Nghề đánh bắt hải sản bằng thuyền thúng đã trở thành nguồn sinh kế chính của nhiều hộ dân ven biển ở phường Tiến Thành, tỉnh Lâm Đồng.
Từ bao đời nay, nghề đánh bắt hải sản bằng thuyền thúng đã trở thành nguồn sinh kế chính của nhiều hộ dân ven biển ở phường Tiến Thành, tỉnh Lâm Đồng. Giữa nhịp sống hiện đại, hình ảnh những chiếc thuyền thúng tròn nhỏ bé vẫn ngày ngày cùng ngư dân ra khơi, bám biển. Không chỉ là phương tiện mưu sinh quen thuộc, thuyền thúng đã gắn bó với bao thế hệ, trở thành một phần không thể tách rời trong đời sống người dân nơi đây. Nó phản ánh sự khéo léo, kiên cường của người lao động và là biểu tượng văn hóa độc đáo, mang đậm bản sắc của cư dân miền biển.
*Từ nghề mưu sinh
Thuyền thúng là phương tiện gắn bó mật thiết với ngư dân. Qua nhiều thế hệ, nghề biển đã trở thành “cần câu cơm” của hàng trăm gia đình. Ngư dân thường ra khơi từ nửa đêm hoặc rạng sáng, trở về vào buổi trưa với mẻ cá, mực, ghẹ… đủ để lo cho sinh hoạt hằng ngày.
Theo nhiều ngư dân, nghề thúng tuy không mang lại sự sung túc nhưng giúp họ ổn định cuộc sống. Anh Huỳnh Văn Hùng (34 tuổi), khu phố 5, phường Tiến Thành cho biết, trước đây anh 'đi bạn" trên tàu đánh bắt xa bờ hơn chục năm. Những năm gần đây, do thua lỗ, nhiều chủ tàu phải bán phương tiện, khiến lao động đi biển thất nghiệp. Thu nhập bấp bênh, anh Hùng quyết định vay gần 80 triệu đồng đầu tư thuyền thúng máy và tay lưới để đánh bắt gần bờ.
Người dân địa phương không rõ nghề thúng có từ bao giờ, chỉ biết truyền từ đời này sang đời khác. Trước đây, ngư dân sử dụng thuyền thúng chai được làm bằng tre và dùng tay chèo bằng gỗ nay đã chuyển sang thúng nhựa composite gắn máy.
Ông Ngô Văn Long (51 tuổi), khu phố 5, phường Tiến Thành cho biết, thúng máy cũng như thúng chai nhưng khác ở chỗ giữa thúng có gắn máy nổ và phía ngoài có thêm bánh lái. Thúng máy ra khơi sẽ đánh bắt được nhiều hơn nhưng vẫn tràn ngập cảm giác tròng trành giữa biển cả mênh mông. “Trông đơn giản nhưng phải lành nghề mới chèo và giữ được thăng bằng. Đã có không ít trường hợp đang câu mực, gặp giông gió, sóng lớn làm lật úp thúng. Dẫu vậy, tôi vẫn gắn bó hơn 30 năm qua như một cái duyên nợ với nghề”, ông Long chia sẻ.
Theo ngư dân, nghề thúng diễn ra quanh năm nhưng tấp nập nhất vào mùa cá Nam (từ tháng 4 đến tháng 9 âm lịch). Tùy ngư cụ mà nghề chia thành nhiều loại, lưới cá, lưới ghẹ, mực, ốc… So với ghe lớn, đầu tư thuyền thúng ít tốn kém hơn, chỉ từ 50-150 triệu đồng/chiếc. Với ưu thế gọn nhẹ, dễ di chuyển và thích hợp vùng nước gần bờ, thuyền thúng giúp ngư dân khai thác thủy sản hiệu quả, góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập và duy trì nhịp sống đặc trưng của làng biển.
*Đến làng nghề truyền thống
Phường Tiến Thành được hình thành sau khi sắp xếp toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của phường Đức Long và xã Tiến Thành cũ. Cả hai địa phương đều có thế mạnh về nghề thuyền thúng.
Ông Nguyễn Quốc Duy, Phó Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phường, Chủ tịch Hội Nông dân phường Tiến Thành cho biết, làng nghề thúng chai đã có từ rất lâu đời ở địa phương. Năm 2022, Tổ mô hình làng nghề thúng chai được thành lập để bảo tồn và phát triển nghề đan thúng truyền thống, tạo sinh kế cho cộng đồng ngư dân thông qua các hoạt động du lịch và dịch vụ liên quan đến biển. Đến nay, toàn phường có gần 500 hộ làm nghề, tập trung nhiều ở thôn Tiến Bình và dọc tuyến đường Trần Lê.
Nhiều năm qua, với vai trò Tổ trưởng Tổ mô hình làng nghề thúng chai, anh Lê Văn Hiếu, phường Tiến Thành không chỉ là người bám biển, giữ lửa nghề mà còn là người truyền nghề cho bà con chòm xóm. Anh tận tình chỉ dạy từ cách nắm con nước, theo luồng cá cho đến những kinh nghiệm đi biển được đúc kết qua bao mùa sóng gió. Với anh, việc truyền nghề không chỉ là chia sẻ mưu sinh mà còn là gìn giữ cái gốc, cái hồn của làng chài. “Anh em ai có lòng thì theo, tôi chỉ lại từng chút một để cùng nhau giữ lấy nghề. Ngư dân mà, đã gắn đời với biển thì khó tách rời, ít hay nhiều cũng phải sống nhờ vào đó thôi”, anh Hiếu bộc bạch.
Nghề thúng ở Tiến Thành vẫn đang được duy trì. Tuy vậy, ngư dân vẫn đối diện với nhiều khó khăn như thiếu vốn đầu tư, khó tiếp cận tín dụng, chưa có bến neo đậu, thiếu nơi sửa chữa và bảo quản ngư cụ, nhất là mùa mưa bão. Hải sản đầu ra bấp bênh. Lớp trẻ ít được đào tạo kỹ năng điều khiển thúng, đảm bảo an toàn và hiệu quả khai thác. Thêm vào đó, nạn tàu giã cào bay hoạt động tại ngư trường ven bờ cũng gây ảnh hưởng đến việc khai thác thủy sản của ngư dân.
Theo Chủ tịch Hội Nông dân phường Tiến Thành, thời gian tới, Hội sẽ đề xuất, phối hợp với các đơn vị để hỗ trợ ngư dân vốn vay ưu đãi, tập huấn kỹ năng đảm bảo an toàn trên biển và hiệu quả khai thác. Bên cạnh đó, địa phương có giải pháp phát huy làng nghề gắn với phát triển du lịch trải nghiệm, xây dựng sản phẩm du lịch khám phá nét văn hóa bình dị, độc đáo vùng biển./.
