70 năm qua, Viện Văn học đã đạt được những thành tựu quan trọng trong nghiên cứu: lý luận văn học; văn học dân gian và dân tộc thiểu số; văn học cổ trung đại; văn học cận, hiện đại, đương đại và văn học nước ngoài.
TTXVN - Sáng 21/12, tại Hà Nội, Viện Văn học trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức Lễ kỷ niệm 70 năm thành lập (02/12/1953 - 02/12/2023).
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng gửi lẵng hoa chúc mừng .
Dự Lễ kỷ niệm có: Tiến sỹ Phan Chí Hiếu, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam; Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Khánh Thành, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận, phê bình văn học nghệ thuật Trung ương; các đồng chí lãnh đạo và nguyên lãnh đạo Viện Văn học qua các thời kỳ, các thế hệ viên chức và người lao động của Viện Văn học...
Ghi nhận những đóng góp to lớn của toàn thể cán bộ Viện Văn học, Tiến sỹ Phan Chí Hiếu, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhấn mạnh: 70 năm qua, Viện Văn học đã đạt được những thành tựu quan trọng trong nghiên cứu: lý luận văn học; văn học dân gian và dân tộc thiểu số; văn học cổ trung đại; văn học cận, hiện đại, đương đại và văn học nước ngoài. Đặc biệt, Viện Văn học đã cung cấp hiệu quả, chất lượng nhiều luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chiến lược phát triển nghiên cứu và giảng dạy văn học. Nhiều đề tài, dự án, chương trình nghiên cứu đã tập trung nghiên cứu những vấn đề trọng tâm của lý luận và bắt nhịp kịp thời với thực tiễn văn học. Nhiều hội thảo khoa học ở các quy mô khác nhau cũng góp thêm những đánh giá, đề xuất có tính chất tư vấn chính sách quan trọng. Mặt khác, hệ đề tài khoa học cấp Bộ và cấp cơ sở hàng năm được thực hiện đúng tiến độ, đạt chất lượng khoa học tốt cũng góp phần khẳng định uy tín khoa học của Viện và đóng góp của các nhà khoa học Viện Văn học đối với công tác định hướng phát triển văn học của Đảng và Nhà nước ta.
Tiến sỹ Phan Chí Hiếu nêu rõ, Viện Văn học cần tạo dựng được uy tín cao trong giới nghiên cứu khoa học trong nước và quốc tế, có vị thế vai trò quan trọng trong sự nghiệp đổi mới đất nước trên phương diện nghiên cứu văn học nói riêng và khoa học xã hội nhân văn nói chung. Đồng thời, Viện cần tiếp tục công bố những công trình nghiên cứu trọng điểm có chất lượng khoa học cao; khuyến khích, tăng cường chất lượng công việc thông qua thước đo xuất bản và hiệu quả xã hội...
Thông tin về định hướng phát triển của Viện Văn học, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Đức Minh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam được giao trực tiếp chỉ đạo, điều hành hoạt động của Viện Văn học cho biết, Viện Văn học tiếp tục đẩy mạnh công tác nghiên cứu giải quyết những vấn đề cơ bản của văn học sử, lý luận văn học và phê bình văn học, coi đây là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của Viện. Đồng thời, Viện tiếp tục mở rộng và nâng cao hướng nghiên cứu liên ngành, đa ngành, bắt kịp những chuyển động nghiên cứu khoa học của khu vực và thế giới; trong đó tập trung hướng nghiên cứu từ văn hóa học, xã hội học và thi pháp học.
Bên cạnh đó, Viện cũng tăng cường trao đổi thông tin, tài liệu, đào tạo, khoa học, liên kết hợp tác với các trung tâm, đơn vị tổ chức các hoạt động khoa học theo phương châm cập nhật, thiết thực, chất lượng, hiệu quả; đẩy mạnh việc công bố công trình nghiên cứu khoa học trên các tạp chí khoa học có uy tín, đặc biệt là công bố quốc tế. Đặc biệt, Viện sẽ tích cực tham gia tư vấn chính sách, cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chiến lược, chính sách phát triển văn học nghệ thuật, góp ý và phản biện các chương trình đào tạo, phát triển nguồn nhân lực về văn học nghệ thuật.
Viện Văn học trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam được thành lập theo Quyết định số 038-TTg ngày 06 tháng 02 năm 1960 của Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, lịch sử hình thành của Viện Văn học được gắn với Ban Nghiên cứu Lịch sử, Địa lý, Văn học (gọi tắt là Ban Nghiên cứu Sử, Địa, Văn) được thành lập theo Quyết định số 34-QN/TW ngày 02/12/1953 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam. Một năm sau, Ban Nghiên cứu Sử, Địa, Văn được đổi tên thành Ban Nghiên cứu Văn học, Lịch sử, Địa lý (gọi tắt là Ban Nghiên cứu Văn, Sử, Địa). Ban Nghiên cứu Văn, Sử, Địa có nhiều Tổ chuyên môn, trong đó có Tổ Văn.
Đến nay, Viện Văn học đã trải qua 70 năm hình thành, xây dựng và phát triển. Ban đầu Viện chỉ có 4 tổ chuyên môn với số lượng nhân sự ít ỏi. Hiện nay, Viện Văn học có 9 phòng chuyên môn, nghiệp vụ với 46 cán bộ, 1 Hội đồng khoa học có chức năng tư vấn cho Viện trưởng, 1 cơ quan ngôn luận là Tạp chí Nghiên cứu văn học. Từ khi ra đời đến nay, Tạp chí Nghiên cứu văn học luôn là tạp chí uy tín, thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu văn học trong và ngoài nước.
Viện Văn học đã có 8 nhà nghiên cứu được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật, về khoa học và công nghệ là Đặng Thai Mai, Vũ Ngọc Phan, Cao Xuân Huy, Hồ Tôn Trinh, Cao Huy Đỉnh, Hoài Thanh, Hà Minh Đức, Hoàng Trung Thông; 13 nhà khoa học được trao tặng Giải thưởng Nhà nước là: Hoàng Trung Thông, Hà Minh Đức, Phong Lê, Trần Thị Băng Thanh, Phan Đăng Nhật, Nguyễn Văn Truy (Thành Duy), Mai Quốc Liên, Kiều Thu Hoạch, Ngô Thảo, Lê Thành Nghị, Phan Hồng Giang, Phan Trọng Thưởng, Nguyễn Đăng Điệp.
Một số nhà khoa học của Viện được quốc tế tôn vinh như Giáo sư Hồ Tôn Trinh được bầu làm Viện sỹ danh dự Viện Hàn lâm Khoa học Hungary; Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trương Đăng Dung được trao tặng Huân chương Chữ thập vàng của Nhà nước Hungary; Phó Giáo sư Nguyễn Văn Hoàn được trao tặng Huân chương Hiệp sỹ của Nhà nước Italy. Nhiều nhà quản lý, lãnh đạo của Viện được trao tặng Huân chương Độc lập hạng Nhất, Huân chương Độc lập hạng Ba, Huân chương Lao động hạng Nhất, Huân chương Lao động hạng Nhì, Huân chương Lao động hạng Ba. Ngoài ra, Viện còn có 7 nhà nghiên cứu được trao tặng Bằng khen của Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam về thành tích xuất sắc trong nghiên cứu khoa học./.
