Hà Nội đã hình thành và có những nhân tố giáo dục tiêu biểu như giáo dục STEM, giáo dục trải nghiệm sáng tạo ở các không gian văn hóa, khoa học kĩ thuật
(TTXVN) Sau 3 năm trở thành Thành phố Sáng tạo, Hà Nội đang đẩy mạnh quá trình hiện thực hóa các sáng kiến đã cam kết với UNESCO, trong đó đặc biệt quan tâm đến việc xây dựng nguồn nhân lực sáng tạo. Một trong những giải pháp tối ưu được thành phố đặt ra là, xây dựng một nền giáo dục sáng tạo và hình thành nên những thế hệ công dân sáng tạo, công dân toàn cầu.
Hội thảo Phát triển giáo dục sáng tạo trong chiến lược xây dựng Hà Nội trở thành Thành phố Sáng tạo” do Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội tổ chức ngày 20/12 đã đặt ra vấn đề phát triển những môi trường sáng tạo, hệ sinh thái giáo dục sáng tạo để đáp ứng đòi hỏi của thực tiễn giúp Hà Nội xây dựng và giữ vững thương hiệu Thành phố Sáng tạo.
*Nơi ươm mầm, nuôi dưỡng sự sáng tạo
Ở trường Tiểu học và Trung học cơ sở Newton 5 có một mô hình giáo dục sáng tạo đặc biệt, nhằm tạo dựng những không gian mở giúp kích thích não bộ và sự quan sát của con trẻ trong quá trình tiếp thu kiến thức.
Đó là hình thức tổ chức “Lớp học không bàn ghế”, vượt qua giới hạn của 4 bức tường, khai phóng người dạy bởi những ràng buộc cấu trúc. Lớp học toán đo đạc ngoài trời, tạo các hoạt động không ngừng nghỉ, người học tự khám phá ra kiến thức, giáo viên là người hỗ trợ và định hướng. Lớp học Tiếng Anh – Khoa học bằng chuyến đi tham quan dã ngoại thực tế ngoài vườn trường, hoặc trải nghiệm 1 ngày giao tiếp với du khách nước ngoài…
Phó Hiệu trưởng Trần Thanh Hiên cho biết: Người dạy có thể lên ý tưởng phù hợp với chủ đề của tuần học, sau đó lựa chọn không gian lớp học. Mục tiêu chính là thay đổi trạng thái và cảm xúc học tập cho học sinh, học sinh được giải phóng mình sau bốn bức tường quen thuộc, được học – trải nghiệm – đúc kết kinh nghiệm, từ đó người dạy có thể phân hóa học sinh dựa trên các kĩ năng học tập mà học sinh thể hiện ở “Lớp học không bàn ghế”.
Trong thời gian gần đây, Hà Nội đã hình thành và có những nhân tố giáo dục sáng tạo, như giáo dục STEM (ngành học về khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán), giáo dục trải nghiệm sáng tạo ở các không gian văn hóa, khoa học kĩ thuật.
Cộng đồng xã hội đã ghi nhận nhiều sáng kiến của học sinh phổ thông Hà Nội, từ cải tiến phương pháp học tập (vẽ lại bản hệ thống tuần hoàn các nguyên tố hóa học, phần mềm nhắc nhở thời gian biểu học tập...), cải thiện công cụ lao động (robot đưa đồ, hệ thống tưới tự động trong trồng rau...), nghiên cứu môi trường (đo nồng độ ô nhiễm nước ở Hồ Tây, đo lượng nước mưa…). Tại Hà Nội, nhiều trường đại học đã thành lập các nhóm nghiên cứu STEM, lựa chọn, đầu tư đào tạo ngành nghề STEM.
Thực tế, giáo dục sáng tạo được coi là xu hướng giáo dục tất yếu của hiện tại và tương lai. Bởi, sáng tạo thúc đẩy khả năng học tập trên nhiều bình diện, nuôi dưỡng trí thông minh, cảm xúc, giáo dục sáng tạo là chìa khóa phát triển trong thời đại mới.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Trọng Hùng, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, giáo dục sáng tạo là hoạt động giúp người học nuôi dưỡng tinh thần, ý tưởng và năng lực sáng tạo, là con đường chính tạo ra con người sáng tạo, nhờ đó thúc đẩy sự phát triển của xã hội, đưa xã hội trở thành xã hội sáng tạo.
Tuy nhiên, trong quá trình hình thành và phát triển hệ sinh thái giáo dục hướng đến phát triển năng lực sáng tạo ở Thủ đô, mặc dù những nhân tố đã hình thành, nhưng còn thiếu rất nhiều chủ thể và các yếu tố. Vì vậy, Hà Nội cần có chương trình giáo dục sáng tạo xuyên suốt trong các nhà trường phổ thông.
*Hình thành hệ sinh thái giáo dục sáng tạo
Giáo dục sáng tạo và đổi mới là một trong ba nhóm chính sách nền tảng được Hà Nội tập trung thực hiện, nhằm hiện thực hóa mục tiêu phát triển Thành phố Sáng tạo, đưa Hà Nội trở thành một trong những trung tâm công nghiệp văn hóa lớn của cả nước, hướng tới vị trí là Kinh đô sáng tạo quan trọng của khu vực và châu Á.
Không chỉ hướng tới mục tiêu phát triển Thành phố Sáng tạo, mà việc phát triển giáo dục sáng tạo còn tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, toàn diện trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội… đảm bảo cho chiến lược phát triển toàn diện và bền vững của Thủ đô.
Một số chuyên gia cũng cho rằng, việc xây dựng trường học thông minh là một trong những giải pháp phát triển giáo dục Hà Nội theo hướng hiện đại, sáng tạo và hội nhập quốc tế. Theo Tiến sĩ Nguyễn Minh Tuấn, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, xây dựng trường học thông minh sẽ giúp đào tạo được những người lao động có đầy đủ phẩm chất, năng lực đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của thành phố, đưa giáo dục thành phố đáp ứng yêu cầu mới.
Xây dựng trường học thông minh đòi hỏi có sự đổi mới mang tính cách mạng về xây dựng mục tiêu giáo dục, phương thức tổ chức giáo dục, về các nhân vật trong nhà trường, quá trình dạy học - giáo dục cũng như quá trình quản lí giáo dục.
Bà Trần Thị Ngọc Hân, Đại diện Văn phòng UNESCO tại Hà Nội cho rằng, Việt Nam, với tiềm năng to lớn về nghệ thuật, sáng tạo và văn hóa, đang trong thời điểm chín muồi để phát triển các mô hình giáo dục sáng tạo mang tính tích hợp, sẽ là công cụ cho sự phát triển của công nghiệp văn hóa, sáng tạo và các ngành công nghiệp khác của đất nước.
Bên cạnh giáo dục sáng tạo trong trường học, các nhà quản lý ở các cấp có thể sử dụng đặc điểm để tạo điều kiện lồng ghép các khía cạnh liên quan đến văn hóa, sáng tạo vào giáo dục thông qua các hoạt động ngoài nhà trường.
Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội Nguyễn Doãn Toản khẳng định, để hiện thực hóa tầm nhìn “Kinh đô sáng tạo” của Đông Nam Á, Hà Nội xác định 3 trụ cột chính là: Tái tạo, phát triển đô thị trên cơ sở lấy văn hóa làm nền tảng; mạng lưới giáo dục sáng tạo với ưu tiên cho nghệ thuật và khoa học; hệ thống chuỗi tổng thể các sự kiện, hội chợ, triển lãm và lễ hội văn hóa cũng như việc xây dựng, quảng bá thương hiệu Thành phố sáng tạo.
Kết quả của hội thảo hôm nay sẽ là căn cứ mang tính lý luận cũng như thực tiễn để tiếp tục hoàn thành việc tham mưu xây dựng Đề án về “Phát triển giáo dục sáng tạo trên địa bàn Thủ đô - Tầm nhìn đến năm 2030” góp phần tham mưu có hiệu quả trong việc thực hiện Chương trình số 06-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội về “Phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch văn minh, giai đoạn 2021-2025” trên địa bàn Thủ đô Hà Nội”./.
