Theo Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư cũng như chuyển đổi số diễn ra ngày càng mạnh mẽ, Việt Nam không thể đứng ngoài quá trình này mà đã từng bước thay đổi “cuộc chơi” cùng với thế giới.
TTXVN - Ngày 22/11, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức Hội thảo: “Tăng cường hiệu quả của chính sách đổi mới sáng tạo: Kinh nghiệm của Australia và đề xuất cho Việt Nam”.
Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho biết, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư cũng như chuyển đổi số diễn ra ngày càng mạnh mẽ, Việt Nam không thể đứng ngoài quá trình này mà đã từng bước thay đổi “cuộc chơi” cùng với thế giới. Theo đó, Chính phủ, các bộ, ngành, trong đó có Bộ Khoa học và Công nghệ, đã liên tục cập nhật, thay đổi chính sách hướng tới thúc đẩy khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong sản xuất công nghiệp.
Thứ trưởng Bùi Thế Duy nhận định, trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo, Chính phủ Việt Nam đã hợp tác với một số đối tác như Ngân hàng Thế giới, Phần Lan; những năm gần đây là Australia. Từ giai đoạn đầu, khi cụm từ “chuyển đổi số” còn khá mới mẻ với Việt Nam, việc hợp tác với Australia trong lĩnh vực này đã giúp Việt Nam thích ứng rất nhanh với quá trình chuyển đổi số của thế giới, đặc biệt là trong lĩnh mới: Chế biến gỗ. Cùng với đó, quá trình hợp tác với Australia cũng giúp Việt Nam xây dựng hệ thống chính sách về khoa học công nghệ đổi mới sáng tạo cập nhật với thực tiễn thế giới.
Thứ trưởng Bùi Thế Duy cho rằng, đối với lĩnh vực đổi mới sáng tạo, là một quốc gia đang phát triển như Việt Nam, điều quan trọng hiện nay là Việt Nam cần hấp thụ công nghệ số chứ không phải tìm đến những công nghệ mới bởi trên thực tế, đối với các quốc gia đang phát triển như Việt Nam, đổi mới sáng tạo cần được xác định là việc ứng dụng/áp dụng những công nghệ hiện có, thực hiện quá trình sao chép hoặc bắt chước các thuộc tính từ các sản phẩm khác hoặc áp dụng các phương thức quản lý và tổ chức hoặc mô hình kinh doanh mới, trong bối cảnh mới.
Chia sẻ kinh nghiệm về đổi mới sáng tạo của Australia tại Hội thảo, bà Lucy Cameron, chuyên gia cao cấp của Tổ chức Nghiên cứu khoa học và công nghiệp Khối thịnh vượng chung (CSIRO-Australia) cho biết, nền kinh tế dựa trên đổi mới sáng tạo là quá trình đầu tư về kinh tế, vốn, con người, từ đó tạo ra được những sản phẩm thương mại hóa, mang lại nguồn thu cho quốc gia, người dân. Từ đó, cơ cấu nền kinh tế trở tối ưu hơn, hiệu quả hơn, tạo nền tảng thúc đẩy sáng tạo, nghiên cứu để sản xuất ra những sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao hơn.
Bà Lucy Cameron nhận xét, Việt Nam hiện đang nỗ lực đổi mới sáng tạo để thay đổi nền kinh tế đang dựa vào những sản phẩm hữu hình. Trong khi đó, Australia đã chuyển hầu hết các hoạt động sản xuất ra nước ngoài. Các ngành công nghiệp nặng, khai khoáng mỏ được chuyển đổi nhờ áp dụng công nghệ, do đó tạo được giá trị thặng dư cao. Australia tăng cường đổi mới sáng tạo trên tất cả các lĩnh vực, đặc biệt là: Khoa học công nghệ, nghiên cứu và phát triển, văn hóa, đào tạo kỹ năng…
Tuy nhiên, trong quá trình đổi mới sáng tạo, Australia gặp không ít khó khăn, thách thức trong các lĩnh vực như: Chăm sóc y tế, phúc lợi cho người dân, an ninh lương thực, chất lượng thực phẩm, an ninh quốc gia, các ngành công nghiệp trong tương lai, môi trường, năng lượng bền vững…
Nhận định về chính sách hỗ trợ đổi mới sáng tạo ở Việt Nam và những thách thức chính hiện nay, ông Nguyễn Đức Hoàng, Phó Cục trưởng Cục Ứng dụng và phát triển công nghệ cho rằng, đổi mới sáng tạo dựa vào nhiều nền tảng tri thức khác nhau. Các nền tảng tri thức này, về cơ bản được tạo ra, tích lũy và lan truyền dựa trên các thành tựu khoa học và công nghệ. Vì vậy, đổi mới sáng tạo có thể mang cả khía cạnh công nghệ và phi công nghệ nhưng trong đó công nghệ vẫn là cái gốc của sự đổi mới sáng tạo và tùy theo mức độ tác động mà công nghệ sẽ đóng vai trò trực tiếp hay gián tiếp trong quá trình đó.
Đối với các nước đang phát triển như Việt Nam, bên cạnh việc xác định đổi mới sáng tạo là việc ứng dụng/áp dụng những thành tựu của hoạt động nghiên cứu và phát triển, là sự tiếp nối của hoạt động khoa học và công nghệ thì đổi mới sáng tạo sẽ bao gồm của việc áp dụng các công nghệ hiện có, thực hiện quá trình sao chép hoặc bắt chước các thuộc tính từ các sản phẩm khác hoặc áp dụng các phương thức quản lý và tổ chức hoặc mô hình kinh doanh trong bối cảnh mới.
Tại Hội thảo, các đại biểu đến từ Australia và Việt Nam đã cùng nhau chia sẻ bài học, kinh nghiệm đến từ Chương trình Đối tác Đổi mới sáng tạo (Aus4Innovation) được thiết kế với mục tiêu đóng góp vào sự phát triển bền vững dựa trên đổi mới sáng tạo của Việt Nam. Đến nay, Chương trình này đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, trở thành điểm sáng trong hợp tác quốc tế về khoa học và công nghệ, đóng góp thiết thực vào việc nhận diện và đưa ra nhiều đề xuất có giá trị trong định hướng phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo của Việt Nam.
Các đại biểu nhất trí cho rằng, với chủ trương lấy doanh nghiệp làm trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, trong thời gian vừa qua tiềm lực khoa học và công nghệ của đất nước đã được tăng cường; hiệu quả hoạt động khoa học và công nghệ được nâng lên, đóng góp ngày càng lớn vào sự phát triển của doanh nghiệp nói riêng, các ngành, lĩnh vực nói chung. Tuy nhiên, để khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo thực sự trở thành động lực phát triển, một trong các vấn đề cấp thiết được đặt ra là triển khai đồng bộ, hiệu quả các cơ chế, chính sách hiện có và bổ sung, hoàn thiện các giải pháp để hoàn thiện hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia. Các chuyên gia, đại biểu cũng chia sẻ và thảo luận nhiều nội dung liên quan đến khó khăn, vướng mắc còn tồn tại trong xây dựng và thực thi chính sách cũng như đưa ra các vấn đề cần tiếp tục được làm rõ.
Các thông tin từ Hội thảo là cơ sở tham khảo quan trọng để Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp thu, nghiên cứu xây dựng, bổ sung, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong giai đoạn sắp tới./.
