Thành công của Thủ đô cũng như một số địa phương khác cho thấy sức mạnh mềm của văn hóa không chỉ trong bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, di sản truyền thống mà còn lan tỏa những giá trị tốt đẹp của dân tộc vươn ra quốc tế.
Hà Nội xác định công nghiệp văn hóa là ngành kinh tế mũi nhọn để tạo lực đẩy cho các ngành kinh tế khác phát triển. Chính vì thế, Hà Nội đã chủ động ban hành nhiều chính sách thúc đẩy công nghiệp văn hóa Thủ đô phát triển đúng với kỳ vọng, hiện thực hóa tầm nhìn đưa Hà Nội trở thành trung tâm công nghiệp văn hóa mang tầm khu vực.
Điều 11 của Luật Thủ đô về bảo tồn và phát triển văn hóa có hiệu lực từ ngày 1/7/2013 nêu rõ, việc bảo tồn và phát triển văn hóa Thủ đô phải bảo đảm tiêu biểu cho bản sắc văn hóa dân tộc, phát huy các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của Thủ đô và của dân tộc, xây dựng văn hóa người Hà Nội thanh lịch, văn minh. Điều này đã tạo chính sách để quản lý, khai thác, sử dụng các nguồn lực văn hóa đáp ứng yêu cầu bảo tồn và phát triển văn hóa Thủ đô cũng như cả nước.
Ngày 30/10/2019, thành phố Hà Nội được công nhận là thành phố sáng tạo ở lĩnh vực thiết kế, gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO (UCCN). Việc tham gia Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO có tác động rất tích cực đến sự phát triển các ngành công nghiệp văn hóa của Thủ đô trên cơ sở khai thác, phát huy hiệu quả thương hiệu “Thành phố sáng tạo” để tạo ra những sản phẩm và dịch vụ văn hóa giàu sức hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.
Năm 2022, Hà Nội là địa phương là địa phương đầu tiên trên cả nước có riêng nghị quyết chuyên đề số 09-NQ/TU của Thành ủy về phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 ra đời.
Hà Nội tiếp tục triển khai Nghị quyết số 24/2025/NQ-HĐND của HĐND thành phố về việc tổ chức và hoạt động của Trung tâm công nghiệp văn hóa; Nghị quyết số 25/2025/NQ-HĐND của HĐND thành phố về khu phát triển thương mại và văn hóa…
Mới đây nhất, Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố khóa XVII trình Đại hội đại biểu lần thứ XVIII Đảng bộ thành phố Hà Nội đã đặt ra một số yêu cầu, nhiệm vụ để phát huy giá trị văn hóa, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, trong đó chỉ rõ: "Phát triển công nghiệp văn hóa thành ngành kinh tế chủ lực gắn với phát triển du lịch, định vị sản phẩm đặc sắc trên các lĩnh vực thế mạnh của Thủ đô, như: Thiết kế, du lịch văn hóa, ẩm thực, nghệ thuật biểu diễn, thủ công mỹ nghệ, điện ảnh, xuất bản, quảng cáo, phần mềm và các trò chơi giải trí".
Hà Nội đặt mục tiêu đến 2025 công nghiệp văn hóa đóng góp 5% GRDP; đến 2030 trở thành trung tâm công nghiệp văn hóa khu vực và đến 2045 vươn ra thế giới. Thành phố sẽ phát triển hệ thống Trung tâm công nghiệp văn hóa ở nhiều cấp độ: Từ đô thị đến xã, phường; từ quy mô lớn đến chuyên biệt theo ngành nghề; từ phục vụ trong nước đến kết nối quốc tế. Thành phố kỳ vọng mỗi công dân là một chủ thể sáng tạo, không gian đô thị thành không gian văn hóa, sản phẩm nghệ thuật thành thương hiệu có giá trị…
Giáo sư, Tiến sĩ Lê Hồng Lý, Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam cho rằng, Hà Nội có 4 loại tiềm năng mà ít địa phương nào tại Việt Nam cũng như trên thế giới có được. Đó là: Di sản cảnh quan thiên nhiên, di sản lịch sử văn hóa, di sản các công trình kiến trúc, di sản văn hóa dân gian (phần phi vật thể). Hà Nội còn có các làng nghề, nghề thủ công, nghệ thuật trình diễn dân gian, nghi lễ, lễ hội, phong tục tập quán, tri thức dân gian, dân ca, văn hóa dân gian, ẩm thực, trò chơi dân gian… Đây là nhóm di sản phong phú, đa dạng nhất, tiềm năng nhất cho việc phát triển văn hóa dựa trên di sản văn hóa phi vật thể. Đây cũng chính là tiềm năng to lớn cho khai thác công nghiệp văn hóa, sáng tạo, đặc biệt là cho sự phát triển của ngành công nghiệp văn hóa Thủ đô.
Đến nay, sau hơn 3 năm thực hiện Nghị quyết số 09-NQ/TU, bức tranh công nghiệp văn hóa Thủ đô đã có nhiều khởi sắc. Hà Nội xây dựng chuỗi sản phẩm khai thác giá trị các di tích, di sản, làng nghề truyền thống; công bố hơn 20 sản phẩm du lịch đêm, nổi bật như “Đêm thiêng liêng” tại di tích Nhà tù Hỏa Lò, “Tinh hoa đạo học” tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, “Ngọc Sơn đêm huyền bí” tại đền Ngọc Sơn, tour đêm Văn Miếu - Quốc Tử Giám…
Hà Nội cũng hình thành những lễ hội văn hóa, sáng tạo quy mô lớn, thu hút hàng vạn, thậm chí hàng triệu người tham dự. Điển hình như Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội, Lễ hội Áo dài du lịch Hà Nội, Lễ hội Ẩm thực Hà Nội, Lễ hội Quà tặng du lịch Hà Nội, Lễ hội Thu Hà Nội... và mới đây là Lễ hội Văn hóa thế giới Hà Nội.
Năm 2022, ngành công nghiệp văn hóa đã đóng góp khoảng 1,49 tỷ USD vào tổng sản phẩm trên địa bàn thành phố (chiếm tỷ trọng 3,7% GRDP của thành phố). Trong đó giá trị gia tăng của ngành nghệ thuật, vui chơi và giải trí đạt khoảng 196,5 triệu USD (chiếm tỷ trọng 0,49% GRDP). Năm 2023, Hà Nội đã tổ chức hơn 2.000 sự kiện, hoạt động, đón khoảng 24 triệu lượt khách du lịch, trong đó có gần 4 triệu lượt khách quốc tế, đóng góp tích cực vào tăng trưởng GRDP của Thủ đô, cơ cấu kinh tế chuyển dịch nhanh chóng theo hướng gia tăng nhanh các ngành dịch vụ. Năm 2024, Hà Nội cũng ghi dấu ấn đặc biệt khi đón lượng khách, vượt xa kỳ vọng với 27,86 triệu lượt khách, trong đó khách quốc tế là 6,35 triệu lượt…
Với trên 6.400 di tích lịch sử văn hóa, khoảng 1.800 di sản văn hóa phi vật thể, 169 bảo vật quốc gia, 1.350 làng nghề thủ công, Hà Nội trở thành nơi nuôi dưỡng, hội tụ và thúc đẩy cảm hứng sáng tạo, lan tỏa trong xã hội.
Là thành phố sáng tạo ở lĩnh vực thiết kế, Hà Nội luôn luôn chủ động tạo ra các sự kiện, sản phẩm mới, khẳng định bản sắc riêng của một Thủ đô hội tụ và lan tỏa giá trị văn hóa, di sản ngàn năm.
Năm 2025, lần đầu tiên Thủ đô tổ chức “Festival Thăng Long - Hà Nội 2025” với chủ đề “Di sản - Kết nối - Thời đại”, Festival Thăng Long - Hà Nội hướng tới tôn vinh giá trị di sản văn hóa ngàn năm Thăng Long - Hà Nội, diễn ra tại nhiều không gian mang biểu trưng di sản và sáng tạo Hoàng Thành Thăng Long, đền Ngọc Sơn, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Bảo tàng Hà Nội, hồ Hoàn Kiếm… Các hoạt động đa dạng, phong phú của Festival diễn ra từ ngày 1-16/11, góp phần thể hiện tầm nhìn và khát vọng xây dựng Hà Nội trở thành trung tâm sáng tạo của khu vực và thế giới, nơi di sản truyền thống giao hòa cùng hơi thở thời đại. Đây cũng là dịp để Hà Nội thổi một luồng gió mới, phát triển những giá trị mới trên cơ sở nền tảng văn hóa nghệ thuật dân tộc…
Lễ hội Áo dài Du lịch Hà Nội 2025 là điểm nhấn của Festival, được tổ chức với sứ mệnh kép: tôn vinh và bảo tồn giá trị văn hóa phi vật thể đặc sắc của chiếc áo dài Việt Nam. Người dân và du khách được trải nghiệm không gian văn hóa rực rỡ sắc màu - nơi tôn vinh vẻ đẹp áo dài qua các hoạt động trình diễn, triển lãm, giao lưu và trải nghiệm sáng tạo.
Du khách đến Lễ hội được nhìn lại hành trình của tà áo dài qua góc nhìn nghệ thuật - thời trang - văn hóa thông qua triển lãm ảnh “Hà Nội - Áo dài Di sản”, check in trong những bộ áo dài nhiều phong cách; tham gia chuỗi workshop trải nghiệm sáng tạo như thêu họa tiết dân gian, vẽ hoa văn trang trí áo dài, làm phụ kiện, đồ trang sức, chuồn chuồn tre…
Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Nguyễn Trần Quang khẳng định,Lễ hội góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, đặc biệt là giới trẻ, phát triển và quảng bá du lịch Hà Nội, gắn kết hoạt động bảo tồn di sản văn hóa với khai thác giá trị kinh tế du lịch.
“Chạm thu Hà Nội” là một phần trong chiến lược dài hạn nhằm đưa Hà Nội trở thành điểm đến văn hóa – du lịch hấp dẫn trong khu vực và trên bản đồ du lịch thế giới. Đây là hợp tác giữa Vietnam Airlines và thành phố Hà Nội giai đoạn 2025–2030, hướng đến phát triển kinh tế – xã hội bền vững và nâng tầm thương hiệu du lịch Thủ đô.
Lãnh đạo UBND thành phố Hà Nội chia sẻ: “Chạm Thu Hà Nội” chuyển tải được các mong muốn, dự định của Hà Nội gửi đến người dân và du khách, tạo điểm nhấn ấn tượng cho Thủ đô. Chủ đề của chương trình xuất phát từ cảm hứng mùa Thu Hà Nội có nét đặc sắc riêng, quyến rũ, nhẹ nhàng. Từ đó, định hình mỗi năm khi tiết trời vào Thu, thành phố sẽ tạo các chuỗi sự kiện, để phục vụ người dân trong nước và Thủ đô, định hình thương hiệu để vươn ra tầm khu vực, quốc tế.
Chiến dịch mở ra hành trình khám phá Hà Nội bằng nhiều “điểm chạm” khác biệt: “Chạm yêu thương” với giải chạy cộng đồng vì mục tiêu nhân văn; “Chạm mặt nước Hồ Tây” với Lễ hội bơi chải thuyền rồng và chèo SUP , tái hiện truyền thống lâu đời giữa lòng đô thị hiện đại; “Chạm lối sống bền vững” cùng hành trình “Bay nhẹ tới Hà Nội” khơi gợi ý thức về du lịch xanh và trách nhiệm với môi trường. Chiến dịch còn mang đến những trải nghiệm âm nhạc ấn tượng…
Với “Chạm Thu Hà Nội”, Ban tổ chức mong muốn mang đến cho công chúng hành trình trải nghiệm, nơi mỗi bước chân là một “điểm chạm” với văn hóa, thiên nhiên và con người Thủ đô. Mỗi “điểm chạm” của ký ức, tình yêu Hà Nội, góp phần khắc họa một Thủ đô vừa cổ điển vừa trẻ trung, vừa đậm đà bản sắc vừa cởi mở, hội nhập.
Qua các hoạt động thực tiễn ở Hà Nội có thể thấy rằng phát triển công nghiệp văn hóa đã góp phần xóa bỏ định kiến ngành văn hóa chỉ có cờ đèn kèn trống, là ngành tiêu tiền mà không làm ra tiền. Thành công của Thủ đô cũng như một số địa phương khác cho thấy sức mạnh mềm của văn hóa không chỉ trong bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, di sản truyền thống mà còn lan tỏa những giá trị tốt đẹp của dân tộc vươn ra quốc tế./.
Nội dung: Thanh Giang
Thiết kế: Vũ Bắc
Ảnh, video, infographic: TTXVN
