56 ngày đêm Chiến dịch Điện Biên Phủ: Ngày 30/4/1954: Kết thúc Đợt 2 Chiến dịch Điện Biên Phủ
Kết thúc đợt 2, quân ta đã loại khỏi vòng chiến đấu khoảng 5.000 tên địch, khống chế được phần lớn điểm cao phía Đông.
TTXVN - Đợt 2 Chiến dịch Điện Biên Phủ diễn ra từ ngày 30/3 đến 30/4/1954. Đây là đợt tiến công dài ngày nhất, quyết liệt nhất, gay go nhất, ta và địch giành giật nhau từng tấc đất, từng đoạn giao thông hào. Kết thúc đợt 2, quân ta đã loại khỏi vòng chiến đấu khoảng 5.000 tên địch, khống chế được phần lớn điểm cao phía Đông, phát triển trận địa tới sát sân bay, thắt chặt vòng vây, chia cắt, khống chế các khu vực còn lại trong tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, kiểm soát sân bay Mường Thanh, hạn chế tiếp viện của địch cho tập đoàn cứ điểm.
* Tạo "bàn đạp" để quân ta mở đợt tổng công kích tiến công tiêu diệt toàn bộ tập đoàn cứ điểm địch ở Điện Biên Phủ
17 giờ 30 phút ngày 30/3, pháo binh chiến dịch bắn chuẩn bị, cuộc tiến công lớn vào các cứ điểm phía đông bắt đầu. Trên hướng đông bắc (do Đại đoàn 312 đảm nhiệm), Trung đoàn 141 sau 1 giờ 30 phút chiến đấu đã tiêu diệt Tiểu đoàn 3 người Angiêri (RTA), làm chủ đồi E. Cùng thời gian, Trung đoàn 209 cũng tiêu diệt một tiểu đoàn địch và làm chủ đồi D1. Thừa thắng, Đại đoàn điều Tiểu đoàn 130 tiến công cứ điểm D2, các đơn vị vừa chiếm được đồi E phát triển vào các ngọn đồi ở phía trong. Cuộc chiến đấu của Đại đoàn kéo dài cho đến khi trời sáng. Trên hướng đông, Trung đoàn 98 (Đại đoàn 316) tiến công làm chủ cứ điểm C1, sau 45 phút chiến đấu, diệt và bắt 140 địch. Tiếp đó, Trung đoàn điều Tiểu đoàn 215 tiến công sang cứ điểm C2 nhưng không thành công. Cùng thời gian trên, Tiểu đoàn 54 (Trung đoàn 102) luồn vào giữa cứ điểm D3 và cứ điểm C1 để tiêu diệt Tiểu đoàn 2 tự trị Thái, nhưng do chuẩn bị không tốt, địch chống trả mạnh, bộ đội không mở được cửa mở, đội hình ùn tắc ở C1.
Trung đoàn 174 tiến công cứ điểm A1, cứ điểm quan trọng nhất trong cụm điểm cao phía đông. Do đường dây điện thoại bị đứt, đơn vị vào chiến đấu chậm hơn quy định 35 phút. Trung đoàn tổ chức hai mũi đột phá, 21 giờ 30, các mũi mở xong cửa mở, bộ binh xung phong đánh vào cứ điểm. Địch dựa vào hầm ngầm trên đỉnh đồi chống trả quyết liệt. Trung đoàn đã đưa hết lực lượng dự bị vào chiến đấu nhưng đến sáng 31/3 chỉ chiếm được một phần A1. Đêm 31/3, Bộ chỉ huy Chiến dịch sử dụng Trung đoàn 102 (Đại đoàn 308) từ hướng tây chuyển sang và cùng Trung đoàn 174 tiến công A1 lần thứ hai. Cuộc chiến đấu kéo dài đến sáng 1/4, ta chiếm được hai phần ba vị trí. Ban ngày, địch tổ chức phản kích chiếm lại phần lớn trận địa. Đêm 1/4, ta tổ chức tiến công lần 3 cũng không thành công. Trận đánh ở khu vực này kéo dài đến ngày 4/4, ta chỉ chiếm được một phần ba đồi A1, Bộ chỉ huy Chiến dịch cho Trung đoàn 102 rút về củng cố và giao cho Trung đoàn 174 phòng ngự giữ phần đồi đã chiếm được.
Ở hướng tây bắc sân bay Mường Thanh, đêm 1/4, Trung đoàn 36 tiến công tiêu diệt cứ điểm 106, đêm 2/4, diệt cứ điểm 311. Phía bắc sân bay, đêm 3/4, Trung đoàn 165 chiếm được hai phần ba cứ điểm 105. Sáng 1/4, địch tổ chức phản kích chiếm lại toàn bộ. Ngày 4/4, nhận thấy không thể tiếp tục thực hiện ngay mục tiêu của đợt hai như kế hoạch đề ra, Bộ chỉ huy Chiến dịch quyết định tạm ngừng cuộc tiến công để củng cố lực lượng. Ngày 8/4, địch tăng viện cho Điện Biên Phủ Tiểu đoàn 4 dù. Ngày 9/4, địch tổ chức phản kích chiếm lại được nửa phía tây đồi C1.
Ngày 10/4, ta tiếp tục tiêu diệt thêm một bộ phận sinh lực địch, chiếm một số vị trí có lợi, thắt chặt vòng vây, đánh chiếm sân bay, triệt tiếp tế và tăng viện của địch. Ngày 16/4, chiến hào của Đại đoàn 312 và 308 nối liền với nhau, chia cắt sân bay Mường Thanh. Đêm 18/4, sau nhiều ngày vây lấn, Trung đoàn 165 tiến công dứt điểm cứ điểm 105 phía bắc sân bay, sáng 19, địch ra phản kích bị Đại đoàn 308 chặn đánh. 2 giờ 10 phút sáng 23/4, sau bốn ngày đêm vây lấn, Trung đoàn 36 đã tiêu diệt cứ điểm 206 (Trận cứ điểm 206, 17-23/4/1954).
Ngày 24/4, địch điều Tiểu đoàn Dù 2 Lê dương (2erBEP) cùng 5 xe tăng, có pháo binh, không quân yểm hộ, mở đợt phản kích quyết liệt nhằm đánh bật ta ra khỏi cứ điểm 206 và khu vực sân bay. Được pháo binh chi viện, bộ đội ta đã đánh bại nhiều đợt xung phong của địch, hoàn thành nhiệm vụ chia cắt sân bay Mường Thanh, thu hẹp phạm vi chiếm đóng của chúng. Tại khu vực đồi A1, Trung đoàn 174 tiếp tục trụ vững tại trận địa đã chiếm được, ta tổ chức đào một đường hầm phía dưới hầm ngầm địch trên đỉnh đồi để đặt khối thuốc nổ lớn chuẩn bị cho đánh đồi A1.
Từ giữa tháng 4, kết hợp với vây hãm, đánh lấn, các đơn vị tích cực tham gia bắn tỉa, tổ chức các đội luồn sâu, các tổ đoạt dù... Pháo và súng máy phòng không của các đại đoàn tiến sâu vào thung lũng, tạo một lưới lửa phòng không khống chế vùng trời máy bay địch hoạt động còn lại ở Điện Biên Phủ. Đến giữa tháng 4, ta đã bắn rơi 50 máy bay địch, buộc chúng phải thả dù ở độ cao trên 3 km, do đó trên một phần ba số dù tiếp tế rơi vào trận địa của ta. Các hoạt động của ta gây cho địch nhiều tổn thất về sinh lực, phương tiện, căng thẳng về tinh thần. Đợt 2 chiến dịch đã kéo dài gần một tháng, thời tiết bắt đầu vào mùa mưa, bộ đội sống dưới chiến hào gặp rất nhiều khó khăn, tư tưởng bộ đội đã xuất hiện các biểu hiện ngại hi sinh gian khổ. Trước tình hình đó, Tổng quân uỷ đã mở hội nghị các bí thư Đại đoàn uỷ để kiểm điểm và mở đợt giáo dục chính trị tư tưởng, tập trung đẩy mạnh công tác bảo đảm hậu cần, cải thiện một phần sinh hoạt cho bộ đội, nhằm củng cố thêm ý chí quyết chiến quyết thắng cho cán bộ, chiến sĩ.
* Nguồn cổ vũ lớn đối với quân và dân ta trên các chiến trường
Sau đợt 2, tin chiến thắng trên chiến trường Điện Biên Phủ, tin sân bay địch hoàn toàn bị tê liệt, chiếc máy bay thứ 50 bị hạ trên bầu trời Mường Thanh, tin về kết quả đánh lấn, bắn tỉa làm cho sinh lực địch tiếp tục bị tiêu hao, phạm vi chiếm đóng của chúng trong tập đoàn cứ điểm ngày càng bị thu hẹp… đã trở thành nguồn cổ vũ rất lớn đối với quân và dân ta trên các chiến trường phối hợp.
Cùng với đó, các trận phục kích trên đường 5, đường 19, các trận tiến công vị trí địch của quân ta ở Bình-Trị-Thiên, các cuộc nổi dậy, bao vây bức hàng bức rút nhiều đồn bốt địch ở Nam Bộ… đã có tác dụng động viên kịp thời và phối hợp thiết thực với chiến trường trọng điểm Điện Biên Phủ.
Theo đó, Đảng ủy mặt trận chủ trương hoàn thành sớm công tác chuẩn bị để đợt tiến công thứ ba có thể bắt đầu khoảng cuối tháng tư - đầu tháng năm, cần kết thúc chiến dịch sớm không để những hạn chế, khó khăn do mưa lũ gây ra mà làm cho cả Pháp và Mỹ không kịp đối phó./.
