Nhiều ý kiến của các chuyên gia, nhà nghiên cứu cho rằng việc “hồi sinh” Phố Hiến không chỉ dừng ở phục dựng kiến trúc mà phải hướng tới thiết lập một hệ sinh thái du lịch sáng tạo, trong đó di sản là trung tâm...
Phố Hiến là một đô thị cổ Việt Nam, một giang cảng nằm về tả ngạn sông Hồng, nổi tiếng với truyền tụng dân gian “Thứ nhất Kinh Kỳ, thứ nhì Phố Hiến”. Cho đến nay, trong bối cảnh lịch sử đô thị Việt Nam thời kỳ Tiền Thuộc địa, chúng ta vẫn có thể coi đó là một thương cảng phồn hoa, đô hội, một điểm trung chuyển thương mại quốc tế của ngoại thương Đàng ngoài thế kỷ XVII-XVIII. Hiện tỉnh Hưng Yên đang nỗ lực để phục dựng, tái hiện, hồi sinh di sản Phố Hiến gắn với du lịch sáng tạo.
Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên Phạm Quang Ngọc cho biết, Phố Hiến là một trong những không gian di sản tiêu biểu của vùng đồng bằng sông Hồng và cả nước, gắn liền với tiến trình hình thành, phát triển và hội nhập của dân tộc Việt Nam trong các thế kỷ XVI – XVII với câu ca: Thứ nhất kinh kỳ, thứ nhì Phố Hiến. Trải qua biến động của lịch sử và sự thay đổi của điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, vai trò trung tâm thương cảng của Phố Hiến không còn như trước. Đến nay, Phố Hiến vẫn lưu giữ một hệ thống di sản phong phú, bao gồm cả di sản vật thể và phi vật thể, phản ánh sinh động một giai đoạn phát triển rực rỡ của lịch sử dân tộc, chứa đựng giá trị đặc sắc về lịch sử, văn hóa, kiến trúc, tín ngưỡng và ký ức đô thị. Những năm qua, công tác bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di sản Phố Hiến đã được tỉnh quan tâm chỉ đạo và đạt được kết quả bước đầu. Tuy vậy, các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di sản Phố Hiến vẫn bộc lộ những hạn chế nhất định như việc phục dựng, tôn tạo còn mang tính riêng lẻ, thiếu tính tổng thể; chưa tái hiện được một cách sinh động không gian văn hóa Phố Hiến xưa; việc gắn kết di sản với phát triển du lịch, dịch vụ và các ngành kinh tế sáng tạo còn chưa tương xứng với tiềm năng. Việc phục dựng, tái hiện, hồi sinh di sản Phố Hiến không chỉ là yêu cầu bảo tồn văn hóa mà còn là nhiệm vụ phát triển mang tính chiến lược.
Nhiều ý kiến của các chuyên gia, nhà nghiên cứu cho rằng việc “hồi sinh” Phố Hiến không chỉ dừng ở phục dựng kiến trúc mà phải hướng tới thiết lập một hệ sinh thái du lịch sáng tạo, trong đó di sản là trung tâm; kết nối với hệ thống di sản văn hóa của Hưng Yên và vùng đồng bằng sông Hồng; đặt trong quy hoạch tổng thể giai đoạn hiện nay và tầm nhìn dài hạn.
Theo ông Nguyễn Khắc Hào, Nguyên Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Hưng Yên, về vị trí địa lý, vùng Phố Hiến, Hưng Yên là trung tâm của đồng bằng sông Hồng, nay không gian đã mở tạo nhiều điều kiện thuận lợi để thực hiện các dự án về Phố Hiến. Tỉnh Hưng Yên mới có không gian rộng lớn cả đường sông và đường bộ, thuận phong lợi thủy.
Về đường sông, con sông Hồng trải dài từ điểm đầu tây bắc tỉnh, xã Phụng Công, qua trung tâm Phố Hiến, xuống điểm cuối cực đông nam Ba Lạt, Cồn Vành 158 km, bồi đắp phù sa tạo nên cả vùng tả ngạn và văn hóa triền sông, hứa hẹn tương lai phát triển du lịch đường sông như nhiều nước trên thế giới. (Cồn Vành có thể ví như bức Bình phong tạo thế phong thủy của Hưng Yên mới).
Về đường bộ, cùng với không gian mở của các tỉnh sau sáp nhập, tạo ra liên kết vùng theo các tuyến trục: Hải Phòng Quảng Ninh - Phố Hiến - Ninh Bình - Hà Nội. Trong đó, trục quan trọng trực tiếp là: Hưng Yên - Ninh Bình tạo mối liên kết vùng phát triển.Tuyến Ba Lạt Cồn Vành - Phố Hiến - Chử Đồng Tử Tiên Dung - Chùa Nôm - Hà Nội
Tuyến Ba Lạt Cồn Vành - Phố Hiến - Tam Chúc, Bái Đính, Tràng An là quan trọng nhất để phát triển du lịch. Trong đó, Tam Chúc, ngôi chùa lớn nhất thế giới, Tam Cốc cảnh đẹp sơn thủy hữu tỉnh, Bái Đính trung tâm Phật giáo, Tràng An di sản thế giới. Đây là mối liên kết cho ta nhìn thấy tính khả thi nếu ta tạo được liên kết với Phố Hiến.
Cùng quan điểm về việc phục dựng Phố Hiến gắn với du lịch, Tiến sỹ, kiến trúc sư Nguyễn Văn Tuyên, Khoa Kiến trúc và Quy hoạch, Đại học Xây dựng Hà Nội cho rằng, với khoa học và công nghệ hiện nay, việc phục dựng, tái hiện, hồi sinh di sản Phố Hiến gắn với kiến tạo hệ sinh thái du lịch sáng tạo là việc có thể thực hiện. Đặc biệt với điều kiện khoa học và công nghệ hiện nay, cho phép tái hiện lại Phố Hiến qua âm thanh ánh sáng, mô hình 3D. Có thể tái hiện lại một cổng cảng hoặc một đoạn phố xưa để du khách hình dung, trong khi sử dụng công nghệ thực tế ảo tăng cường (AR) để tái hiện toàn cảnh quy mô lớn của thương cảng xưa. Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Hữu Nghĩa nêu quan điểm của tỉnh khi phục dựng, tái hiện, hồi sinh di sản Phố Hiến, không thể tách rời vai trò người dân trong quá trình thực hiện dự án. Tỉnh thống nhất quan điểm triển khai dự án không nhằm lợi nhuận kinh tế trước mắt mà hướng tới mục tiêu lâu dài, bền vững, kết nối giá trị văn hóa của quá khứ – hiện tại – tương lai; tạo trục liên kết vùng di sản Hưng Yên – Ninh Bình – Hà Nội với các sản phẩm du lịch trải nghiệm, tạo động lực để Hưng Yên phát triển công nghiệp văn hóa./.
