Bảo hiểm xã hội tự nguyện góp phần ổn định cuộc sống khi về già, được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí trong suốt thời gian nhận lương hưu để chăm sóc sức khỏe.
(TTXVN) Bảo hiểm xã hội tự nguyện là chính sách bảo hiểm của Đảng, Nhà nước mà người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình. Với mức đóng chỉ vài trăm nghìn đồng mỗi tháng, khi đủ điều kiện theo quy định, người tham gia sẽ được nhận lương hưu hằng tháng (gấp nhiều lần so với mức đóng), góp phần ổn định cuộc sống khi về già, được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí trong suốt thời gian nhận lương hưu để chăm sóc sức khỏe.
Nhiều quyền lợi khi về già
Bảo hiểm Xã hội Việt Nam cho biết, công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc nhóm người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đều được tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện khi có đủ các điều kiện theo quy định, được hưởng nhiều quyền lợi như: chế độ hưu trí, được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí, được hưởng giải quyết hưởng bảo hiểm xã hội một lần và khi mất đi, người thân được nhận chế độ tử tuất.
Theo quy định hiện hành, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được hưởng lương hưu hàng tháng khi có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên, đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định. Tuổi nghỉ hưu đối với nam giới ở thời điểm ngày 1/1/2022 là đủ 60 tuổi 6 tháng, sau đó, mỗi năm tăng thêm 3 tháng, tuổi nghỉ hưu với lao động nam sẽ đạt 62 tuổi vào năm 2028.
Với nữ giới, tuổi nghỉ hưu ở thời điểm 1/1/2022 là đủ 55 tuổi 8 tháng, sau đó, mỗi năm tăng thêm 4 tháng, tuổi nghỉ hưu với lao động nữ sẽ đạt 60 tuổi vào năm 2035. Trường hợp đã đủ tuổi nghỉ hưu, nhưng thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm sẽ được đóng một lần cho những năm còn thiếu (tối đa 10 năm) để đủ điều kiện hưởng lương hưu.
Mức hưởng lương hưu hằng tháng của người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện bằng tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng x (nhân) mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội. Trong đó, tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng của người lao động được tính bằng 45% tương ứng với số năm đóng bảo hiểm xã hội: Lao động nam là 20 năm; lao động nữ là 15 năm. Sau đó cứ thêm mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội, người lao động cả nam và nữ được tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75%.
Lương hưu của người lao động sẽ được điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế phù hợp với ngân sách Nhà nước và Quỹ Bảo hiểm xã hội.
Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí trong suốt quá trình hưởng lương hưu, với mức quyền lợi hưởng chi phí khám bệnh, chữa bệnh là 95% (trong khi mức hưởng của người tham gia bảo hiểm y tế theo hình thức hộ gia đình là 80%).
Sau thời gian tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, trường hợp người lao động đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội mà không tiếp tục tham gia bảo hiểm xã hội; hoặc ra nước ngoài để định cư; bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng (theo quy định của Bộ Y tế); sau một năm không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội mà chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội và có yêu cầu nhận bảo hiểm xã hội một lần sẽ được giải quyết hưởng bảo hiểm xã hội một lần.
Mức hưởng được tính theo số năm đã đóng bảo hiểm xã hội, cứ mỗi năm được 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội cho những năm đóng trước năm 2014; 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Trường hợp thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ một năm, mức hưởng bằng số tiền đã đóng, mức tối đa bằng 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội.
Theo Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, mức hưởng bảo hiểm xã hội một lần của người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện không bao gồm số tiền Nhà nước đã hỗ trợ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, trừ trường hợp là người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng theo quy định của Bộ Y tế.
Đối với chế độ tử tuất, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam cho biết, người lo mai táng sẽ được nhận trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở nếu người tham gia có thời gian đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 60 tháng trở lên, hoặc đang hưởng lương hưu.
Bên cạnh đó, thân nhân của họ được hưởng trợ cấp tuất một lần tính theo số năm đã đóng bảo hiểm xã hội. Theo đó, người đang đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện hoặc đang bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội khi mất đi, với mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội, thân nhân sẽ được hưởng bằng 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội cho những năm đóng bảo hiểm xã hội trước năm 2014, bằng 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội cho các năm đóng từ năm 2014 trở đi.
Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện có thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ một năm, khi mất đi, thân nhân được hưởng trợ cấp bằng số tiền đã đóng nhưng mức tối đa bằng 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội.
Người tham gia có cả thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội tự nguyện, lúc qua đời, thân nhân được hưởng trợ cấp tối thiểu bằng 3 tháng mức bình quân tiền lương và thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội.
Trường hợp người hưu trí qua đời trong 2 tháng đầu hưởng lương hưu, thân nhân được hưởng trợ cấp tuất một lần bằng 48 tháng lương hưu đang hưởng. Nếu qua đời vào những tháng sau đó, cứ hưởng thêm 1 tháng lương hưu thì mức trợ cấp giảm đi 0,5 tháng lương hưu.
Linh hoạt mức đóng
Theo Khoản 2, Điều 87 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện bằng 22% mức thu nhập tháng. Trong đó, mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện tối thiểu bằng mức chuẩn hộ nghèo đối với khu vực nông thôn (mức chuẩn hộ nghèo hiện hành là 1,5 triệu đồng/người/tháng) và tối đa bằng 20 lần lương cơ sở (mức lương cơ sở hiện hành là 1,49 triệu đồng).
Tính toán của Bảo hiểm Xã hội Việt Nam cho thấy, kể từ ngày 1/1/2022, mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện thấp nhất là 330 ngàn đồng/tháng, mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện tối đa là 6.556.000 đồng/tháng. Sau khi được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng, mức đóng của người thuộc hộ nghèo thấp nhất là 231 ngàn đồng, cao nhất là 6,457 triệu đồng mỗi tháng. Với người thuộc hộ cận nghèo, mức đóng tương ứng là 247 ngàn đồng và 6.473.500 đồng; người thuộc đối tượng khác là 297 ngàn và 6,523 triệu đồng mỗi tháng.
Người tham gia có thể đóng định kỳ hằng tháng; 3 tháng một lần; 6 tháng một lần; 12 tháng một lần; nhiều năm một lần (không quá 5 năm/lần). Đóng 1 lần cho những năm còn thiếu (không quá 10 năm) để đủ điều kiện hưởng lương hưu.
Để tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, người lao động tự do có thể thực hiện các thủ tục đăng ký tại cơ quan Bảo hiểm Xã hội nơi mình cư trú (tạm trú hoặc thường trú) hoặc các đại lý thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế (UBND các xã, phường, thị trấn, bưu điện, hội đoàn thể…).
Với ý nghĩa nhân văn và lợi ích thiết thực, chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện đang dần trở thành sự lựa chọn tối ưu với người lao động tự do. Để phấn đấu hoàn thành chỉ tiêu phát triển người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện năm 2022, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam cho hay, sẽ tiếp tục đẩy mạnh triển khai đồng bộ các giải pháp khai thác, phát triển người tham gia như: tăng cường các hoạt động truyền thông cao điểm nhân Tháng vận động triển khai bảo hiểm xã hội toàn dân và nhân Ngày Bảo hiểm y tế Việt Nam; chú trọng rà soát, phân loại người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm y tế hộ gia đình theo địa bàn cấp xã để thực hiện các phương pháp, nội dung, hình thức truyền thông cho phù hợp.../.
