Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng ở Việt Nam trong giai đoạn vừa qua đã và đang tác động đến mọi chiều cạnh của đời sống xã hội, trong đó có hôn nhân và gia đình.
TTXVN - Trong khuôn khổ hoạt động nghiên cứu khoa học năm 2023, ngày 07/12, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới (Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam) tổ chức Hội thảo khoa học: “Báo cáo kết quả nghiên cứu nổi bật năm 2023 về hôn nhân và gia đình”. Hội thảo là diễn đàn khoa học để các chuyên gia, các nhà khoa học chia sẻ kết quả nghiên cứu về lĩnh vực hôn nhân và gia đình, từ đó, nhận diện sự biến đổi và những yếu tố tác động đến hôn nhân và gia đình Việt Nam trong bối cảnh biến đổi kinh tế - xã hội hiện nay.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, Tiến sỹ Nguyễn Đình Tuấn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới cho biết, quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng ở Việt Nam trong giai đoạn vừa qua đã và đang tác động đến mọi chiều cạnh của đời sống xã hội, trong đó có hôn nhân và gia đình. Hôn nhân và gia đình đã có những biến đổi sâu sắc, tuổi kết hôn có xu hướng muộn hơn, loại hình gia đình cũng đa dạng hơn. Điều này đòi hỏi cần phải có những nghiên cứu để nhận diện xu hướng biến đổi và những yếu tố tác động đến hôn nhân và gia đình trong bối cảnh hiện nay.
Tiến sỹ Nguyễn Đình Tuấn đánh giá, những năm gần đây, gia đình Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức mới cùng sự biến đổi các loại hình hôn nhân. Gia đình hiện nay không chỉ đồng nhất hôn nhân truyền thống mà còn xuất hiện nhiều loại hình mới như: Hôn nhân đồng giới, gia đình đơn thân, chung sống không kết hôn, độc thân, không sinh con...
Tham luận nội dung chính sách về gia đình, Giáo sư, Tiến sỹ Hoàng Bá Thịnh, Đại học Quốc Gia Hà Nội cho biết, chính sách về gia đình gồm nhiều mục tiêu khác nhau như: Giảm nghèo và duy trì thu nhập, chi phí tài chính nuôi con, thúc đẩy việc làm, cải thiện bình đẳng giới, hỗ trợ phát triển tuổi thơ, tăng tỷ lệ sinh... Chính sách về gia đình còn liên quan đến những chính sách xã hội khác như: Quyền lợi nghỉ phép của cha mẹ, chính sách thai sản; chăm sóc trẻ em, chăm sóc các thành viên gia đình (đau ốm, bệnh tật, tai nạn…).
Giáo sư, Tiến sỹ Hoàng Bá Thịnh cho rằng, các chính sách phải được thiết kế từ quan điểm lấy gia đình làm trung tâm. Các chính sách ít liên quan trực tiếp hơn phải được xem xét kỹ lưỡng về tác động tiềm tàng của chúng đối với hoạt động của gia đình. Tuy nhiên, để có được chính sách tốt, cần dữ liệu đầy đủ và đáng tin cậy. Vì vậy, sự thiếu hụt số liệu thống kê liên quan đến gia đình bao gồm đầy đủ các loại hình và cấu trúc gia đình phổ biến hiện nay đã cản trở sự phát triển hiệu quả của chính sách.
Chia sẻ nghiên cứu “Ly hôn ở Việt Nam hiện nay: Tính cá nhân, giá trị gia đình và bản sắc văn hóa; nghiên cứu trường hợp Tây Nam Bộ”, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Thị Minh Thi, Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới cho hay, mặc dù ly hôn có xu hướng giảm nhẹ trong một vài thập niên gần đây ở phương Tây nhưng ly hôn ở Việt Nam vẫn tăng lên, xu hướng tương tự các quốc gia châu Á. Hiện đại hóa, đi cùng với sự phát triển của công bằng xã hội, bình đẳng giới, nâng cao vị thế kinh tế-xã hội của phụ nữ và mở rộng chủ nghĩa cá nhân là những chiều cạnh giải thích cho việc ly hôn đang ngày càng tăng ở Việt Nam. Chính sách và chiến lược của Nhà nước về hôn nhân, gia đình, dân số và bình đẳng giới; phát triển kinh tế-xã hội; hội nhập quốc tế về văn hóa, xã hội và truyền thông đại chúng cũng ảnh hưởng quan trọng đến xu hướng ly hôn này.
Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Thị Minh Thi nêu cụ thể, điển hình việc ly hôn ở Tây Nam Bộ mang đặc điểm phức hợp và giằng co của quá trình hiện đại hóa, tiếp biến văn hóa trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội còn thấp. Tây Nam Bộ là khu vực có nhiều phụ nữ Việt Nam kết hôn với người nước ngoài và ly hôn có yếu tố nước ngoài cũng diễn ra ở khu vực này. Xu hướng chung của tuổi ly hôn khu vực Tây Nam Bộ trong 10 năm qua là phụ nữ ly hôn ở độ tuổi trẻ hơn nam giới; phụ nữ nông thôn ly hôn ở độ tuổi trẻ hơn so với thành thị; trong đó, tuổi trung bình khi ly hôn đối với nam là 37,9 tuổi và đối với nữ là 34,5 tuổi.
Tại Hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học cùng trao đổi, chia sẻ kết quả nghiên cứu một số nội dung khác như: Kế thừa và phát triển giá trị truyền thống của gia đình Việt Nam; ảnh hưởng của tham gia các hoạt động cộng đồng tới sức khỏe tinh thần của người cao tuổi; bạo lực thể chất trong gia đình đối với trẻ em… nhằm phát triển hệ giá trị gia đình Việt Nam trong thời kỳ mới./.
