Chí sĩ Lê Trung Đình nổi tiếng thông minh, có tài văn chương, có chí khí cương trực, yêu nước, thương dân, ghét áp bức, bất công.
Ngày 23/7, tại Di tích lịch sử mộ Lê Trung Đình (phường Trương Quang Trọng, Quảng Ngãi), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi tổ chức Lễ tưởng niệm 140 năm ngày mất của chí sĩ yêu nước Lê Trung Đình (23/7/1885-23/7/2025). Tham dự buổi lễ có đại diện lãnh đạo Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh, các Hội đoàn thể và đông đảo nhân dân địa phương.
Đọc diễn văn tại Lễ tưởng niệm, Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ngãi Phạm Thị Trung cho biết, chí sĩ yêu nước Lê Trung Đình sinh năm 1857 tại làng Phú Nhuận, phủ Bình Sơn (nay là phường Trương Quang Trọng, tỉnh Quảng Ngãi). Ông là con thứ sáu của cụ Lê Trung Lượng, một vị quan nổi tiếng thanh liêm dưới triều vua Tự Đức.
Chí sĩ Lê Trung Đình nổi tiếng thông minh, có tài văn chương, có chí khí cương trực, yêu nước, thương dân, ghét áp bức, bất công. Thi đỗ Cử nhân khoa Giáp Thân (năm 1884) nhưng không ra làm quan, ông đã cùng các cử nhân khác như Nguyễn Tự Tân, Nguyễn Tấn Kỳ, Nguyễn Bá Loan tổ chức vận động thanh niên giỏi võ nghệ, lập căn cứ ở núi Tuyền Tung để khởi nghĩa chống thực dân Pháp. Ông được suy tôn làm Chánh quản hương binh.
Năm 1885, khi Kinh đô Huế thất thủ, vua Hàm Nghi ban bố hịch Cần Vương trên khắp cả nước nhằm kêu gọi dân chúng cầm vũ khí giúp Vua chống lại thực dân Pháp, cứu nước. Hưởng ứng lời kêu gọi, chí sĩ Lê Trung Đình đã đứng lên tập hợp lực lượng phát động khởi nghĩa. Đây là lực lượng ứng nghĩa Cần Vương đầu tiên của các tỉnh phía Nam kinh thành Huế. Nghĩa quân biến Quảng Ngãi thành một trong những trung tâm phong trào yêu nước ở miền Trung lúc bấy giờ.
Ngày 13/7/1885, ông chỉ huy hơn 3.000 hương binh chia làm ba đạo quân tập kết về bãi sông Trà Khúc, làm lễ tế cờ rồi vượt sông tấn công thành Quảng Ngãi. Với chiến thuật táo bạo, thần tốc, nghĩa quân nhanh chóng làm chủ thành trong đêm 13/7/1885. Tuy nhiên, sau 5 ngày giữ thành, nghĩa quân bị lực lượng của Nguyễn Thân, Tiểu phủ sứ Sơn phòng Nghĩa Định (thành viên Nghĩa hội phản bội) đánh úp. Trong cuộc chiến đấu không cân sức với kẻ thù, nhiều thủ lĩnh của nghĩa quân đã hy sinh; thủ lĩnh Lê Trung Đình bị giặc bắt sống.
Một mực giữ vững khí tiết, không chịu khuất phục, ông bị thực dân Pháp xử tử ngày 23/7/1885 tại phía Bắc thành Quảng Ngãi, khi mới 28 tuổi.
Lễ tưởng niệm 140 năm ngày mất chí sĩ Lê Trung Đình hi sinh vì nước (1885-2025) là sự kiện có ý nghĩa sâu sắc nhằm ôn lại truyền thống yêu nước bất khuất; thể hiện đạo lý "Uống nước nhớ nguồn" cao đẹp của dân tộc Việt Nam; giáo dục truyền thống đấu tranh cách mạng cho thế hệ trẻ hôm nay.
Tại Lễ tưởng niệm, các đại biểu đã dâng vòng hoa, thắp hương tưởng niệm Ngày mất chí sĩ yêu nước Lê Trung Đình./.
