Thị trường carbon vận hành theo nguyên tắc “người gây ô nhiễm” phải trả mức phí bù đắp cho lượng phát thải ra môi trường thông qua việc mua bán và trao đổi tín chỉ carbon.
(TTXVN) - Ngày 16/6, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Trung ương Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam, Hiệp hội Nhà sản xuất sản phẩm thân thiện môi trường, Trung tâm Bảo vệ môi trường và Ứng phó biến đổi khí hậu, Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên tại Việt Nam phối hợp tổ chức lễ phát động Chiến dịch “Race to Net Zero” (tiến tới phát thải ròng bằng 0) và Diễn đàn “Cơ hội đầu tư, thương mại và trách nhiệm của doanh nghiệp trong thị trường carbon”.
Ông Vũ Minh Lý, Phó Giám đốc Trung tâm Truyền thông Tài nguyên Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho biết, Việt Nam thiệt hại khoảng 10 tỷ USD vào năm 2020, tương đương 3,2% GDP do các tác động của biến đổi khí hậu. Tổng chi phí kinh tế do biến đổi khí hậu gây ra có thể lên tới 523 tỷ USD vào năm 2050. Đáng chú ý, Việt Nam đã tăng lượng phát thải khí nhà kính bình quân đầu người lên gấp 4 lần trong thế kỷ này và đang duy trì tốc độ tăng nhanh nhất trên thế giới. Thực trạng này thúc đẩy Việt Nam phải hành động mạnh mẽ, có trách nhiệm và không chậm trễ để bảo vệ môi trường. Phát thải ròng bằng 0 hay “Net Zero” là cam kết chính trị mạnh mẽ của Việt Nam tại Hội nghị Công ước khung của Liên hợp quốc lần thứ 26 (COP26). Tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã cam kết mục tiêu Phát thải ròng bằng 0 - Net Zero cho Việt Nam vào năm 2050.
Để giải quyết những thách thức trên, Chính phủ Việt Nam đã ban hành khung hành lang pháp lý nhằm thực hiện đồng bộ các giải pháp và đưa ra chiến lược, mục tiêu trong tương lai, cụ thể như: Ban hành Nghị định 06/2022/NĐ-CP về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozone; Quyết định số 01/QĐ-TTg về các danh mục, lĩnh vực, các cơ sở phát thải phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính; Quyết định số 896/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược Quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050; chuẩn bị xây dựng hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm định MRV khí thải nhà kính đa lĩnh vực; xây dựng khung chính sách phát triển thị trường carbon… Đây là cơ sở cơ bản nhất để các bộ, ban, ngành, tổ chức, doanh nghiệp và toàn xã hội chung tay thực hiện, hành động đạt mục tiêu Net Zero.
Tiến sỹ Nguyễn Linh Ngọc, Chủ tịch Trung ương Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, Chiến dịch “Race to Net Zero” là cuộc đua về giảm phát thải khí nhà kính sẽ được triển khai xuyên suốt đến năm 2050, bao gồm nhiều hoạt động truyền thông cộng đồng và hợp tác quốc tế chuyển giao năng lượng công bằng đòi hỏi sự tham gia của cơ quan quản lý, tổ chức, doanh nghiệp cũng như toàn xã hội...
Ngoài yêu cầu thực hiện đối với tổ chức, cơ sở phát thải lớn trên toàn quốc, Chiến dịch tập trung vào hoạt động hướng dẫn, hỗ trợ kỹ thuật kiểm kê, kiểm toán năng lượng, phát thải khí nhà kính cho tổ chức, doanh nghiệp có phát thải chưa thuộc đối tượng bắt buộc của Chính phủ và các đơn vị niêm yết đại chúng. Đồng thời, Chiến dịch hỗ trợ, tư vấn và thực hiện hoạt động phát triển thị trường carbon tại Việt Nam theo hướng hội nhập, chủ động, chất lượng, liên thông với các thị trường trên toàn thế giới.
Để huy động sức mạnh cộng đồng chung tay hưởng ứng, “Race to Net Zero” có sự đồng hành của nhiều Đại sứ Chiến dịch là người nổi tiếng, có sức ảnh hưởng trong cộng đồng. Các Đại sứ sẽ là cầu nối và truyền tải thông điệp, lan tỏa tới cộng đồng, doanh nghiệp, toàn xã hội thực hiện hành động cụ thể; thực hiện lối sống xanh và song hành cùng các hoạt động tại Chiến dịch.
Thời gian tới, Ban tổ chức Chiến dịch xây dựng và triển khai cuộc thi về sáng kiến ý tưởng, giải pháp giảm phát thải, mô hình xanh, kinh tế tuần hoàn; nghiên cứu, tìm kiếm, thúc đẩy doanh nghiệp khởi nghiệp triển khai giải pháp đột phá về công nghệ thu hồi, lưu giữ carbon, công nghệ xanh; trồng cây trung hòa carbon tại khu vực đất trống, hạn hán, xâm nhập mặn và tôn vinh tổ chức, cá nhân xuất sắc trong Chiến dịch tại Giải thưởng thường kỳ Net Zero Việt Nam.
Ông Phạm Việt Biên Cương, Giám đốc Trung tâm Bảo vệ môi trường và Ứng phó biến đổi khí hậu cho biết, thị trường carbon được xem là giải pháp và chìa khóa thực hiện mục tiêu Net Zero cho Việt Nam thời gian tới. Thị trường vận hành theo nguyên tắc “người gây ô nhiễm” phải trả mức phí bù đắp cho lượng phát thải ra môi trường thông qua việc mua bán và trao đổi tín chỉ carbon. Tín chỉ carbon được hiểu như là một loại giấy phép cho phép chủ sở hữu được quyền thải khí carbon dioxide hoặc khí thải nhà kính khác. Mỗi một tín chỉ carbon được tính bằng 1 tấn CO2 (cho phép phát thải 1 tấn carbon dioxide hoặc quy đổi tương đương từ các loại khí nhà kính khác như khí CH4, NO2). Đối tượng mua bán tín chỉ carbon là các nhà máy, công ty sản xuất có thải ra không khí một lượng khí CO2 nhất định; nếu vượt quá mức quy định, họ phải mua thêm tín chỉ carbon. Ngược lại doanh nghiệp phát sinh lượng phát thải thực tế thấp hơn mức giới hạn doanh nghiệp đó có thể bán phần tín chỉ carbon chưa sử dụng cho doanh nghiệp khác có phát thải vượt quá mức giới hạn.
Theo ông Phạm Việt Biên Cương, tham gia thị trường carbon là trách nhiệm cũng là cơ hội cho các tổ chức, doanh nghiệp. Thị trường tuân theo quy tắc “thuận mua - vừa bán”, Nhà nước thu được nguồn ngân sách khi áp dụng thu phí từ hoạt động trao đổi hạn ngạch, tín chỉ carbon hay thuế carbon trong tương lai. Những khoản phí này sẽ được tái tạo cho các dự án, công trình nghiên cứu về giảm phát thải, hấp thụ, lưu giữ carbon… Trong khi đó, bên bán carbon được hưởng lợi do những đơn vị thực hiện tốt giải pháp môi trường, bên mua cũng sẽ bù đắp được lượng phát thải quá hạn ngạch cho phép. Qua đó, các nỗ lực về giải pháp giảm phát thải, hấp thụ carbon, giải pháp xanh được áp dụng trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ.
Trong bối cảnh các khu vực phát triển trên thế giới như EU, Mỹ hay tới đây là Trung Quốc, Nhật… áp dụng hàng rào thuế carbon cho hàng hóa xuất nhập khẩu, Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong quá trình xây dựng, phát triển thị trường carbon. Đây là thách thức nhưng cũng là cơ hội để cơ quan quản lý, các tổ chức, doanh nghiệp chuyển mình, nghiên cứu, áp dụng ngay giải pháp xanh, giảm phát thải, thực hiện biện pháp để tạo ra và tích lũy tín chỉ carbon cho thời gian tới./.
