Khi rào cản được gỡ bỏ, cơ hội được mở rộng, người khuyết tật hoàn toàn có thể đóng góp tích cực cho xã hội.
Ngày 3/12 hàng năm, cộng đồng thế giới kỷ niệm Ngày quốc tế Người khuyết tật nhằm tôn vinh vai trò và những đóng góp của người khuyết tật đối với sự phát triển chung, đồng thời nhấn mạnh cam kết bảo đảm quyền tham gia đầy đủ, bình đẳng của họ trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
Nghị lực của vận động viên khiếm thị truyền cảm hứng
Sinh năm 2000 tại xã Bình Phú, tỉnh Phú Thọ, vận động viên Vũ Tiến Mạnh hiện đang tập luyện và thi đấu tại Trung tâm Huấn luyện Thể thao người khuyết tật Hà Nội. Mắc chứng rung giật nhãn cầu bẩm sinh, thế giới xung quanh Vũ Tiến Mạnh chưa bao giờ hiện lên rõ nét, trước mắt anh chỉ là những mảng sáng tối mờ nhòe đan xen. Nhưng chính trong không gian ấy, một ý chí khác thường đã được hun đúc. Bằng tinh thần không bỏ cuộc và khát vọng khám phá giới hạn bản thân, Mạnh sớm tìm đến điền kinh như một cách rèn luyện, tự khẳng định mình. Những bước chạy đầu tiên gian nan, nhưng càng tập luyện, anh càng nhận ra tốc độ, sức bền là cách khiến anh cảm thấy tự do nhất. Từ đó, Mạnh từng bước khẳng định năng lực qua hàng loạt thành tích nổi bật tại các giải đấu trong nước và quốc tế, trở thành một trong những vận động viên khiếm thị giàu nghị lực, giàu thành tích nhất hiện nay.
Giai đoạn 2019–2023 đánh dấu bước tiến dài trong sự nghiệp của chàng vận động viên trẻ. Năm 2020, anh giành 2 Huy chương Bạc, 2 Huy chương Đồng tại Giải vô địch Điền kinh người khuyết tật toàn quốc. Một năm sau, Mạnh đoạt giải Nhì cuộc thi “Thử thách công dân số toàn cầu” do Quỹ dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam và Thành đoàn Hà Nội tổ chức. Tại Giải vô địch năm 2022, anh tiếp tục tỏa sáng với 1 Huy chương Vàng và 4 Huy chương Bạc, củng cố vị trí của mình trong đội tuyển quốc gia.
Song song tập luyện, Mạnh tham gia các hoạt động cộng đồng, là thành viên của dự án “The eyes project” hướng tới kết nối, chia sẻ, thấu hiểu giữa người khiếm thị và xã hội. Năm 2023 trở thành dấu mốc đặc biệt khi anh giành 3 Huy chương Bạc Đại hội thể thao người khuyết tật Đông Nam Á (ASEAN Para Games 12). Năm 2024, anh tiếp tục gặt hái 3 Huy chương Vàng, 2 Huy chương Bạc tại Giải vô địch quốc gia môn Điền kinh người khuyết tật.
Với những nỗ lực nổi bật, Mạnh được vinh danh trong chương trình “Tỏa sáng nghị lực Việt” năm 2023 và nhận Bằng khen của Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội. Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam cũng ghi nhận anh là gương mặt “Thanh niên sống đẹp” năm 2025, tiêu biểu trong cộng đồng thanh niên khuyết tật.
Người khiếm thị chinh phục đường chạy
Không chỉ là vận động viên thi đấu đỉnh cao, Vũ Tiến Mạnh còn là người khiếm thị Việt Nam đầu tiên chinh phục thành công cự ly marathon 42 km, thành tích tạo tiếng vang và truyền cảm hứng mạnh mẽ cho người khuyết tật. Từ trải nghiệm vượt qua giới hạn của bản thân, anh sáng lập Câu lạc bộ chạy Blind Runner, quy tụ đông đảo người khiếm thị cùng tập luyện, nâng cao sức khỏe và lan tỏa tinh thần thể thao.
Từ mô hình ban đầu chỉ vài thành viên, tháng 7/2023 câu lạc bộ chính thức hoạt động dưới sự bảo trợ của Hội Người mù Việt Nam, nhanh chóng thu hút gần 100 người tham gia. Không chỉ là điểm hẹn rèn luyện, câu lạc bộ còn trở thành “ngôi nhà chung” để các thành viên hỗ trợ nhau vượt qua mặc cảm, tìm lại sự tự tin và hòa nhập.
Trong mỗi buổi tập hay tại các giải chạy, mỗi vận động viên khiếm thị đều có một người dẫn đường đồng hành. Họ gắn kết với nhau bằng một sợi dây nhỏ, cũng là cầu nối của sự tin tưởng, giúp người khiếm thị cảm nhận đường chạy qua nhịp chân, qua hơi thở của bạn đồng hành. Để tạo được sự ăn ý ấy, đôi bạn chạy phải dành nhiều thời gian tập luyện cùng nhau, hiểu nhau cả ở đường đua lẫn trong cuộc sống.
Từ những người chỉ có thể chạy 50–100 mét trong những ngày đầu, nhiều thành viên nay đã hoàn thành cự ly 10 km một cách tự tin. Hình ảnh các thành viên khiếm thị cùng nhau xuất phát trong những giải marathon lớn đã trở thành điểm mới lạ đặc biệt. Họ không nhìn thấy màu sắc hay hình ảnh của đường chạy, nhưng cảm nhận rõ không khí qua tiếng cổ vũ, tiếng bước chân dồn dập của hàng nghìn vận động viên và cả tiếng gió rít khi tăng tốc. Mỗi lần cán đích là một lần họ chứng minh rằng, giới hạn chỉ tồn tại khi ta ngừng cố gắng.
Blind Runner ngày càng được biết đến như một biểu tượng của nghị lực. Từ đường chạy ấy, những người khiếm thị tìm thấy sức mạnh vượt qua khó khăn, hòa nhập cộng đồng, hướng đến cuộc sống tích cực, lành mạnh.
Hòa nhập để phát triển
Câu chuyện của Vũ Tiến Mạnh và sự lan tỏa từ Blind Runner cho thấy: khi rào cản được gỡ bỏ, cơ hội được mở rộng, người khuyết tật hoàn toàn có thể đóng góp tích cực cho xã hội. Ngày Quốc tế Người khuyết tật năm nay, Liên hợp quốc chọn chủ đề “Thúc đẩy một xã hội hòa nhập vì sự tiến bộ của cả cộng đồng”, khẳng định hòa nhập không chỉ là nhu cầu của người khuyết tật, mà là nền tảng của sự phát triển bền vững. Một xã hội chỉ thật sự tiến bộ khi mọi thành viên đều có cơ hội đóng góp, được lắng nghe và được tôn trọng, không ai bị bỏ lại phía sau.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện có khoảng 1,3 tỷ người khuyết tật trên toàn cầu, chiếm khoảng 16% dân số. Các báo cáo cũng cho thấy tuổi thọ của một số nhóm người khuyết tật thấp hơn người không khuyết tật tới 20 năm. Họ phải đối mặt với nguy cơ mắc các bệnh trầm cảm, tiểu đường, đột quỵ, béo phì hoặc nhiều vấn đề sức khỏe khác cao gấp đôi bình thường. Những bất bình đẳng này không chỉ bắt nguồn từ tình trạng sức khỏe mà còn từ sự kỳ thị, phân biệt đối xử, nghèo đói, hạn chế trong tiếp cận giáo dục, việc làm và các rào cản trong chính hệ thống y tế.
Tại Việt Nam, trong những năm qua, Hội Người mù Việt Nam đã có nhiều hoạt động thiết thực, góp phần nâng cao đời sống hàng chục nghìn hội viên, khẳng định vai trò của tổ chức trong việc thúc đẩy chính sách dành cho người khiếm thị. Xác định tạo sinh kế bền vững là nhiệm vụ trọng tâm, Hội đã quản lý hiệu quả nguồn vốn vay ưu đãi hơn 74,5 tỷ đồng, giúp hội viên mạnh dạn phát triển sản xuất. Toàn Hội hiện vận hành 321 cơ sở sản xuất tập trung và 124 tổ nhóm nghề, tạo việc làm cho hơn 3.700 lao động. Các mô hình sinh kế giúp giảm 1–1,5% hội viên nghèo mỗi năm, đưa tỷ lệ hộ nghèo xuống còn khoảng 10%.
Theo Chủ tịch Hội Người mù Việt Nam Phạm Viết Thu, 5 năm qua, Hội đẩy mạnh công tác dạy nghề với gần 490 lớp đào tạo cho khoảng 6.900 học viên. Trong lĩnh vực giáo dục – văn hóa, Hội đã tổ chức 291 lớp xóa mù chữ cho hơn 2.500 học viên, 374 lớp dành cho trẻ khiếm thị với 2.083 học viên. Hội đã trao tặng hơn 1,4 triệu lượt quà; hỗ trợ xây mới 569 căn nhà, sửa chữa 618 căn nhà với tổng kinh phí gần 49 tỷ đồng. Hiện có 56.000 hội viên nhận trợ cấp xã hội hàng tháng và gần 62.600 người có thẻ bảo hiểm y tế. Những thành quả trên minh chứng cho sự chăm chỉ, nỗ lực bền bỉ của đội ngũ cán bộ, hội viên toàn Hội, đồng thời góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển toàn diện, nâng cao chất lượng sống cho người khiếm thị trong tiến trình phát triển chung của đất nước./.
