Liên kết phát triển và đa dạng hóa sản phẩm du lịch là xu thế tất yếu, đồng thời là chìa khóa để Hà Nội nâng cao giá trị kinh tế và bản sắc văn hóa.
Vốn là ngành kinh tế tổng hợp, có tác động tới nhiều ngành dịch vụ khác nhưng tính liên kết của ngành du lịch thời gian qua vẫn là câu chuyện đáng bàn. Liên kết giữa ngành du lịch với các ngành dịch vụ, liên kết hợp tác công – tư, liên kết giữa doanh nghiệp du lịch với nhau, giữa nhà quản lý - doanh nghiệp - cộng đồng cư dân... dù đã đặt ra từ lâu nhưng vẫn chưa được chú trọng. Trước thực thế đó, ngành Du lịch Thủ đô đang từng bước giải quyết bài toán này nhằm đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng du lịch, tạo sức hấp dẫn cho điểm đến.
* Đa dạng hóa sản phẩm du lịch từ quan hệ liên kết
Sản phẩm du lịch “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội: Tinh hoa làng nghề Việt” mới được ngành Du lịch Hà Nội phối hợp với các địa phương liên quan cho ra mắt, đã đưa du khách khám phá những làng nghề trăm tuổi - nơi tinh hoa lao động và nghệ thuật dân gian được gìn giữ qua nhiều thế hệ. Đó là làng Hạ Thái vang danh với nghề làm sơn mài tinh xảo; làng Cựu quyến rũ bởi kiến trúc Á - Âu và nghề may comple; làng Ngâu nổi tiếng với rượu hoa cúc chi tiến vua; làng Phúc Am gắn liền với tín ngưỡng dân gian và nghề vàng mã truyền thống. Mỗi điểm đến là một mảnh ghép di sản, cùng tạo nên bức tranh “Tinh hoa làng nghề Việt” - nơi bàn tay khéo léo và tâm hồn sáng tạo của người thợ Hà Nội được tỏa sáng. “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội: Tinh hoa làng nghề Việt” ra đời là kết quả của quá trình chuẩn bị lâu dài, với sự phối hợp của chính quyền xã: Đại Thanh, Hồng Vân, Ngọc Hồi, Chuyên Mỹ. Sản phẩm được kỳ vọng tạo ra sức bật mới cho du lịch Thủ đô, đồng thời, cũng là hình mẫu cho giai đoạn phát triển mới của ngành du lịch.
Du lịch Hà Nội đang từng bước đạt mức tăng trưởng cao, cả về lượng khách cũng như doanh thu từ du lịch. Tuy vậy, đây cũng là ngành luôn phải đổi mới, để tạo ra những sản phẩm du lịch mới lạ, hấp dẫn; chất lượng dịch vụ hoàn hảo nhằm níu chân du khách, bên cạnh các sản phẩm truyền thống. Trong đó, mối liên kết của ngành du lịch là một trong những điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa mục tiêu này. Bản thân sản phẩm du lịch “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội: Tinh hoa làng nghề Việt” cũng được hình thành từ sự liên kết du lịch giữa ngành Du lịch Thủ đô với các xã ngoại thành Hà Nội.
Nhìn lại các sản phẩm du lịch đêm ra đời trong thời gian gần đây tạo được dấu ấn tốt cũng đa phần là các sản phẩm hợp tác giữa điểm đến và doanh nghiệp, có sự định hướng của chính quyền và cơ quan quản lý du lịch. Ví như, Tour đêm “Giải mã Hoàng thành Thăng Long” do Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long – Hà Nội phối hợp cùng Công ty lữ hành Hanoitourist xây dựng; sản phẩm du lịch đêm “Tinh hoa đạo học” do Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu – Quốc Tử Giám phối hợp cùng một công ty công nghệ tổ chức hay sản phẩm du lịch đêm "Chữ Tâm, chữ Tài" tại Bảo tàng Văn học là một tour du lịch văn hóa do Bảo tàng Văn học Việt Nam phối hợp với Công ty Du lịch Bền vững (S.T.I.D) tổ chức...
Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Trần Trung Hiếu cho biết: “Hà Nội hình thành hệ thống sản phẩm du lịch ngày càng phong phú: Du lịch văn hóa, du lịch làng nghề, du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp, du lịch sinh thái nông thôn... tại nhiều địa phương như: Phúc Thọ, Đại Thanh, Ngọc Hồi, Hồng Vân, Chuyên Mỹ, Ô Diên, Ba Vì, Phù Đổng… Đây là nền tảng quan trọng để Hà Nội bước vào giai đoạn phát triển mới, hướng tới mô hình hợp tác “chính quyền - doanh nghiệp - cộng đồng”, hình thành chuỗi sản phẩm du lịch tổng thể, gắn kết giữa khu vực nội đô với vùng ven và ngoại thành. Liên kết phát triển và đa dạng hóa sản phẩm du lịch là xu thế tất yếu, đồng thời là chìa khóa để Hà Nội nâng cao giá trị kinh tế và bản sắc văn hóa”.
*Tạo mối liên kết đa chiều bền vững, hiệu quả
Mặc dù nhận thức chung là liên kết sẽ tạo ra lực đẩy mới và các sản phẩm liên kết ngày càng đa dạng hơn, nhưng hoạt động liên kết vẫn còn không ít rào cản. Chẳng hạn, hiện nay, số hóa du lịch là một lộ trình tất yếu, nhưng số hóa trong liên kết vẫn là điểm hạn chế.
Tiến sỹ Nguyễn Thu Hạnh, Chủ tịch Liên hiệp Khoa học Phát triển du lịch bền vững cho rằng, nút thắt lớn nhất hiện nay là vấn đề liên kết, thực tế các mối liên kết trong phát triển sản phẩm du lịch rất lỏng lẻo, do các nguyên nhân như phân chia lợi ích giữa người dân với người dân, lợi ích giữa người dân với doanh nghiệp chưa đồng đều. Chính quyền địa phương cũng chưa thực sự là "nhạc trưởng" để dung hoà lợi ích, kết nối các đối tượng với nhau. Do đó, Sở Du lịch Hà Nội cần trở thành cầu nối xây dựng mối liên kết để phát triển sản phẩm du lịch.
Chủ tịch Liên chi hội Du lịch Xanh Việt Nam Phùng Quang Thắng cho rằng: “Chuyển đổi số không đơn thuần là ứng dụng công nghệ, mà là cuộc cách mạng tư duy trong phát triển du lịch, từ khâu thiết kế sản phẩm, xúc tiến quảng bá đến liên kết vùng. Các địa phương cần sớm xây dựng nền tảng dữ liệu du lịch thống nhất, liên thông với hệ thống quốc gia, đồng thời đầu tư đào tạo nhân lực số cho cán bộ, doanh nghiệp và cộng đồng”. Nói cách khác đó là liên kết trong môi trường số để giúp nhận diện xu hướng thị trường, tối ưu hóa trải nghiệm và kể lại câu chuyện văn hóa, di sản của mỗi địa phương một cách sinh động.
Trong khi đó, Tiến sĩ Nguyễn Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Kinh tế Du lịch cho rằng, Hà Nội đang đứng trước cơ hội để cơ cấu lại và nâng cấp hệ sinh thái sản phẩm theo hướng đa dạng, khác biệt, xanh và thông minh. Việc liên kết chỉ có thể phát huy hiệu quả khi có cơ chế linh hoạt, dữ liệu mở và mô hình hợp tác công - tư hiệu quả. Vấn đề liên kết còn gặp một trở ngại khác là phân chia lợi ích.
Hà Nội đang đẩy mạnh liên kết giữa các địa phương, giữa nhà quản lý - doanh nghiệp - cộng đồng cư dân sở hữu tài nguyên du lịch. Nhưng không phải địa bàn nào cũng có sự liên kết bền vững, hiệu quả. Thậm chí, một số sản phẩm liên kết hoạt động cầm chừng. Do đó, cần từng bước tháo gỡ các vướng mắc để việc liên kết đi vào thực chất, phân phối lợi ích các bên hài hòa, hướng đến phát triển bền vững. Và Hà Nội cũng cần phải xây dựng cơ chế phân chia lợi ích rõ ràng và hợp lý để có thể liên kết chặt chẽ nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp với người dân trong quá trình triển khai chuỗi sản phẩm du lịch./.
