đẹp mộc mạc, bình dị”, anh Hoàng Vũ chia sẻ.
Pù Luông có nghĩa là "đỉnh núi cao nhất" trong tiếng Thái. Với diện tích gần 17.000 ha, bao phủ bởi các dãy núi đá vôi xen lẫn những thung lũng rộng lớn, ruộng bậc thang trải dài và hệ sinh thái rừng nhiệt đới phong phú, nơi đây là một trong những khu bảo tồn thiên nhiên có giá trị sinh học đặc biệt của miền Bắc.
Ngoài việc xuất hiện thêm những khu nghỉ dưỡng xen lẫn với thiên nhiên, những năm gần đây, hình thức du lịch mạo hiểm, trekking (đi bộ leo núi) được du khách đặc biệt là các bạn trẻ và du khách nước ngoài yêu thích. Điểm độc đáo trong hành trình trekking Pù Luông không nằm ở độ khó của địa hình mà chính là ở sự đa dạng của các cung đường. Dọc theo hành trình trekking, khung cảnh trước mắt luôn thay đổi, từ những thửa ruộng bậc thang nhấp nhô theo triền núi, qua những cánh rừng rậm rạp, cho tới các bản làng người Thái, người Mường ẩn mình giữa thung lũng sâu. Những cung đường trekking từ bản Đôn tới bản Kho Mường hay từ bản Hiêu về đỉnh Pù Luông là thử thách thực sự cho thể lực, đồng thời cũng là “liều thuốc tinh thần” cho những ai muốn tạm rời xa những ồn ào của cuộc sống thị thành, trở về núi rừng, tận hưởng hiên nhiên.
Giám đốc Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông Lê Đình Phương chia sẻ, nắm bắt được xu thế này, đơn vị đã huy động nhiều nguồn lực, thực hiện cải tạo, sửa chữa tuyến đường dẫn đến đỉnh độ cao so với mực nước biển 1.700m để phục vụ cho du lịch mạo hiểm tại Pù Luông. Sau khi cải tạo, sửa chữa, mở đường mòn lên tham quan thác đá trắng, tạo bậc đối với những điểm có độ dốc cao, khó di chuyển, hành trình trekking lên đỉnh Pù Luông hiện đã dễ dàng và an toàn hơn.
Theo chia sẻ của chị Nguyễn Kim Dung (du khách Hà Nam), có nhiều điểm cần du khách lưu ý khi muốn thử sức với trekking Pù Luông. Địa hình đồi núi nơi đây cũng có những đoạn khá hiểm trở, điều kiện thời tiết thay đổi nhanh, cùng với đó, sự hạn chế về dịch vụ y tế và cứu hộ, nên người tham gia cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về thể lực, trang thiết bị và kiến thức địa phương. Ngoài ra, chính quyền, các điểm du lịch, người dân địa phương nên tuyên truyền về du lịch có trách nhiệm, tôn trọng văn hóa bản địa, không xả rác, không phá hoại cảnh quan tới du khách để có thể giữ gìn thiên nhiên Pù Luông. Chỉ khi giữ được thiên nhiên, bảo tồn được văn hóa, điểm đến mới níu chân khách đến lưu trú dài ngày và quay lại.
Phát triển du lịch cộng đồng, tour trekking
Hiện nay, du khách tham gia tour trekking mạo hiểm theo cung đường di sản Pù Luông sẽ trải qua hành trình dài khoảng 30 km trong 3 ngày 2 đêm. Xuất phát từ Trung tâm hành chính dịch vụ Ban quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông hoặc từ các cơ sở lưu trú trong khu vực, tour đưa du khách băng qua những bản làng người Thái ẩn mình giữa ruộng bậc thang, khám phá nét văn hóa truyền thống và cảnh quan đặc trưng của vùng núi. Điểm nhấn của hành trình là chinh phục đỉnh Pù Luông cao 1.700m - nơi lý tưởng để săn mây, chụp ảnh, thưởng ngoạn cảnh rừng trúc và tận hưởng không gian trong lành, mát mẻ. Đêm đến, du khách nghỉ tại khu cắm trại trên đỉnh, trải nghiệm không gian thiên nhiên giữa trời sao và gió núi. Thông tin từ các đơn vị lữ hành, giá tour Hà Nội – Pù Luông 3 ngày 2 đêm dao động từ 2,7 đến 5 triệu đồng/người, tour 2 ngày 1 đêm dưới 2 triệu đồng/người, bao gồm chi phí di chuyển, lưu trú, ăn uống và các hoạt động trải nghiệm.
Khác với nhiều khu du lịch đã được thương mại hóa, Pù Luông vẫn giữ được nhịp sống tự nhiên và bản sắc văn hóa dân tộc thiểu số. Người Thái, người Mường sinh sống tại đây từ lâu đời vẫn duy trì lối sống hòa hợp với thiên nhiên, truyền thống canh tác lúa nước trên ruộng bậc thang và sinh hoạt trong những ngôi nhà sàn đặc trưng. Du khách đến đây không chỉ để chinh phục đỉnh cao, những cung đường xen giữa núi rừng mà còn để lắng nghe câu chuyện của bản làng, cảm nhận nhịp sống bình yên và lòng hiếu khách chân thành từ cộng đồng địa phương. Ẩm thực độc đáo với những món ăn như: Cơm lam, măng rừng, cá suối … cùng những nét văn hóa gắn với nếp sống, phong tục, trang phục, âm nhạc... đến những hoạt động như ngủ nhà sàn, dệt thổ cẩm, tắm suối... luôn mang đến những trải nghiệm giàu tính bản địa cho du khách.
Tại bản Kho Mường (xã Thành Sơn, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hóa), hiện đã có nhiều hộ gia đình làm du lịch cộng đồng theo mô hình kinh doanh dịch vụ lưu trú tại homestay. Theo ông Hà Văn Thào, Trưởng bản Kho Mường, đời sống người dân đã cải thiện rõ rệt từ khi làm du lịch: Thu nhập ổn định hơn, trẻ em được học hành đầy đủ, nam nữ thanh niên ít rời bản. Chính quyền và các tổ chức xã hội đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ như tập huấn, quảng bá hình ảnh, đầu tư hạ tầng. Địa phương cũng đang xây dựng kế hoạch kết nối Kho Mường với các điểm lân cận để phát triển tuyến du lịch khép kín trong vùng lõi Pù Luông.
Anh Hà Văn Vinh, người dân tộc Thái ở bản Kho Mường cho biết, từ ngày có du lịch, ngoài buôn bán nông sản, làm xe ôm, kinh doanh thêm các dịch vụ du lịch thì người dân địa phương còn sẵn sàng làm hướng dẫn viên cho du khách đến tham quan, tìm hiểu và trải nghiệm trekking tại Pù Luông. “Du lịch mang đến nhiều thay đổi hơn cho người dân nơi đây. Chúng tôi cùng bảo nhau giữ lấy rừng, giữ lấy thiên nhiên để khai thác du lịch, mang đến nguồn thu, cải thiện kinh tế gia đình”, anh Hà Văn Vinh chia sẻ.
Bắt kịp xu hướng du lịch trekking, chú trọng phát triển du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng, điểm đến Pù Luông đang đi theo hướng bền vững, lấy người dân bản địa làm trung tâm của hoạt động du lịch. Nhiều hộ gia đình đã chuyển đổi mô hình sinh kế từ canh tác đơn thuần sang làm homestay, cung cấp dịch vụ ẩm thực, hướng dẫn viên địa phương... từ đó, không chỉ tạo thêm thu nhập cho cộng đồng mà còn góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa bản địa.
Với sự chung tay của chính quyền, cộng đồng và các tổ chức hỗ trợ, Pù Luông đang xây dựng thương hiệu điểm đến du lịch xanh, giàu bản sắc và đầy tiềm năng phát triển bền vững. Không chỉ là nơi để nghỉ chân, Pù Luông đang trở thành một biểu tượng cho sự hòa quyện giữa bảo tồn, phát triển, giữa thiên nhiên nguyên sơ, bảo tồn văn hóa và bắt kịp xu hướng hiện đại để thu hút du khách trong nước và quốc tế./.
