Trong bức tranh phát triển của nền kinh tế hiện đại, phụ nữ vẫn hiện diện ở nhiều tầng lớp và lĩnh vực khác nhau, từ công sở đến chợ truyền thống, từ doanh nghiệp đến những con phố nhỏ.
Trong bối cảnh chuyển đổi số và sự phát triển mạnh mẽ của các mô hình kinh tế dựa trên nền tảng số, phụ nữ Việt Nam vừa là động lực tăng trưởng, vừa là nhóm chịu nhiều tác động sâu sắc nhất. Không chỉ góp phần duy trì sinh kế và ổn định gia đình, họ còn đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội và gìn giữ những giá trị văn hóa cộng đồng. Tuy nhiên, để phát huy đầy đủ tiềm năng ấy, phụ nữ cần được trao quyền nhiều hơn, được bảo vệ tốt hơn và có cơ hội bình đẳng hơn trong tiếp cận nguồn lực phát triển.
*Phụ nữ mưu sinh tự do ít được bảo vệ
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Thị Hoa, Phó Viện trưởng Viện Xã hội học và Tâm lý học (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam), cho rằng, t Đáng chú ý nhất là nhóm phụ nữ mưu sinh tự do, đây là lực lượng lao động đóng góp thiết thực cho nền kinh tế đô thị, song lại là nhóm ít được bảo đảm về quyền lợi và an sinh. Họ thường làm việc không hợp đồng, không được bảo hiểm, thu nhập bấp bênh và khó tiếp cận chính sách an sinh. Dù đóng góp nhiều cho xã hội, quyền lợi của họ vẫn chưa được đảm bảo tương xứng.
Theo nghiên cứu của Phó Giáo sư Đặng Thị Hoa, hiện nay phụ nữ lao động tự do đang gánh vác vai trò lớn trong duy trì sinh kế gia đình. Họ làm những công việc giản đơn như buôn bán nhỏ, giúp việc, bán hàng rong, làm thuê theo giờ… và phải đối mặt với nhiều rủi ro. Khi thị trường biến động hoặc khủng hoảng xảy ra, họ là nhóm dễ bị tổn thương nhất.
Mặc dù phải đối mặt với nhiều thách thức, phụ nữ mưu sinh tự do vẫn thể hiện ý chí bền bỉ và khả năng thích ứng cao. Họ chủ động tìm kiếm cơ hội, học hỏi kỹ năng mới và ứng dụng công nghệ để cải thiện sinh kế. Ngày càng nhiều phụ nữ biết sử dụng điện thoại thông minh để bán hàng trực tuyến, tìm việc qua ứng dụng hay lập nhóm cộng đồng để hỗ trợ nhau. Những thay đổi nhỏ ấy thể hiện khát vọng vươn lên của họ và tiềm năng lớn nếu được hỗ trợ đúng hướng. Những chuyển biến này phản ánh tiềm năng lớn của phụ nữ nếu được tạo điều kiện phát triển phù hợp.
Phó Giáo sư Đặng Thị Hoa cho rằng, trong bối cảnh kinh tế số, “trao quyền” cho phụ nữ không chỉ là tạo việc làm mà còn là tạo cơ hội tiếp cận tri thức, kỹ năng và an sinh. Chính sách hướng tới phụ nữ cần thực chất hơn, được thiết kế phù hợp với điều kiện thu nhập và nhu cầu của từng nhóm. Lao động tự do cần được tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, có chính sách vay vốn ưu đãi, được đào tạo nghề và kỹ năng số. Khi phụ nữ có quyền quyết định kinh tế, họ không chỉ cải thiện cuộc sống của mình mà còn góp phần xây dựng gia đình bền vững và xã hội ổn định.
*Chính sách để phụ nữ được phát triển và hội nhập
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Thị Hoa, việc nâng cao quyền năng kinh tế cho phụ nữ cần được thực hiện đồng bộ ở nhiều cấp độ, từ hoàn thiện thể chế, chính sách đến triển khai cụ thể ở địa phương. Chính quyền cơ sở có thể đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ phụ nữ học nghề, tiếp cận vốn, phát triển mô hình kinh doanh nhỏ và liên kết sản xuất. Do đó, cần mở rộng các chương trình vay vốn ưu đãi, khuyến khích thành lập tổ hợp tác, nhóm phụ nữ khởi nghiệp, giúp họ chủ động sản xuất, tiết kiệm và quản lý tài chính.
Khi có cơ hội tự tạo việc làm, phụ nữ sẽ tự tin và được nhìn nhận như đối tác bình đẳng trong phát triển kinh tế; gắn bình đẳng giới với chuyển đổi số, hỗ trợ phụ nữ tiếp cận công nghệ, nâng cao kỹ năng sử dụng nền tảng trực tuyến không chỉ giúp họ thích ứng với thay đổi của thị trường, mà còn mở ra hướng đi mới trong thương mại điện tử và kinh tế sáng tạo. Khi được trang bị kỹ năng số, phụ nữ có thể chủ động phát triển nghề nghiệp và kết nối thị trường mà không bị giới hạn bởi không gian hay thời gian.
Bên cạnh đó, cần tăng cường chính sách an sinh xã hội dành cho phụ nữ, đặc biệt là nhóm lao động tự do. Việc tham gia bảo hiểm y tế, bảo hiểm hưu trí, chế độ thai sản linh hoạt sẽ giúp phụ nữ yên tâm hơn khi lao động, đồng thời giảm thiểu rủi ro trong cuộc sống. Sự quan tâm đó không chỉ thể hiện trách nhiệm xã hội mà còn là nền tảng để đạt được bình đẳng giới thực chất.
Đồng quan điểm với Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Thị Hoa, Tiến sĩ Hoàng Vũ Linh Chi, giảng viên Trường Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng. việc trao quyền kinh tế cho phụ nữ chính là chìa khóa để phát huy toàn bộ tiềm năng của lực lượng lao động nữ. Khi phụ nữ được học tập, được làm việc và được khuyến khích khởi nghiệp, nền kinh tế không chỉ có thêm nhân lực mà còn có thêm động lực sáng tạo và đổi mới.
Các chính sách hỗ trợ phụ nữ cũng cần chú trọng hơn đến khả năng tiếp cận vốn và đào tạo nghề. Bà đề xuất mở rộng các chương trình tài chính vi mô, quỹ sinh kế hoặc hỗ trợ tín dụng nhỏ cho phụ nữ, đặc biệt ở vùng nông thôn và khu vực khó khăn. Cùng với đó, cần đẩy mạnh các chương trình đào tạo kỹ năng số, kỹ năng kinh doanh và quản trị tài chính, giúp phụ nữ tự tin làm chủ công việc của mình.
Theo Tiến sĩ Hoàng Vũ Linh Chi, chuyển đổi số không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội lớn để phụ nữ tham gia vào thị trường lao động linh hoạt. Nếu được đào tạo và hỗ trợ tiếp cận công nghệ, phụ nữ hoàn toàn có thể thành công trong các mô hình việc làm mới như thương mại điện tử, kinh doanh trực tuyến hoặc cung cấp dịch vụ sáng tạo. Đồng thời sự phối hợp giữa Nhà nước, doanh nghiệp và tổ chức xã hội trong việc hiện thực hóa các chính sách về bình đẳng giới cùng chung tay đào tạo, tạo việc làm đến bảo đảm an sinh thì phụ nữ sẽ không còn là nhóm yếu thế mà trở thành lực lượng tiên phong trong phát triển kinh tế. Nâng cao quyền năng kinh tế cho phụ nữ chính là tạo ra sức bật cho cộng đồng. Một xã hội bền vững là xã hội mà ở đó, phụ nữ được học tập, làm việc, cống hiến và tôn vinh.
Tiến sĩ Hoàng Vũ Linh Chi chia sẻ thêm, hành trình trao quyền cho phụ nữ cần bắt đầu từ sự thấu hiểu và đồng hành. Mỗi chính sách, mỗi hành động hỗ trợ dù nhỏ, nếu xuất phát từ sự cảm thông và tôn trọng, đều có thể tạo nên thay đổi lớn. Khi phụ nữ mạnh mẽ hơn về kinh tế, xã hội cũng sẽ vững vàng hơn về nền tảng phát triển./.
