Cùng với việc duy trì các đội văn nghệ, xã Mường Lạn còn quan tâm đầu tư cơ sở vật chất phục vụ sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Đến nay, toàn xã có 6 nhà văn hóa bản, là nơi tổ chức các hoạt động hội họp, sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, thể thao của người dân.
Xã Mường Lạn, tỉnh Điện Biên là nơi sinh sống đan xen của bốn dân tộc anh em gồm Thái, Mông, Khơ Mú và Kinh. Trong bối cảnh đời sống kinh tế - xã hội ngày càng phát triển, quá trình giao thoa văn hóa diễn ra mạnh mẽ, việc gìn giữ và bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc đang được chính quyền và người dân địa phương chú trọng, bắt đầu từ những hoạt động văn hóa giản dị, gần gũi ngay tại các bản làng.
Giữa buổi chiều yên ả nơi bản Bon, tiếng nhạc rộn ràng vang lên từ nhà văn hóa bản. Những người phụ nữ Thái trong trang phục truyền thống say sưa tập luyện các điệu múa dân gian quen thuộc. Không giáo trình bài bản, không sân khấu chuyên nghiệp, nhưng mỗi động tác, mỗi nhịp bước đều thể hiện sự trân trọng và niềm tự hào đối với văn hóa của dân tộc mình.
Theo người dân bản Bon, từ nhiều năm nay, việc duy trì đội văn nghệ quần chúng đã trở thành nếp sinh hoạt thường xuyên. Chị em tự học các làn điệu, điệu múa truyền thống thông qua truyền miệng, qua những lần giao lưu văn hóa, hoặc học hỏi thêm từ các phương tiện truyền thông hiện đại, rồi cùng nhau điều chỉnh sao cho phù hợp với không gian sinh hoạt cộng đồng của bản làng vùng cao.
Chị Lường Thị Hồng, người gắn bó nhiều năm với phong trào văn nghệ bản Bon cho biết, trung bình mỗi tháng, đội văn nghệ đều tổ chức luyện tập từ một đến hai buổi. Vào các dịp lễ, ngày kỷ niệm của bản, của xã, chị em lại cùng nhau biểu diễn để phục vụ bà con. “Tham gia đội văn nghệ không chỉ để biểu diễn mà còn để giữ gìn bản sắc văn hóa của địa phương, của dân tộc mình”, chị Hồng chia sẻ.
Với nhiều người, đội văn nghệ không đơn thuần là nơi sinh hoạt văn hóa mà còn là “sợi dây” gắn kết cộng đồng. Thông qua các hoạt động tập luyện, biểu diễn, người dân có thêm cơ hội gặp gỡ, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm trong cuộc sống, từ đó tăng cường sự đoàn kết trong bản. Đặc biệt, đây còn là môi trường để truyền dạy những giá trị văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ.
Chị Lò Thị Liên, một thành viên của đội văn nghệ bản Bon cho biết, việc tham gia biểu diễn các tiết mục mang đậm bản sắc dân tộc giúp lớp trẻ hiểu hơn về nguồn cội của mình. “Thông qua các điệu múa, làn điệu dân ca, chúng tôi muốn tuyên truyền, giáo dục cho thế hệ trẻ ý thức giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc”, chị Liên chia sẻ.
Không chỉ ở bản Bon, phong trào văn nghệ quần chúng đang được duy trì và lan tỏa rộng khắp tại các bản trên địa bàn xã Mường Lạn. Tại nhiều bản người Mông, Khơ Mú, các làn điệu dân ca, nhạc cụ truyền thống, trang phục dân tộc vẫn được gìn giữ và sử dụng trong các dịp lễ hội, sinh hoạt cộng đồng. Các hoạt động giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể thao được tổ chức thường xuyên, tạo không gian để các dân tộc giao lưu, học hỏi, đồng thời góp phần bảo tồn những giá trị văn hóa đặc trưng.
Theo ông Phạm Xuân Tiến, Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội xã Mường Lạn, xác định văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, địa phương đã chủ động kiện toàn các đội văn hóa, văn nghệ quần chúng tại các bản; đồng thời phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức luyện tập, tham gia biểu diễn phục vụ nhân dân trong các sự kiện chính trị, văn hóa của tỉnh và của xã.
Để phát huy tối đa bản sắc văn hóa các dân tộc, xã tập trung vào việc duy trì, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, đặc biệt là văn hóa của dân tộc Thái và Khơ Mú. Quan điểm của chúng tôi là lấy người dân làm chủ thể trong các hoạt động văn hóa, từ đó tạo sức sống bền vững cho văn hóa truyền thống.
Cùng với việc duy trì các đội văn nghệ, xã Mường Lạn còn quan tâm đầu tư cơ sở vật chất phục vụ sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Đến nay, toàn xã có 6 nhà văn hóa bản, là nơi tổ chức các hoạt động hội họp, sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, thể thao của người dân. Trên địa bàn xã hiện có 32 đội văn nghệ quần chúng, hoạt động thường xuyên, trở thành lực lượng nòng cốt trong phong trào xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở.
Thực tế cho thấy, khi người dân trực tiếp tham gia và trở thành chủ thể của hoạt động văn hóa, việc bảo tồn bản sắc không còn mang tính hình thức mà được duy trì một cách tự nhiên, bền bỉ. Từ những buổi tập giản dị nơi bản làng, các giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc ở Mường Lạn đang được gìn giữ và tiếp nối qua từng thế hệ.
Trong dòng chảy hiện đại hóa, Mường Lạn vẫn giữ được những sắc màu văn hóa riêng, tạo nên bản sắc đặc trưng. Những điệu múa, làn điệu dân ca, trang phục truyền thống không chỉ hiện diện trong các dịp lễ hội mà còn trở thành một phần đời sống tinh thần thường ngày của người dân. Đó chính là nền tảng quan trọng để văn hóa truyền thống tiếp tục được bảo tồn, phát huy, góp phần làm giàu thêm bản sắc văn hóa các dân tộc Việt Nam./.
