Để đảm bảo hệ thống y tế phát triển bền vững, chăm sóc tốt sức khỏe nhân dân, việc quy định phân tuyến khám, chữa bệnh và phân loại bệnh nhân theo tuyến là cần thiết.
TTXVN - Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho rằng, nếu không quản lý bệnh nhân theo tuyến, người bệnh sẽ “đổ dồn” lên tuyến trên điều trị, làm quá tải, hệ thống y tế có nguy cơ bị phá vỡ, ảnh hưởng lớn đến công tác chăm sóc sức khỏe và khám, chữa bệnh cho người dân.
Phân tuyến để quản lý, chăm sóc sức khỏe người dân toàn diện, hiệu quả
Nghiên cứu cho thấy, hầu hết các nước trên thế giới đều có quy định phân tuyến khám, chữa bệnh. Tất cả các trường hợp (trừ cấp cứu) muốn lên tuyến trên đều phải qua bác sỹ gia đình hoặc bác sỹ tổng quát và phải được tuyến dưới giới thiệu lên. Tại nước ta, việc chuyển tuyến, phân cấp chuyên môn kỹ thuật về khám, chữa bệnh đã được quy định cụ thể tại Luật Khám bệnh, chữa bệnh và các văn bản hướng dẫn của Bộ Y tế, nhằm thực hiện việc chăm sóc sức khỏe cho người dân một cách toàn diện và liên thông.
Hệ thống y tế của nước ta gồm 4 tuyến: xã, huyện, tỉnh, trung ương. Luật Khám bệnh, chữa bệnh sửa đổi, bổ sung (có hiệu lực từ 01/01/2024) quy định sự phân cấp chuyên môn trong khám, chữa bệnh, theo đó gồm 3 cấp: Cấp khám, chữa bệnh ban đầu, cấp khám, chữa bệnh cơ bản và cấp khám, chữa bệnh chuyên sâu. Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của từng tuyến, thực hiện việc quy hoạch, đầu tư, xây dựng cơ sở sở vật chất, trang thiết bị và nguồn nhân lực phù hợp.
Trạm y tế tuyến xã là tuyến đầu tiên, gần người dân nhất. Hiện cả nước có hơn 10.000 trạm y tế. Đây là tuyến y tế cơ sở thực hiện quản lý và chăm sóc sức khỏe ban đầu của người dân. Tại tuyến này, người dân không chỉ được khám, chữa bệnh các bệnh thông thường mà còn được phổ biến, giáo dục liên quan đến các vấn đề sức khỏe, ngăn ngừa và kiểm soát bệnh tật, tiêm chủng phòng các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.
Tuyến huyện và một phần tuyến tỉnh có chức năng khám và điều trị hầu hết các bệnh, trừ các trường hợp bệnh nặng, cần trình độ chyên môn sâu và trang thiết bị hiện đại. Hiện cả nước có hơn 2.500 cơ sở khám, chữa bệnh tuyến huyện và tuyến tỉnh.
Các bệnh viện chuyên khoa tuyến tỉnh, các khoa đầu ngành của bệnh viện đa khoa tỉnh, các bệnh viện trung ương (hơn 200 cơ sở) tập trung khám, chữa bệnh đối với các trường hợp bệnh nặng, thực hiện các kỹ thuật đòi hỏi chuyên môn cao, trang thiết bị hiện đại mà tuyến dưới không thực hiện được. Ngoài ra, tuyến này còn có chức năng nghiên cứu, đào tạo chuyển giao kỹ thuật và chỉ đạo tuyến. Các bệnh viện này được đầu tư ở mức độ cao nhất cả về cơ sở vật chất và nhân lực.
Theo bác sỹ Lê Văn Phúc – Trưởng ban Thực hiện chính sách bảo hiểm y tế (Bảo hiểm xã hội Việt Nam), mô hình hệ thống y tế hình tháp được hầu hết các nước áp dụng và chỉ có mô hình này mới đảm bảo được việc quản lý và chăm sóc sức khỏe một cách toàn diện, hiệu quả.
“Nếu không quản lý bệnh nhân theo tuyến, chắc chắn sẽ phá vỡ hệ thống y tế. Do đó, việc quản lý khám, chữa bệnh tại các tuyến bằng giấy chuyển tuyến là công cụ phù hợp, cần thiết”, ông Phúc nhấn mạnh.
Ông Lê Văn Phúc cho rằng, nếu bệnh nhân không được quản lý theo tuyến, nhiều trường hợp không phù hợp và không cần thiết với tình trạng bệnh cũng dồn lên các bệnh viện tuyến trên, tuyến cuối để điều trị. Điều này không chỉ gây quá tải cho cơ sở y tế tuyến trên, gây phiền hà cho chính người bệnh, mà còn gây lãng phí cơ sở vật chất, nhân lực ở tuyến dưới do không tận dụng hết công suất sử dụng.
Trong khi đó, thời gian qua, các cơ sở y tế tuyến dưới đã được đầu tư nguồn lực và ngày càng nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh. Bà Nguyễn Thị Thu Hằng, Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, thực tế, tại Thành phố, hầu hết các bệnh viện quận, huyện đều được phân hạng 1, hạng 2, thực hiện được rất nhiều dịch vụ kỹ thuật tuyến tỉnh và tuyến trung ương. Các bệnh viện đa khoa, chuyên khoa tuyến tỉnh của Thành phố đều là các bệnh viện lớn thực hiện được nhiều kỹ thuật chuyên sâu và đã thu hút nhiều bệnh nhân các nơi về khám, chữa bệnh. Người có thẻ bảo hiểm y tế luôn được giải quyết đầy đủ quyền lợi theo quy định.
Khi bệnh viện “quá tải” bệnh nhân, không chỉ gây lãng phí y tế, mà túi tiền của người bệnh cũng bị ảnh hưởng do chi phí đi lại, ăn ở, chờ đợi… Cùng một loại bệnh, nếu điều trị tại tuyến huyện sẽ có chi phí thấp hơn nhiều so với tuyến trung ương, vì việc đầu tư tại bệnh viện tuyến trung ương cao hơn tuyến huyện.
Thuận lợi trong chuyển tuyến
Với việc thông tuyến điều trị nội trú tuyến tỉnh từ năm 2021, người tham gia bảo hiểm y tế khi tự đi khám, chữa bệnh tại các bệnh viện tuyến huyện, điều trị nội trú tuyến tỉnh trên toàn quốc đều được Quỹ bảo hiểm y tế thanh toán như đi khám, chữa bệnh tại nơi đăng ký khám, chữa bệnh ban đầu. Các quy định này đã từng bước tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khi đi khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế.
Khẳng định Bảo hiểm xã hội Việt Nam luôn ủng hộ quan điểm đơn giản thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người tham gia bảo hiểm y tế khi đi khám, chữa bệnh, tuy nhiên, ông Lê Văn Phúc cũng cho rằng, việc tạo điều kiện thuận lợi cho người tham gia phải gắn liền với sự bền vững của hệ thống y tế, đặc biệt là tuyến y tế cơ sở đang được Đảng và Nhà nước rất quan tâm. Tránh tình trạng bệnh nhẹ cũng điều trị tại tuyến trung ương, gây quá tải, lãng phí nguồn lực tài chính không cần thiết, không phát huy được hiệu quả của y tế tuyến cơ sở.
Nhằm tạo thuận lợi cho người bệnh trong việc “chuyển tuyến” và đảm bảo đúng quy định, Bảo hiểm xã hội Việt Nam nêu ra ba giải pháp cần được đẩy mạnh thực hiện. Một là, quy định cơ sở y tế thuộc cấp ban đầu, cấp cơ bản (tương đương cơ sở khám, chữa bệnh tuyến huyện theo quy định hiện hành) là các đơn vị chịu trách nhiệm quản lý khám, chữa bệnh ban đầu cho tất cả các đối tượng tham gia bảo hiểm y tế. Cơ sở khám, chữa bệnh thuộc cấp cơ bản (tương đương cơ sở khám, chữa bệnh tuyến tỉnh theo quy định hiện hành) và cơ sở khám, chữa bệnh cấp chuyên sâu không điều trị các bệnh và không thực hiện các thủ thuật, phẫu thuật mà cấp ban đầu có thể thực hiện được.
Quy định như vậy để đảm bảo công bằng trong tiếp cận dịch vụ khám, chữa bệnh ban đầu của người tham gia bảo hiểm y tế; phù hợp với nhiệm vụ phân cấp cho cơ sở khám, chữa bệnh các cấp theo quy định của Luật Khám bệnh, chữa bệnh sửa đổi; hướng tới nâng cao năng lực cung ứng dịch vụ khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế tại y tế cơ sở.
Hai là, nghiên cứu quy định chỉ áp dụng “thông tuyến khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế” giữa cơ sở khám, chữa bệnh các cấp đối với các trường hợp đã được chẩn đoán bệnh và cần điều trị chuyên khoa sâu (như ung thư, tâm thần, bệnh máu, các bệnh cần sử dụng kỹ thuật can thiệp điều trị hoặc phẫu thuật, Lao kháng thuốc, HIV) mà cơ sở thuộc cấp cơ bản không thực hiện được. Giao Sở Y tế phối hợp Bảo hiểm xã hội các tỉnh căn cứ danh mục bệnh được thông tuyến khám, chữa bệnh của Bộ Y tế quy định và khả năng cung ứng dịch vụ khám, chữa bệnh của địa phương để quy định các bệnh, tình trạng bệnh được thông tuyến khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế.
Điều này tạo thuận lợi trong khám, chữa bệnh cho những người bệnh thực sự cần được thăm khám, theo dõi, điều trị chuyên khoa sâu; hạn chế các bất cập của quy định “thông tuyến khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế” tại Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo hiểm y tế, dẫn đến tình trạng quá tải tại cơ sở y tế tuyến trên, cũng như gia tăng chi phí khám, chữa bệnh không thực sự cần thiết.
Ba là, quy định cơ sở khám, chữa bệnh thuộc cấp chuyên sâu chuyển người bệnh về cấp cơ bản điều trị tiếp sau khi đã hết giai đoạn cấp tính đối với các trường hợp cần tiếp tục theo dõi, quản lý và điều trị nội trú; chuyển về cơ sở khám, chữa bệnh thuộc cấp khám, chữa bệnh ban đầu quản lý, theo dõi đối với các trường hợp bệnh mạn tính.
Có thể khẳng định giấy chuyển viện có vai trò quan trọng, nêu rõ tình trạng lịch sử điều trị cũng như bệnh án hỗ trợ cho quá trình khám, chữa bệnh của người bệnh. Để giảm thủ tục hành chính về giấy chuyển tuyến, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết đang tập trung sử dụng việc chuyển tuyến điện tử, giải tỏa khó khăn cho người dân./.
