Triển lãm quy tụ 150 tác phẩm tranh, tượng, phù điêu tiêu biểu, tái hiện hành trình một thế kỷ đào tạo, sáng tạo nghệ thuật của ngôi trường mỹ thuật hàn lâm đầu tiên tại Đông Dương.
Sáng 14/11 tại Hà Nội, Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam phối hợp với Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam khai mạc Triển lãm “100 năm Mỹ thuật hiện đại – Sưu tập Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam và Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam”. Đây là hoạt động đặc biệt trong chuỗi sự kiện kỷ niệm 100 năm hình thành và phát triển của Trường Mỹ thuật Đông Dương – tiền thân của Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam.
Triển lãm quy tụ 150 tác phẩm tranh, tượng, phù điêu tiêu biểu, tái hiện hành trình một thế kỷ đào tạo, sáng tạo nghệ thuật của ngôi trường mỹ thuật hàn lâm đầu tiên tại Đông Dương. Từ khi khóa học đầu tiên khai giảng năm 1925, các thế hệ giảng viên, sinh viên của trường đã để lại nhiều dấu ấn sâu đậm thông qua sáng tác, nghiên cứu những giá trị nghệ thuật gắn bó chặt chẽ với các giai đoạn lịch sử của đất nước.
Không gian trưng bày được bố cục theo 6 phần: Những người thầy Pháp - nguồn cảm hứng cho sinh viên và mỹ thuật hiện đại Việt Nam; Những sinh viên khát khao về một diện mạo mới của mỹ thuật dân tộc (1925-1945); Sự chuyển đổi từ mỹ thuật Đông Dương sang mỹ thuật cách mạng phục vụ kháng chiến (1945-1957); Chuyển hóa di sản mỹ thuật Đông Dương vào mỹ thuật hiện thực xã hội chủ nghĩa (1957-1981); Đổi mới cùng hành trình hội nhập (1981-2008); Hội nhập và mở rộng nghệ thuật (2008- nay).
Dựa trên mối liên hệ mật thiết giữa nhà trường và tiến trình hình thành mỹ thuật hiện đại Việt Nam, Triển lãm giới thiệu tới công chúng góc nhìn xuyên suốt từ hoạt động đào tạo đến sáng tác. Các tác phẩm trưng bày được tuyển chọn từ sưu tập của Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, cùng sự đóng góp của A&V Foundation và gia đình họa sĩ Ngô Mạnh Lân. Phần lớn các tranh, tượng trưng bày trong triển lãm là những tác phẩm rất hiếm khi hoặc chưa từng được công bố.
Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông cho biết, cách đây tròn một thế kỷ, Trường Mỹ thuật Đông Dương đã khai giảng khóa học đầu tiên, mở ra giai đoạn đổi mới mạnh mẽ cho mỹ thuật Việt Nam thông qua việc tiếp thu tinh hoa nghệ thuật tạo hình phương Tây. Triển lãm là minh chứng sinh động cho hành trình một thế kỷ hình thành và phát triển của nhà trường. Mỗi tác phẩm trưng bày kết tinh tài năng, tâm huyết, khát vọng sáng tạo của nhiều thế hệ nghệ sĩ, phản ánh đặc trưng mỹ thuật qua từng giai đoạn lịch sử. Đây không chỉ là niềm tự hào của Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, còn là tài sản văn hóa quý báu của dân tộc, thể hiện sự tự tin, bản lĩnh và tinh thần hội nhập của nghệ thuật Việt Nam trong dòng chảy toàn cầu.
Thứ trưởng Tạ Quang Đông nhấn mạnh, triển lãm là dịp tri ân và tôn vinh các thế hệ hiệu trưởng, giảng viên, họa sĩ, nhà điêu khắc đã gắn bó, cống hiến cho sự nghiệp mỹ thuật nước nhà. Từ những người đặt nền móng như Victor Tardieu, Évariste Jonchère, Tô Ngọc Vân, Trần Văn Cẩn đến các danh họa, nhà điêu khắc Nguyễn Phan Chánh, Nguyễn Gia Trí, Nguyễn Sáng, Nguyễn Tư Nghiêm, Diệp Minh Châu, … và nhiều thế hệ nghệ sĩ kế tiếp. Tất cả đã góp phần tạo dựng diện mạo riêng của mỹ thuật Việt Nam vừa thấm đẫm tinh thần dân tộc, vừa mang hơi thở thời đại.
Tiến sỹ Nguyễn Anh Minh, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam cho biết, từ khát vọng gìn giữ cái đẹp đến khát vọng kiến tạo cái đẹp mới, dịp kỷ niệm 100 năm Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam là thời điểm đặc biệt để nhìn lại hành trình mỹ thuật hiện đại Việt Nam. Ông nhắc lại vai trò đặc biệt của họa sĩ Nguyễn Đỗ Cung, sinh viên khóa V Trường Mỹ thuật Đông Dương, người giữ chức Giám đốc đầu tiên, có công đặt nền móng, định hướng phát triển cho Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam hiện nay. Bảo tàng hiện lưu giữ, tôn vinh nhiều bộ sưu tập giá trị của các thế hệ nghệ sĩ trong cả nước. Đáng chú ý, 60% tác phẩm trong Bộ sưu tập hiện đại là sáng tác của các họa sĩ, nhà điêu khắc, giảng viên và sinh viên của Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Mối quan hệ giữa bảo tàng và nhà trường vẫn tiếp tục bền chặt như một lẽ tự nhiên giữa đào tạo - sáng tạo - bảo tồn - phát huy, góp phần nuôi dưỡng, lan tỏa những giá trị tốt đẹp của mỹ thuật Việt Nam tới công chúng trong nước và quốc tế.
Lịch sử đào tạo của Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam được chia thành 2 giai đoạn lớn: 1925 - 1945 và từ 1945 trở về sau. Mỗi giai đoạn đều có nét riêng, gắn liền với bối cảnh lịch sử xã hội, tư tưởng chủ đạo của thời đại.
Giai đoạn đầu là quá trình dung hòa tinh thần thẩm mỹ Á Đông với khoa học tạo hình châu Âu, tạo nên phong cách Đông Dương nổi tiếng. Từ sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, với tinh thần “Dân tộc – Khoa học – Đại chúng”, nhà trường tiếp tục mở rộng phương pháp đào tạo gắn với thực tiễn kháng chiến, sáng tác trong cuộc sống, hướng tới phục vụ nhân dân và đất nước.
Sau một thời gian phải tạm dừng hoạt động (từ 1946 đến 1950) do hoàn cảnh kháng chiến, năm 1955, Trường quay trở lại địa chỉ 42 Yết Kiêu (Hà Nội), mở ra thời kỳ mới gắn với tên tuổi của người hiệu trưởng tận tụy cũng là danh họa hàng đầu mỹ thuật Việt Nam Tô Ngọc Vân. Từ đó nhà trường không ngừng đổi mới, thích ứng yêu cầu phát triển mỹ thuật hiện đại, mở rộng hội nhập quốc tế. Những bài học sáng tác xuất sắc của sinh viên từ nhiều thế hệ được lưu giữ như những tư liệu quan trọng phản ánh tư duy nghệ thuật của từng thời kỳ.
Trong khuôn khổ sự kiện, Ban tổ chức trao Giải thưởng Victor Tardieu - giải thưởng mang tên Hiệu trưởng đầu tiên của Trường Mỹ thuật Đông Dương - cho các bài sáng tác tốt nghiệp xuất sắc nhất năm 2025 của sinh viên Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam.
Triển lãm mở cửa đến ngày 22/11 tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (66 Nguyễn Thái Học, Hà Nội)./.
