Văn học, nghệ thuật Thủ đô đang có sự thích ứng linh hoạt với yếu tố thời đại bên cạnh mạch nguồn sáng tạo là yêu nước, nhân văn và dân tộc.
TTXVN - Hà Nội được coi là nơi hội tụ nhiều tài năng, tâm huyết, trí tuệ của các Hội văn học, nghệ thuật Hà Nội và hàng nghìn văn nghệ sỹ các Hội văn học, nghệ thuật Trung ương với trên 4.000 hội viên.
Đội ngũ văn nghệ sỹ Hà Nội là nguồn nhân lực nòng cốt trong chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa Thủ đô, đã phát huy tài năng nghệ thuật, cống hiến những tác phẩm có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao, đóng góp nhiều công trình có giá trị về văn hóa. Văn học, nghệ thuật Thủ đô đang có sự thích ứng linh hoạt với yếu tố thời đại bên cạnh mạch nguồn sáng tạo là yêu nước, nhân văn, dân tộc.
Vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển văn hóa
Các lĩnh vực sáng tạo văn học, nghệ thuật đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển công nghiệp văn hóa Thủ đô sau khi Hà Nội ban hành nghị quyết chuyên đề về phát triển công nghiệp văn hóa; trong đó, chủ yếu tập trung vào các ngành, lĩnh vực nghệ thuật như: Điện ảnh, nghệ thuật biểu diễn, thủ công mỹ nghệ truyền thống, nhiếp ảnh, triển lãm, mỹ thuật, quảng cáo.
Theo Nhà Lý luận phê bình Trần Lệ Chiến, văn học, nghệ thuật có vai trò vô cùng quan trọng trong chiến lược phát triển văn hóa, đặc biệt là trong thời đại kỷ nguyên số. Việt Nam đang thực hiện nghị quyết của Chính phủ xây dựng nền công nghiệp văn hóa, do đó, sự phát triển bền vững và có giá trị của văn học, nghệ thuật sẽ khẳng định vị thế của quốc gia trên trường quốc tế.
Trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn, các vở diễn của Nhà hát Kịch Hà Nội lồng ghép nhiều hình thức nghệ thuật trong tác phẩm như: Kịch nói, múa rối hay thủ pháp sân khấu lồng sân khấu; nghệ thuật tuồng, chèo, cải lương, quan họ… cũng được đan xen khéo léo với nhạc rap, nhảy hiện đại, vừa tạo chiều sâu văn hóa cho tác phẩm, vừa phù hợp với thị hiếu của khán giả. Nhà hát Chèo Hà Nội tạo sự khác biệt bằng cách xây dựng các trích đoạn đặc sắc trong những vở chèo truyền thống, đan xen ca hát dân gian, Nhà hát Múa rối Thăng Long cuốn hút khách quốc tế bởi ngôn ngữ biểu đạt độc đáo và chất liệu vốn văn hóa dân gian đặc sắc…
Lực lượng sáng tác chuyển mình với xu hướng cởi mở, nhanh nhạy trong lĩnh vực văn học; các tác phẩm giàu sáng tạo, trội về cá tính, đa dạng, nhiều màu sắc, thích ứng với đời sống xã hội. Thời gian qua, lượng tác phẩm của hội viên Hội Nhà văn Hà Nội được liên kết xuất bản, giới thiệu ra nước ngoài có mật độ cao. Đại diện Hội Nhà văn Hà Nội cho biết, 3 năm gần đây đã có trên 20 tập truyện, ký và thơ được dịch và giới thiệu sang các nước khối ASEAN và Hàn Quốc, Nga, Mỹ…
Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội chia sẻ, mặc dù tác phẩm văn học, nghệ thuật của Hà Nội rất phong phú và đa dạng nhưng còn ít tác phẩm đạt đỉnh cao, tương xứng với truyền thống nghìn năm văn hiến, tầm vóc, vị thế của Thủ đô. Cơ chế, chính sách đãi ngộ đối với văn nghệ sỹ còn hạn chế; chưa có cơ chế, chính sách ưu đãi đối với xã hội hóa trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật, đầu tư kinh phí cho lĩnh vực này còn thấp, chưa xứng tầm với vai trò, vị thế là trung tâm văn hóa của cả nước.
Nhằm khơi dậy, phát huy nguồn lực phát triển văn học, nghệ thuật, góp phần phát triển công nghiệp văn hóa và khẳng định vị thế Hà Nội là trung tâm văn hóa của cả nước, thành phố Hà Nội đã chỉ ra một số vấn đề cần quan tâm như: Thành lập quỹ hỗ trợ từ nguồn ngân sách hoặc xã hội hóa để tạo điều kiện, đầu tư cho văn nghệ sỹ, nghệ nhân sáng tạo, công bố tác phẩm; thu hút nguồn lực để thực hiện chương trình, sự kiện văn hóa, văn học, nghệ thuật thường niên mang tính chất quốc gia, tiến tới khu vực và quốc tế tại Hà Nội. Đồng thời thành phố cũng yêu cầu các cấp, ngành, cơ quan văn hóa phải tham mưu cơ chế, chính sách nguồn lực, đầu tư tài chính để hỗ trợ phát triển văn hóa, văn học, nghệ thuật Thủ đô; trong đó có lĩnh vực phát triển công nghiệp văn hóa.
Xuất hiện hai khuynh hướng mới
Nghệ thuật Hà Nội xuất hiện hai khuynh hướng mới bên cạnh khuynh hướng kế thừa, phát triển truyền thống, văn học, đó là khuynh hướng thị trường và khuynh hướng cách tân.
Khuynh hướng thị trường ngày càng tác động đến đời sống văn học, nghệ thuật. Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nhiệp lần thứ tư, hội nhập quốc tế và toàn cầu hóa diễn ra mạnh mẽ, mặt tích cực của khuynh hướng này là tạo ra nhiều nguồn lực và động lực mới cho văn học, nghệ thuật phát triển, thúc đẩy và tạo điều kiện cho quá trình xã hội hóa hoạt động trong giai đoạn mới.
Khuynh hướng cách tân đang được nhiều tác giả, đặc biệt là tác giả trẻ tìm tòi, thể nghiệm, tìm kiếm phương thức biểu đạt mới như một đòi hỏi tất yếu của sáng tạo. Điều đó cũng thể hiện sự nhạy bén với cái mới, phù hợp với xu thế thời đại và mang đến cho công chúng những trải nghiệm mới. Với lực lượng sáng tác trẻ, hầu hết các loại hình nghệ thuật đem đến một sinh khí mới, triển vọng phát triển mới trong văn học, nghệ thuật hiện nay.
Theo Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội Trần Quốc Chiêm, tự do, dân chủ trong sáng tác ngày càng được tôn trọng và mở rộng, dấu ấn cá nhân, cá tính sáng tạo ngày càng đậm nét trong các sản phẩm văn học, nghệ thuật. Việc chấp nhận và thể hiện chức năng giải trí như là một nhu cầu của công chúng nghệ thuật bên cạnh các chức năng cơ bản khác là một dấu hiệu mới góp phần mở rộng ảnh hưởng của văn học, nghệ thuật và đáp ứng nhu cầu chính đáng của người dân.
Hiện nay các nền tảng số, không gian mạng, âm thanh trực tuyến có ưu thế, đã tạo ra nhiều hình thức phát hành, xuất bản mới như: Sách điện tử, phim chiếu trên mạng, nhạc số… Không ít nghệ sỹ đã nắm bắt cơ hội, thử nghiệm sáng tác bằng tiếng nước ngoài, chọn thị trường quốc tế để công bố sản phẩm. Nhiều tập thể, cá nhân làm nghệ thuật còn xuất bản phi truyền thống, biểu diễn trực tuyến trên nền tảng kỹ thuật số với "Nhà hát online", "Phòng trưng bày online" đưa các vở diễn, chương trình văn học, nghệ thuật đặc sắc đến với khán giả trong và ngoài nước một cách nhanh chóng và chân thực./.
