Để “hồi sinh” nghề cha ông để lại với tuổi đời hàng trăm năm, nhiều người trẻ tại Hưng Yên đã phát huy ý chí, sáng tạo để tiếp cận công nghệ, nắm bắt xu thế, nhu cầu thị trường.
Với hơn 200 làng nghề được công nhận, các làng nghề truyền thống tỉnh Hưng Yên đã góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân; đồng thời giữ vai trò quan trọng trong bảo tồn giá trị tinh hoa làng nghề. Tuy nhiên cùng với sự phát triển mạnh mẽ của xã hội hiện đại, nhiều làng nghề truyền thống trên địa bàn đang đối mặt với nguy cơ mai một. Để “hồi sinh” nghề cha ông để lại với tuổi đời hàng trăm năm, nhiều người trẻ đã phát huy ý chí, sáng tạo để tiếp cận công nghệ, nắm bắt xu thế, nhu cầu thị trường để phục hưng lại làng nghề truyền thống.
Gìn giữ sản vật quê hương
“Cốm Vòng, gạo Tám Mễ Trì/Tương Bần, húng Láng còn gì ngon hơn” là câu ca dao quen thuộc mô tả 4 món ngon trứ danh của Bắc Bộ. Trong đó, phường Bần Yên Nhân thuộc thị xã Mỹ Hào cũ (nay là phường Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên) có làng nghề truyền thống sản xuất tương đã có tuổi đời hàng trăm năm với món nước chấm đậm đà, thơm ngon và từng là “sản vật tiến vua” mang niềm tự hào của người dân địa phương. Ngày nay, trong xu thế chung, nghề làm tương ở Mỹ Hào đối mặt với nguy cơ mai một khi hiện chỉ còn dưới 20 hộ giữ nghề, chủ yếu là cơ sở sản xuất nhỏ lẻ.
Giữa những khó khăn của làng nghề, anh Lê Minh Điệp (sinh năm 1993, tổ dân phố Cộng Hòa, phường Mỹ Hào) đã quyết định “lội ngược dòng” quyết tâm gắn bó với nghề truyền thống của gia đình đã được gìn giữ suốt 35 năm qua.
Anh Điệp chia sẻ, sau khi tốt nghiệp ngành Chế tạo máy (Đại học Bách khoa Hà Nội), anh làm việc cho một công ty tại huyện Yên Mỹ cũ với tương lai rộng mở và thu nhập ổn định. Sau 4 năm đi làm với những kinh nghiệm được tích lũy, anh luôn trăn trở về nghề truyền thống của quê hương. Năm 2020, anh quyết định "rẽ ngang", từ bỏ công việc ở công ty trở về nối tiếp nghề truyền thống.
Bà Trần Thị Thu (mẹ anh Lê Minh Điệp) chia sẻ, lúc con quyết định bỏ chuyên ngành được đào tạo tại đại học để về làm nghề, gia đình cũng có nhiều trăn trở. Song, nhận thấy ý chí quyết tâm của con với mong muốn nối tiếp và phát triển nghề, gia đình đã “đồng tâm hiệp lực” ủng hộ quyết định này.
Theo anh Điệp, dù sinh ra và lớn lên ở làng nghề truyền thống, song khi bắt tay vào làm nghề, anh cũng gặp nhiều bỡ ngỡ. Dù nguyên liệu chỉ bao gồm: Gạo nếp cái hoa vàng, muối tinh sạch và đỗ tương quê, nhưng để cho ra một mẻ tương hoàn hảo đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn. Trải qua nhiều công đoạn từ nấu xôi, ngả đỗ, ủ tương với thời gian trung bình từ 1 - 2 tháng vào mùa hè và 2 - 3 tháng vào mùa đông, anh mới có thể cho ra những mẻ tương sánh vàng óng, dậy mùi thơm đặc trưng.
Với sự năng động và tư duy hiện đại, anh Điệp đã mạnh dạn áp dụng công nghệ vào việc kinh doanh. Anh đã sử dụng các nền tảng mạng xã hội và thương mại điện tử để tiếp cận khách hàng trên không gian số. Nhờ đó, sản phẩm tương Bần của gia đình anh với thương hiệu “Định Thu” được biết đến nhiều hơn. Trung bình mỗi tháng, gia đình anh xuất bán từ 30.000 - 45.000 lít. Sản phẩm được khách hàng ưa chuộng và đánh giá cao bởi độ sánh, thơm ngon đặc trưng.
Mong muốn giữ nghề, anh Điệp cho biết, anh đang nỗ lực để sản phẩm tương Bần của gia đình đạt chứng nhận tiêu chuẩn OCOP của địa phương. Đây không chỉ là mục tiêu kinh doanh mà còn là cách để khẳng định chất lượng và nâng cao giá trị của sản phẩm truyền thống.
Theo anh Đào Quang Quý, Bí thư Đoàn Thanh niên phường Mỹ Hào, anh Lê Minh Điệp là một trong những thanh niên tiêu biểu của địa phương gắn bó với nghề truyền thống; qua đó gìn giữ nghề và tạo việc làm cho người dân địa phương. Hiện, cơ sở của gia đình anh Điệp có 7 lao động với thu nhập từ 7 - 8 triệu đồng/tháng; góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Đưa thương hiệu làng nghề vươn xa
Làng nghề dệt đũi Nam Cao (nay là xã Lê Lợi, tỉnh Hưng Yên) sôi động hơn từ khi Hợp tác xã Dệt đũi Nam Cao do chị Lương Thanh Hạnh khởi xướng hoạt động vào năm 2016.
Chị Lương Thanh Hạnh cho biết, làng nghề dệt đũi Nam Cao có tuổi đời gần 400 năm, từng xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới. Song vào những năm thập kỷ 90, làng nghề đứng trước nguy cơ “xóa sổ” khi thị trường bị thu hẹp, sản phẩm không đủ sức cạnh tranh. Cả làng chỉ còn vài hộ giữ nghề.
Nhận thấy những giá trị, tiềm năng và xu hướng thị trường với các sản phẩm tự nhiên, thủ công, năm 2016, chị Hạnh cùng các nghệ nhân đã cùng hợp tác với quyết tâm “hồi sinh” lại làng nghề. Sau gần 10 năm nỗ lực, mạnh dạn tiếp cận thị trường từ nội địa đến quốc tế qua các hội chợ, xúc tiến thương mại và đẩy mạnh quảng bá trên các nền tảng số, đến nay, Hợp tác xã đã thu hút gần 300 thành viên và có khoảng 500 loại sản phẩm khác nhau cung ứng cho thị trường; trong đó xuất khẩu tại 20 quốc gia như: Hoa Kỳ, Vương quốc Anh, Italia, Ấn Độ, Hàn Quốc và nhiều nước Trung Đông khác với doanh thu trên 10 tỷ đồng/năm.
Chứng kiến sự trở lại của làng nghề, nghệ nhân Hoàng Thị Hương (thôn Cao Bạt Đoài) không giấu nổi niềm vui cho biết, đũi Nam Cao có thương hiệu và giá trị riêng. Sau khi Hợp tác xã hoạt động đã giúp những nghệ nhân như bà có thêm “điểm tựa” để tiếp tục tình yêu với nghề truyền thống. Đặc biệt, những hình ảnh của làng nghề dệt đũi Nam Cao - Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đã được nghệ nhân làng nghề thể hiện tại Triển lãm thành tựu đất nước ở Thủ đô Hà Nội vừa qua. Các hoạt động này góp phần khẳng định sức sống của làng nghề cũng như nỗ lực của nghệ nhân giữ nghề, truyền nghề và thế hệ kế cận khi "khoác áo mới" cho làng nghề truyền thống trong một cách tiếp cận hiện đại và bền vững hơn.
Với tinh thần sáng tạo, nhiều người trẻ ở Hưng Yên đã khéo léo kế thừa tinh hoa kết hợp sự nhạy bén, dám nghĩ, dám làm để thích ứng với thị trường hiện đại. Bằng việc ứng dụng công nghệ, đa dạng hóa sản phẩm và xây dựng thương hiệu chuyên nghiệp, họ đã đưa những sản vật, đặc trưng của quê hương vươn xa, vừa tạo ra giá trị kinh tế - chìa khóa để phát triển làng nghề, vừa góp phần gìn giữ, quảng bá di sản văn hóa dân tộc./.
