Nằm ở vùng gò đồi, núi, có khí hậu, thổ nhưỡng trong lành, nhiều vùng trồng chè của Thủ đô đang đẩy mạnh phát triển cây chè, đồng thời gắn với phát triển du lịch sinh thái, giúp tăng khả năng quảng bá cho sản phẩm chè Hà Nội.
Hà Nội có tiềm năng rất lớn để phát triển cây chè, hướng tới xuất khẩu. Do vậy, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội đã lên kế hoạch bảo tồn các vùng trồng chè truyền thống, có thế mạnh. Đồng thời, phối hợp với các địa phương khác xây dựng kế hoạch tái canh, đưa công nghệ hiện đại vào khâu chế biến các sản phẩm chè, đẩy mạnh xuất khẩu.
*Không thua kém chè Thái Nguyên, Hà Giang
Các khu vực trồng chè của Hà Nội nằm ở vùng gò đồi, núi, nên có khí hậu, thổ nhưỡng trong lành, phù hợp cho cây chè phát triển. Hiện nay, ở Hà Nội có hơn 2.000 ha trồng chè, với sản lượng hơn 20.000 tấn/năm, chiếm khoảng 16-18% tổng sản lượng của cả nước.
Hiện nay, Hà Nội có có 356ha/2.005ha chè ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất, chiếm khoảng 10,2% diện tích; trong đó, 30ha ứng dụng đồng bộ công nghệ cao; 186ha sử dụng giống mới giá trị và chất lượng cao; 90ha sử dụng phân bón sinh học, hữu cơ, thuốc thảo dược; 30ha ứng dụng công nghệ tưới tiết kiệm… Mặc dù diện tích, sản lượng chè của Hà Nội khá lớn, song kim ngạch xuất khẩu lại khiêm tốn.
Cụ thể, Hà Nội mới có vùng chè Bắc Sơn thuộc huyện Sóc Sơn, Long Phú thuộc huyện Quốc Oai xuất khẩu sang một số quốc gia và vùng lãnh thổ, như: Nga, Đài Loan (Trung Quốc), Trung Đông…, nhưng sản lượng rất nhỏ.
Xã Ba Trại, huyện Ba Vì được mệnh danh là "thủ phủ vùng chè Hà Nội", chè nơi đây nổi tiếng thơm ngon, đậm vị không thua kém các vùng chè Hà Giang, Thái Nguyên. Cây chè còn được coi là cây trồng "làm giàu" của bà con xã Ba Trại, người dân rất mong muốn phát triển cây chè để đưa sản phẩm mang thương hiệu "chè búp khô Ba Trại" xuất khẩu ra thế giới.
Ông Nguyễn Tạ Tấn, Phó Chủ tịch xã Ba Trại cho biết, nơi đây có diện tích trồng chè lớn nhất thành phố, với diện tích hơn 470ha. Có 9/10 thôn của xã Ba Trại đã được thành phố công nhận là làng nghề chế biến chè búp khô truyền thống. Năng suất bình quân đạt 8,5 tấn/ha, nhiều hộ chăm sóc tốt, sản lượng có thể đạt tới 10-12 tấn/ha và tổng sản lượng của toàn xã đạt hơn 5.000 tấn/năm.
Trên thị trường, “Chè búp khô Ba Trại” đang được bán với mức giá từ 300.000 đồng đến 500.000 đồng/kg, cho thu nhập khoảng 300 triệu đồng/ha/năm. Sản phẩm được phân phối đến khắp các tỉnh, thành phố trên cả nước. Chè Ba Trại được trồng theo tiêu chuẩn VietGAP, bảo đảm vệ sinh, an toàn thực phẩm và môi trường. Năm 2021, sản phẩm “Chè sạch Ba Trại” được công nhận đạt chuẩn OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm) 3 sao”, ông Nguyễn Tạ Tấn thông tin.
Anh Nguyễn Văn Dũng, một người trồng chè ở xã Ba Trại cho biết, gia đình anh có truyền thống làm nghề trồng chè và sao chè đã mấy chục năm. Những năm đầu, phương thức sản xuất, chế biến chè còn thô sơ lạc hậu. Đến nay, chè được trồng theo mô hình tiêu chuẩn của VietGap, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong chăm sóc, sản suất chè theo hướng an toàn, dùng chế phẩm sinh học thay cho thuốc trừ sâu, đảm bảo an toàn thực phẩm và môi trường, đồng thời vẫn đảm bảo năng suất, chất lượng.
“Nếu được ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất, nhất là khâu sơ chế, chế biến, thì chè Ba Trại hoàn toàn có thể xuất khẩu. Bởi, có những giống chè của Ba Trại còn được đánh giá ngon như chè đặc sản của Hà Giang, Thái Nguyên”, ông Đinh Công Phu, Chủ tịch Hội Nông dân xã Ba Trại nhận định.
Ông Nguyễn Văn Hoàng, người dân thôn 3, xóm Đô, xã Ba Trại, chia sẻ, đến với làng nghề, du khách sẽ được thăm quan và trải nghiệm trực tiếp những quy trình từ hái chè, sao chè, sấy chè… Qua đó, giúp du khách có những trải nghiệm thú vị, quảng bá văn hóa làng nghề chè xã Ba Trại. Không chỉ tiếp đón những du khách trong nước, rất nhiều du khách quốc tế từ Đức, Anh, Nhật, Hàn Quốc… cũng đã đến đây.
*Tái canh, đẩy mạnh xuất khẩu
Theo đánh giá của các chuyên gia, cây chè của Hà Nội được trồng chủ yếu tại các vùng đồi, núi. Đây là vùng có điều kiện về khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp cho cây chè phát triển. Nhiều vùng trồng chè của Thủ đô còn gắn với phát triển du lịch sinh thái, giúp tăng khả năng quảng bá cho sản phẩm chè Hà Nội. Thế nhưng, kim ngạch xuất khẩu còn khiêm tốn là điều đòi hỏi ngành nông nghiệp Thủ đô phải có kế hoạch tái canh, đẩy mạnh xuất khẩu.
Ông Hoàng Vĩnh Long, Tổng Thư ký Hiệp hội Chè Việt Nam cho rằng, Hà Nội nên duy trì, phát triển cây chè ở vùng đồi núi, vì ở đó khí hậu ít bị ô nhiễm. Cây chè thường cho thu hoạch khoảng 20-30 năm, trong khi hầu hết vườn chè của Hà Nội đã vượt qua 30 năm, nên cần phải cải tạo, đưa các giống chè mới vào sản xuất.
Đồng quan điểm này, ông Nguyễn Mạnh Phương, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội cho biết, Hà Nội có kế hoạch bảo tồn các vùng trồng chè truyền thống, có thế mạnh. Thời gian tới, ngành Nông nghiệp phối hợp với các địa phương trồng chè rà soát, xây dựng kế hoạch tái canh cây chè và xây dựng một hoặc hai vùng chè nguyên liệu đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Hà Nội cũng sẽ kết nối với các doanh nghiệp để đưa công nghệ hiện đại vào khâu chế biến sản phẩm, đẩy mạnh xuất khẩu.
Làm sao để nông dân trồng chè tiếp cận được những phương thức canh tác hiện đại, đạt chuẩn về chất lượng là điều ngành nông nghiệp Hà Nội cần thực hiện song hành với việc tái canh cây chè. Đặc biệt, thương hiệu, mã vùng trồng, chất lượng cũng là những vấn đề cần được bàn kỹ khi thực hiện tái canh, ông Nguyễn Mạnh Phương nhấn mạnh./.
