Ngày Sáng tạo và Đổi mới sáng tạo thế giới 21/4 là ngày để tôn vinh tư duy sáng tạo của mọi người, khuyến khích tinh thần "dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới" trong toàn xã hội, kết nối sáng tạo và đổi mới với phát triển bền vững.
Chiều 21/4, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức Lễ hưởng ứng Ngày Sáng tạo và Đổi mới sáng tạo thế giới năm 2025.
Phát biểu chào mừng sự kiện, bà Pauline Tamesis, Điều phối phiên thương trú Liên hợp quốc tại Việt Nam đánh giá, việc Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia được ban hành là một tín hiệu cam kết mạnh mẽ cùng với việc dành 3% ngân sách quốc gia cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo
Theo bà Pauline Tamesis, nền kinh tế số của Việt Nam hiện chiếm 18,3% GDP, tăng trưởng nhanh hơn bất kỳ quốc gia nào khác ở Đông Nam Á. Gần như tất cả công dân đều được phủ sóng băng thông rộng, 5G đang phát triển nhanh chóng. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những khoảng cách tại Việt Nam như: Khu vực nông thôn có tỷ lệ sử dụng internet thấp hơn khu vực đô thị 10%; tỷ lệ phụ nữ ở các khu vực xa xôi sở hữu điện thoại thông minh thấp hơn nam giới 26%. Chỉ 10% trẻ em gái mong muốn theo đuổi các ngành nghề STEM, so với 24% trẻ em trai...
Bên cạnh đó, trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần định hình lại các nền kinh tế và xã hội. Ở Việt Nam, 54% các cơ quan hành chính đã sử dụng AI nhưng chỉ có 20% có hướng dẫn đạo đức trong việc sử dụng. Ở lĩnh vực AI, Liên hợp quốc cam kết hỗ trợ Việt nam cung cấp phân tích chuyên biệt và tư vấn về đạo đức AI và giúp củng cố các khung quản trị; phát triển các dự án tích hợp AI vào các dịch vụ của Chính phủ trong khi đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau; đầu tư vào giáo dục, đào tạo kỹ năng xanh và kỹ năng số và các con đường nghề nghiệp…
Tại sự kiện, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, với Việt Nam, Ngày Sáng tạo và Đổi mới sáng tạo thế giới 21/4 không chỉ là ngày của nhà khoa học hay doanh nghiệp công nghệ, mà là ngày để tôn vinh tư duy sáng tạo của mọi người trong mọi ngành, mọi lĩnh vực, khuyến khích tinh thần "dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới" trong toàn xã hội, kết nối sáng tạo và đổi mới với phát triển bền vững.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, đổi mới sáng tạo cho phép sáng tạo trong điều kiện hạn chế, rất phù hợp với bối cảnh của các nước đang phát triển. Hiện, mức chi cho khoa học công nghệ của các nước đang phát triển thấp, nên cần lấy đổi mới sáng tạo làm đòn bẩy. Nếu chỉ dựa vào khoa học công nghệ hàn lâm, các nước đang phát triển sẽ không theo kịp các nước phát triển. Đổi mới sáng tạo cũng cho phép tận dụng thành tựu nghiên cứu và phát triển (R&D) từ nơi khác, rồi cộng với đổi mới mô hình, tổ chức, nội địa hóa sản phẩm. Đổi mới sáng tạo lan rộng hơn khoa học công nghệ, nó bao trùm cả xã hội và thể chế. Khoa học công nghệ là một phần của đổi mới sáng tạo quốc gia. Đổi mới sáng tạo quốc gia bao gồm đổi mới công nghệ, đổi mới mô hình kinh doanh, đổi mới quản trị quốc gia, đổi mới chính sách xã hội, đổi mới thể chế, đổi mới tổ chức giáo dục, y tế, giao thông, môi trường...
Đổi mới sáng tạo không cần đầu tư các phòng lab mà cần tư duy đổi mới và văn hóa đổi mới. Đây chính là con đường khả thi hơn cho các nước chưa đủ tiềm lực nghiên cứu sâu nhưng có năng lực tổ chức, thích nghi và sáng tạo xã hội. Các nghiên cứu quốc tế đã chỉ ra, đổi mới sáng tạo là chìa khóa để các nước đang phát triển thoát bẫy thu nhập trung bình. Đổi mới sáng tạo là cửa ngách mang tính chiến lược để các nước đang phát triển rút ngắn khoảng cách, tối ưu các nguồn lực hạn chế và tạo ra giá trị thực tiễn từ những gì sẵn có để phát triển nhanh.
“Chúng ta cần tạo ra một hệ sinh thái Đổi mới sáng tạo mà ở đó, doanh nghiệp có thể cải tiến sản phẩm phù hợp với thị trường trong nước, người dân có thể sáng tạo trong điều kiện thực tế của mình, Nhà nước hỗ trợ môi trường, thể chế và động lực để đổi mới sáng tạo không bị cản trở, mà được khơi thông và lan tỏa”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho hay.
Cũng theo Bộ trưởng, hiện Bộ Chính trị đã giao Bộ Khoa học và Công nghệ viết đề án quốc gia khởi nghiệp với nội dung chính là hình thành tinh thần đổi mới sáng tạo trong toàn dân, đưa đổi mới sáng tạo trở thành lối sống, phong cách sống của mọi người dân, mọi tổ chức. Khoa học và Công nghệ mang lại giá trị thực tiễn nhiều hay ít là do đổi mới sáng tạo. Đổi mới sáng tạo có thể tận dụng được thành tựu khoa học công nghệ của toàn cầu, khi đó, cây gậy thần đổi mới sáng tạo có thể đưa công nghệ của toàn cầu chạm được nhiều hơn vào thực tiễn Việt Nam. Giai đoạn này, ưu tiên nhiều hơn cho đổi mới sáng tạo để phát triển nhanh đất nước. Muốn sáng tạo và đổi mới có thể trở thành toàn dân thì phải chuyển đổi số toàn diện, số hóa toàn bộ thế giới thực, đưa mọi hoạt động lên môi trường số. Môi trường số là môi trường lý tưởng cho mọi ý tưởng có thể hiện thực hoá nhanh nhất, vì nó phi vật lý, phi khoảng cách và phi tiếp xúc. Đổi mới sáng tạo Việt Nam phải đặt trong ngữ cảnh chuyển đổi số quốc gia.
Trong khuôn khổ sự kiện, các câu chuyện về đổi mới sáng tạo từ đại diện các doanh nghiệp đã được chia sẻ. Các cơ quan, đơn vị cũng phát động chuỗi nhiệm vụ, hoạt động cần triển khai thời gian tới nhằm thúc đẩy mạnh mẽ đổi mới sáng tạo trong mọi cơ quan, tổ chức và nhân dân.
Ngày 21/4 hằng năm được Liên hợp quốc (UN) chọn làm Ngày Sáng tạo và Đổi mới sáng tạo thế giới (The World Creativity and Innovation Day) nhằm nâng cao nhận thức về vai trò của sáng tạo và đổi mới sáng tạo trong phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng xã hội bền vững và thúc đẩy sự phát triển mọi mặt của con người. Chủ đề hưởng ứng Ngày Sáng tạo và Đổi mới sáng tạo thế giới năm 2025 là: “Đổi mới sáng tạo - Nghĩ khác, Làm khác để tốt hơn”; “Đổi mới sáng tạo - Doanh nghiệp tiên phong - Quốc gia thịnh vượng”; “Đổi mới sáng tạo toàn dân - Chuyển đổi số toàn diện - Vì cuộc sống tốt đẹp hơn”.
Năm 2025 là năm thứ tư Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức Lễ hưởng ứng Ngày Sáng tạo và Đổi mới sáng tạo thế giới, với mục tiêu: Tuyên truyền, phổ biến trong cộng đồng và toàn xã hội cùng chung tay thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo; tạo dựng văn hóa đổi mới sáng tạo trong toàn xã hội; nâng cao nhận thức về vai trò của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong phát triển kinh tế - xã hội bền vững và thúc đẩy sự phát triển mọi mặt của con người; thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, để khoa học và công nghệ trở thành lực kéo của nền kinh tế, đổi mới sáng tạo là động lực chính của tăng trưởng, chuyển đổi số là công cụ chiến lược nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo quốc gia; thúc đẩy phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, tăng cường kết nối giữa khu vực doanh nghiệp - Nhà nước - viện/trường - startup - nhà đầu tư - cộng đồng với vai trò của các nền tảng số kết nối cung - cầu công nghệ, chuyên gia - ý tưởng./.
